vrijdag 6 mei
Syrië beleeft weken van zeer heftige repressie. Maar alle inzet tanks, soldaten, veiligheidstroepen, scherpschutters op daken, huiszoekingen, massa-arrestaties hebben niet tot het inzakken van de protesten geleid. De opstand gaat door, en er zijn zelfs tekenen dat de opstand zich nog steeds uitbreidt.
Eerst de onderdrukking. Volgens Wissam Tarif, een door de Christian Science Monitor aangehaald oppositielid, zijn er inmiddels 2.843 mensen aangehouden van wie namen bekend zijn; van 5.157 mensen is niet bekend waar ze zijn. Die zijn ‘verdwenen’. Volgens een mensenrechtengroeppering zouden er alleen al sinds afgelopen zaterdag 1.000 mensen zijn opgepakt in razzia’s van huis tot huis, zo rapporteert de Egyptische nieuwssite Al Masry Al-Youm. De stad Deraa, waar de opstand vroeg op gang kwam en grote kracht ontplooide, is al 12 dagen bezet door soldaten met tanks. Gisteren zijn tanks en militairen gezien bij de stad Banias, en in Damascus arresteerden autoriteiten minstens 200 mensen. Dat berichtte de NRC.
Als het bewind hoopte hiermee werkelijk nieuwe demonstraties te voorkomen, dan is die hoop gelukkuig in rook opgegaan. Vandaag was wederom een dag van wijd verspreid protest. In Deraa en Houma konden mensen, vanwege de nog steeds verstikkende militaire bezettingbsmacht, niet demonstreren. Maar in tal van andere plaatsen was er actie. Een liveblog van de Guardian vandaag vooral aan Syrië wijdt noemt de steden Homs, met 40.000 tot 50.000 demonstranten; Zabadani,waar 300 agenten met traangas, knuppels en arrestaties betogers te lijf gingen; Hama, met sluipschutters en tanks tegen actievoerders; Damascus, met 1.000 demonstranten die 40 minuten betoogden in de wijk Midas, waarna de politie er een einde aan maakte. Een verslaggevende actievoerder zegt dat in de stad “duizenden mensen” worden opgepakt, en dat “de demonstraties veel kleiner zijn vandaag”, kennelijk in vergelijking met eerdere protestdagen. De NRC noemt ook nog demonstraties in Tel, waar soldaten het vuur op betogers openden, en ook in oostelijk Syrië, waar veel Koerden demonstreerden. Bij de pogingen om de protesten neer te slaan vallen wederom slachtoffers: zes in Homs, zes in Hama, volgens het Guardian-liveblog. Dat is een beduidend aantal dan vorige week en de week ervoor. Maar de dag is niet voorbij, te vrezen valt dat het aantal door veiligheids doodgeschoten demonstranten de komende uren nog oploopt.
In totaal waren er in 68 plaatsen protesten; vorige week was dat aantal 43. In stadscentra was demonstreren echter veelal onmogelijk gemaakt, dus kwamen mensen in allerlei buurten samen om te betogen. Dit ontleen ik aan een correspondent uit Damascus waar het hierboven al herhaaldelijk genoemde liveblog van de Guardian naar verwijst. het groeiende aantal plaatsen vanwaar protesten wordt gemeldt, duidt op verspreiding van de opstand, tegen de repressie in.
En opnieuw zijn er berichten dat de staatsmacht niet eensgezind optreedt, dat er breuken binnen de gewapende macht verschijnen. Het EA Worldview liveblog bericht dat in Aldreb en in Homs soldaten het vuur openden op veiligheidstroepen, klaarblijkelijk om demonstranten te beschermen. Vooral in Homs kan zoiets belangrijk worden. We zagen al dat daar ettelijke tienduizenden mensen op straat waren, en als soldaten daadwerkelijk de kant van de demonstranten kiezen wordt de ijzeren greep van het bewind serieus aangetast.
Intussen zijn er nog steeds mensen die niet werkelijk van een volksopstand willen spreken, die de protesten daarvoor nog niet indrukwekkend of krachtig genoeg vinden. Carolien Roelants in de NRC vorige week: “De protesten zijn zeer lokaal en zullen in totaal niet meer dan honderdduizend mensen tellen. Op een bevolking van 23 miljoen is dat niet veel.” Ze wijst ook op het ontbreken van “centrale leiding”, waardoor het protest lastig te onderdrukken is, maar wat ook de slagkracht van het protest niet ten goede komt, volgens Roelants althans. Z heeft misschien gemist dat Tunesische volksmassá’s met zeer weinig “centrale leiding” er in precies vier weken tijd in slaagden presiddent/ dictator Ben Ali ten val te helpen brengen. Maar ja, ze is wel “Midden-Oosten- deskundige”, volgens het NRC-artikel…
Elias Muhanna, een wetenschapper op het gebied van Arabische en Islam-studies aan de Harvard-universiteit gaat nader in op de kracht van de protesten. Hij wijst erop dat veel, maar niet alle demonstranten vreedzaam waren. Hij wijst op de rol van islamistische groepen, in het bijzonder Salafisten, in de protestbeweging. Hij wijst op de rol van krachten vanuit Saoedi-Arabië, Egypte en de VS om protesten te helpen aanjagen. Hij betwijfelt of de veiligheidstroepen wel het gericht doden van demonstranten als beleid hebben Hij erkent hij wel dat die overmatig gewelddadig reageerden. Maar dat wijt hij vooral aan het feit dat Syrische agentgen “niet gewend zijn aan zulke uitdagingen”. Nee, logisch, als demonstranten tegen de regering en dergelijke nooit getolereerd worden, dan raakt een politiemacht ook nergens aan “gewend”. Het feit dat onder de doden ook 78 soldaten en politieagenten zijn, ziet hij als teken dat er vanuit de demonstranten ook geweld wordt gebruikt. Er zijn echter inmiddels her en der berichten dat soldaten door regime-loyale troepen worden afgemaakt als ze bijvoorbeeld weigeren op demonstranten te schieten, iets dat Muhanna niet noemt. Maar zelfs Muhanna erkent dat “de opstand begon als één die legitiem was, toen die in Dewaa begon”, en zich tegen met name een gehaat plaatselijk bestuurder richtte.
Volgens hem is het drasagvlak van de opstand niet zeer groot. Hij spreekt van 150.000 betogers tot dan toe. En hij denkt dat tachtig procent van de bevolking er de voorkeur aan zou geven om via hervormingen, maar onder leiding van het zittende bewind, democratiosche veranderingen naderbij te zien komen. Dat laatste zou best kunnen, mensen zien liever veranderingen zónder dat ze er hun leven voor hoeven te wagen. Het probleem is alleen dat het bewind zo’n hervormingsweg in woorden soms inslaat, maar met haar daden juist blokkeert. Dáárom roepen mensen die zes weken geleden misschien ook nog veranderingen binnen het systeem beoogden, nu om ‘de val van het bewind’.
Het weblog Angry Arab heeft een interessant stukje van een lezer in Syrië over de snelle verschuiving van houding onder grote groepen. Mensen die twee maanden geleden het regime nog accepteerden, staan nu te popelen om in beweging te komen maar weten alleen nog niet goed hoe. Het stukje wijst overigens ook op een nare uitbarsting van sectarisch geweld, een aspect waar de Angry Arab vaker aandacht voor heeft, en een aspect dat de Syrische opstand intern bedreigt en op een akelig spoor kan brengen. Kán brengen, want er zijn ook andere krachten actief volgens diezelfde Angry Arab, krachten zoals de Communistische Actie Partij die volgens zijn bronnen actief was bij sit-ins in Homs.
Er is wel degelijk een reëel gevaar dat de opstand op sleeptouw wordt genomen door bijvorbeeld eerder genoemde Salafistische groepen waar Muhanna op wijst, door Saoedische en/of CIA-intriges en dergelijke. Maar dat is allerminst een uitgemaakte zaak, en het maakt wat mij betreft juist expliciet links-revolutionaire steun en solidariteit voor hegt verzet in Syrië des te harder nodig – zodat opstandigen merken dat ze ándere, échte, bondgenoten hebben dan de rechtse stromingen en hypocriete mogendheden die de vrijheidsstrijd trachten te sturen in de richting van een ander soort onvrijheid.
En die 100.000 betogers die Roelants noemt, die 150.000 demonstranten in d eversie van Muhanna, zijn een topje van een ijsberg. Bij die aantallen mogen we ook bedenken dat het geen éénmalige protesten zijn. Week na week zijn er duizenden, vaak tienduizenden mensen op de been, met gevaar voor eigen leven. Als je de duur van de protestbeweging, en risico dat deelnemers nemen door eraan mee te doen, meeweegt, dan is 100.000 tot 150.000 helemaal niet weinig. Als je vervolgens de getalllen van opgepakte mensen in de beschouwing betrekt, en het aantal doden en gewonden, en als je dan ziet dat het aantal betogers niet daalt – dan lijkt het me dat ook de genoemde aantallen eerder een onderschatting zijn van het werkelijke aantal mensen dat in beweging is. Hoe het opok precies met de getallen zit, de veerkracht van de opstand in Syrië, de moed van de demonstranten vooral ook, zijn opmerkelijk en bieden hoop.
Rooieravotr 