Gevangenissen zijn akelige plaatsen, ongeschikt voor menselijke bewoning. Te weinig ruimte, vaak beroerde omstandigheden – van slecht eten tot beroerde hygiëne en gebrekkige ventilatie – , verregaand gebrek aan privacy, kans op slechte behandeling door bewakers, op agressie en intimidatie van medegevangenen, en – het allerergste – geen bewegingsvrijheid, opgesloten zitten, overgeleverd aan de vrijwel totale macht van de instelling, en de staat wiens dwang de gevangenis tot uitdrukking brengt. Níémand wordt hier beter van, behalve de staat zelf en haar rijke sponsors.
Maar bijna niemand stelt bij die wantoestand die ‘gevangenis’ heet nog een kritische vraag. Het is kennelijk normaal om mensen in groten getale in naargeestige hokken op te sluiten – behalve als het om rijke mensen gaat. Dán is er opeens gedetailleerde aandacht voor de hel die ‘gevangenis’ heet. En – nog gekker – dan blijken aanstaande gevangenen nog inbreng te hebben in welke gevangenis zij gaan bewonen.
Twee voorbeelden. Onlangs werd megafraudeur/zakenman (oh, sorry, zijn dat geen synoniemen?) Bernard Madoff tot een zeer lange gevangenisstraf veroordeeld. Hij had veel mensen enorme sommen geld afhandig gemaakt met een beleggingsfraude op grote schaal. Hij kreeg daarvoor een gevangenisstraf van 150 jaar.
Waar ging hij die uitzitten? In – zo lijkt het – een gevangenis van zijn kéúze. Hij nam een zekere Herb Hoelter in dienst, die tegen een ongetwijfeld vorstelijk honorarium adviseert welke gevangenis Madoff het beste zou bevallen. Ongeveer zoals je via een reisagent een goed hotel vindt voor je vakantie. Want hij “zou door de zwaarte van de opgelegde straf tussen moordenaars, verkrachters en zelfs terroristen kunnen komen te zitten, in plaats van tussen andere wittenboordencriminelen”…
Dat mogen ze de keurige mijnheer Madoff niet aandoen, is het niet? Kennelijk is het voor criminelen zonder wit boord níét erg om tussen “moordenaars, verkrachters en zelfs terroristen” te hoeven zitten. En hoeveel arme mensen hebben deze optie om hun plaats van opsluiting te mogen kiezen? Hoeveel zwarte gevangenen in de VS hebben trouwens het geld om een Hoelter te betalen?
Het kan nog mooier. Allen Stanford – verdacht van het achterover drukken van 7 miljard euro en dus kennelijk geen kleine jongen in fraudeursland – heeft overplaatsing aangevraagd uit zijn huidige cel. Die staat in een gevangenis in Conroe, Texas. En daar valt het bepaald niet mee: “Hij zou het een groot deel van de week zonder elektriciteit en dus zonder airconditioning moeten stellen. Overdag is het in de zomer gemiddeld 37 graden in Conroe. Met de luchtvochtigheid meegerekend kan het aanvoelen als 40 graden.” Geen aangename plek, ik geloof het meteen. Het lijkt atmosferisch gezien wel een beetje op mijn woning trouwens, en ik woon daar nu al ruim zes jaar en ben nog springlevend. Maar leuk is soms inderdaad anders…
Maar waarom dit ondraaglijke leed slechts tot ophef en bezwaar leidt als het slachtoffer ervan een steenrijke van oplichting verdachte zakenman is, vermeldt de berichtgeving weer eens niet. Een aardig detail dat wél wordt vermeld: de gevangenis is in privé-handen, en en in handen van een winstgevend bedrijf. Leve de ondernemersvrijheid!
Toch kunnen we met de ophef blij zijn, en als het Stanford lukt om overgeplaatst te worden naar een cel waar de airco het doet en de temperatuur niet boven de 24 graden komt, opent dat mogelijkheden. Dan valt het te hopen dat élke gevangene met succes overplaatsing naar een cel aanvraagt die, tenminste atmosferisch gezien, enigszins leefbaar is. Want het zal toch niet zo zijn dat leefbaarheid in de cel een voorrecht is dat alleen voor ríjke gevangenen een recht is?
Rooieravotr 