Griekenland! Frankrijk! Spanje! Nederland?

maandag 30 mei

Hoeveel mensen waren het er, op het Syntagmas-plein vandaag in  Athene? Dertigduizend, zoals een Griekse krant schatte – of honderdduizend, zoals sommigen volgens diezelfde krant dachten? Zelfs dat eerste getal is hoog, hoger dan de twintigduizend op de  eerste dag van deze inmiddels dagelijkse sit-ins in de Griekse hoofdstad. Met deze immense bijeenkomsten protesteren mensen tegen het politieke establishment, en tegen het bezuinigingsbeleid waarmee dit establishment de bevolking treft om banken, bedrijven en Europese regeringen tevreden te stellen. Ook in Thessanoniki was dergelijk protest. Het voorbeeld werd geleverd door de Spaanse protesten. Inmiddels heeft het protest in Griekenland de vorm aan genomen van een beginnende volksopstand.

In dat politieke establishmment heerst het gebruikelijke onbegrip voor wat gaande is – of men steekt welbewust de kop in het zand voor de sociale storm die inmiddels opsteekt, in de hoop dat het overwaait. Vicepremier Pangalos: “Het is ene beweging zonder organisatie of ideologie, die zich op slechts één gevoel baseert, dat van woede.” Geen organisatie? “De groepen die elke dag kwamen zijn begonnen zich te organiseren, met het opzetten van comités om zorg te dragen voor de hygiëne, juridische steun en medische zorg, en er waren meer tenten dan in alle eerdere dagen”, aldus een stuk van een Grieks nieuwsagentschap dat ik tegenkwam via Libcom. Geen gebrek aan organisatie, maar zélforganisatie kenmerkt het gebeuren. Medische zorg en juridische steun zou trouwens binnenkort wel eens erg nodig kunnen zijn: hetzelfde stuk meldt dat er ook meer politie in de buurt was dan voorheen.

Geen ideologie? Dat klopt, als je zoekt naar een éénduidig politiek verhaal waar iedereen zich in kan vinden. Maar er is op deze protesten natuurlijk wél sprake van een bepaalde richting aan opvattingen: een afwijzing van bezuinigingen, een afkeer van de politicie die dit beleid doordrukken, een roep om werkelijke democratie, op een assemblee van 3000 mensen zaterdag aangescherpt tot een eis tot directe democratie. Radicaal-democratisch tot en met anarchistisch, dat is de strekking, het ideologisch spectrum zo je wilt, dat de protesten typeert.

Ja, er zijn ook minder vrolijkstemmende uitingen, gewapper met Griekse vlaggen, het zingen van het nationale volkslied. Soortgelijke veelvormigheid, inclusief het hanteren van nationalistische symboliek, zie je vaker bij de politselinge opkomst van breed protest. Het Tahrir-plein was  heel vaak ook een zee van Egyptische vlaggen. Zo brengen mensen naar voren dat ze hun land als het waren terugclaimen, uit handen van machthebbers die hun levens te gronde richten. Problematisch, deze nationalistische insteek van sommigen? Jazeker. Politieke kracht en scherpte groeit hopelijk in het proces van groeiend verzet. Maar ‘zonder ideologie’ is de beweging in ieder geval niet. Eén punt ziet de vicepremier dan weer wel goed: woede, diepe woede, drijft mensen in actie.

Griekenland is niet het enige land waar de Spaanse protesten een forse navolk ging hebben gekregen. Via hetzelfde Libcom-commentaar is wat over Frankrijk te vinden, op basis van informatie via Facebook: 5.000 mensen bij de Bastille in Parijs, studenten, het plein werd zondagavond hardhandig ontruimd door politie, maar op maandag gaan mensen opnieuw. De Franse actiewebsite Réelle Démocratie laat zien dat er komende dagen in veel Franse steden acties op touw worden gezet. In Spanje zelf, in de hoofdstad Madrid, was ook weer een grote protestbijeenkoms van duizenden, zo bericht ROAR. Afgelopen zondag was trouwens internationaal uitgeroepen als dag om in zoveel mogelijk steden actie te voeren op pleinen. Dat is volgens hetzelfde bericht in honderd Europese steden daadwerkelijk gebeurd.

En Nederland? Volgens gevestigde media is er niets opmerkelijks gaande, want die media aschrijven vrij weinig over de protesten. De geheel voorspelbare nationalistische demonstratie-met-relletjes-toe in Servië, vanwege de arrestatie van Mladic, is kennelijk ‘interessanter’. Okay, Trouw schrijft over het protest in Athene, en zegt dat er 20.000 mensen deelnamen. Dat nieuws is onderdeel van ene artikel over privatiseren. Het stuk memoreert dat volgens een peiling 80 procent van de Griekse bevolking het nieuwe privatiseringsplan accepteert! Mensen willen dan wel dat het geld naarde Griekse economie gaat, en niet naar schuldaflossing aan banken en dergelijke. Maar dat laatste, niet het eerste, is nu juist doel van de hele operatie. Als dát doordringt, zouden de tienduizenden mensen op het Syntagmas-plein wel eens heel snel kunnen uitgroeien tot honderdduizenden in actie.

Zover is het in Nederland nog niet. Nog lang niet, vermoedelijk, al kunnen dingen juist in deze tijd opeens wel vleugels krijgen. De crisis houdt in Nederland iets minder acuut huis dan in Griekenland, Rutte’s bezuinigingen zijn nog maar relatief kort op gang. Dat zal  het wat stroeve op gang komen van de huidige protesten in Nederland mede verklaren. Er staan wel acties gepland in het kielzog van de Spaanse protesten. Op 11 juni manifesteert de ‘Dutch Revolution’ zich zowel in Eindhoven als in Amsterdam. Er is ook een algemene Facebook-groep, Dutch revolution for real democracy. Uit discussie die daar woeden, blijkt veel enthousiasme, maar nog niet zo heel veel scherp richtingsgevoel. Reden tot afwijzing of afhoudendheid is dat op zichzelf niet – eerder een reden om 1. aan de discussies bij te dragen, en bijvoorbeeld erop te wijzen hoe belangrijk een nadrukkelijke afwijzing van bezuinigingen in de protesten en de leuzen is,  en 2. intussen het activistische gaspedaal  goed en doordacht ingedrukt te houden…