Rellen Londen: vragen en achtergronden

maandag 8 augustus

Rellen in Londen.gevechten tussen boze mensen en politieagenten. Politieauto’s, maar ook een dubbeldekker, in de fik. Plundering, ruiten ingeslagen. Gewonde agenten, meerdere tientallen, en intussen al 55 arrestaties. Het vond allemaal afgelopen avond en nacht plaats, net name in de wijk Tottenham. Maar ook zondag en de nacht naar maandag toe worden relletjes gemeld, en niet enkel uit die wijk. Aanleiding: een demonstratie waarin mensen opheldering wilden over het doodschieten van Mark Duggan een man van 29 jaar, bij een arrestatiepoging. Voor we ons dus verdiepen in de rellen zelf, mogen we eerst wel eens beter kiken naar het hoe en waarom van dat dodelijke politiegeweld.

De politie kwam al snel met haar versie. Duggan vond de dood bij een poging om hem aan te houden. De BBC: “een politieagent was ook door een schot geraakt in het incident, dat plaartsvond in wat ‘een tevoren geplande’gebeurtenis werd genoemd, onder Operatie Trident, waardoor vuurwapencriminaliteit in de Afrikaanse en Caraïbische gemeenschappen wordt onderzocht.” Terloops wijs ik er even opdat het blijkbaar doodnormaal is om bepaalde, etnisch gedefinieerde gemeenschappen tot voorwerp van misdaadonderzoek te maken. Minder terloops wil ik erop wijzen dat de politie hier suggereert dat ze nietalleen heeft geschoten, maar zelf ook beschoten is. Ook Aljazeera spreekt van “een kogelwisseling”, maar zegt: “een agent ontsnapte ongedeerd nadat een kogel zijn radio raakte”.

Die laatste kogel blijkt relevant, een soort van smoking gun, om in vuurwapenstijl te blijven spreken. De Guardian wijdt in haar aan de gebeurtenissen gewijde liveblog intussen te melden dat de radio door een kogel geraakt is die enkel va de politie kan komen.De politie heeft dus haar eigen radio – en haar eigen collega? – lopen te beschieten. Van het verhaal van een vuurgevecht blijft dus al weinig over. Het weblog Lenin’s Tomb schreef over de politieversie van het gebeuren al  snel: “Het volstaat om te zeggen: wie in dit stadium de versie van de politieop voorhand accepteert is hetzij gek, of geniet ervan om voor gek versleten te worden.” Dat blijkt weer eens bevstigd te worden. Vragen te over intussen. Mark Duggan is neergeknald bij een arrestatiepoging. Waarom? Verzette hij zich? Dat nog rechtvaardicht geen dodelijke kogels. En hebben ze in Londen geen arrestatieteams? In dat geval wil de Utrechtse politie vast wel zo’n team uitlenen, zou ik haast zeggen… En was Duggan specifiek doelwit van de politie, of had die het op iemand anders voorzien?

Hoe dan ook, mensen hadden volop vragen over de toedracht, en familie en anderen besloten dus verhaal te gaan halen bij het plaatselijke politiebureau en een wake/ demonstratie te houden. Daar ontstonden vervolgens botsingen met de politie, en pakweg tweehonderd mensen raakten slaags met agenten, sommigen stchtten brand, sommigen plunderden. Aan dat laatste deden soms opmerkelijk jonge mensen mee, pubers, lachend, ongemaskerd veelal. Ja, er waren ook gemaskerde mensen, en er werd stevig gevochten tegen de oproerpolitie die op een gegeven moment zich een eind terugtrok onder een regen van al dan niet brandende dingen die haar kant op gegooid werden, er was zelfs een heuse barricade. Dat laatste is helemaal niet slecht voor zomaar een zaterdagzomeravond.

De politie beweert dat ze totaal niet had verwacht datde demonstratie vawege Duggan’s dood uit zou monden in zoveel geweld. Ik vind dat niet erg geloofwaardig. De politie schiet verdomme een man dood, natuurlijk zijn mensen emotioneel geladen, natuurlijk is er dan vrij weinig nodig voor het tot woedeuitbarstingen komt. De politie beweert ook dat er allerlei raddraaiers op de demonstratie afkwamen, met plunder-bedoelingen. Dat kan waar zijn of niet waar, maar het is iets wat de politie bij dit soort zaken altijd beweert. Het zijn altijd ‘kwaadwillige mensen van buiten’ die het bederven vor ‘goedwillende buurtbewonders’, nietwaar? Is het dan, in hún autoritaire logica, niet logisch dat de politie zich dit van tevoren bedenkt en zich voorbereidt?

Het lijkt er allemaal op dat de politie wel degelijk wist dat er iets gebeuren zou in de nasleep van de demonstratie, en de zaak doodleuk heeft laten escaleren. Misschien een politie-actie om haar omisbaarheid – in bezuinigingstijd waarbij ook politiebudgetten niet naantastbaar zijn! – tegenover dreigende ‘chaos’ te bewijzen? Misschien een val, om vervolgens met arrestaties en extra bevoegdheid extra greep op deze volkswijk te krijgen? Als de politie écht geen idee had van de soort dingen die zouden gaan gebeuren, dan is ze niet alleen bruut en gewelddadig, maar ook nog eens incompetent. Dat laatste zou goed nieuws zijn, maar ik zou er zekerheidshalve niet van uit gaan.

Ook het begin van de rellen viel niet zomaar uit de lucht. Het blog van de Guardian laat aan de hand van een ooggetuige zien dat een meisje van 16 jaar aar de politie toeliep, iets gooide, misschien ook wel een steen.Volgens een ooggetuige werd ze vervolgens bewerkt met “15 rel-schilden”. De politie sloeg ook op haar in met knuppels. Dus, toen één meid van zesten iets gooide, stond de oproerpolitie al met vijftien in schilden uitgeruste agenten klaar, minimaal. Hoe verhoudt dit zich tot het bericht dat de politie totaal verrast werd door escalatie?

Het vervolg is niet zeer verbazingwekkend. Enkele minuten rust, en daarna begonnen inmiddels érg boze mensen van alles en nog wat te gooien naar de politie. Ik vind het niet raar, en ik veroordeel dat ook niet. Het gooien van een voorwerp richting politie door het meisje wordt door één getuige gemeld, het feit dat het incident met het meisje vooraf ging aan de grotere confrontatie echter door een tweede getuige. Intimiderende politie-inzet, een opgefokt reactie va politiezijde op een klein incident, dát was de aanloop van een avond en nacht van rellen – waar inmiddels een tweede avond op volgt.

Over de rellen en plnderingen en brandstichtingen valt van alles te zeggen. Dat er politiewagens in de brand zijn gestoken vind ik onder de gegeven omstandigheden niet erg shockerend en niet verkeerd ook. Fik in winkels en in een dubbeldekker is weer iets anders, evenals plunderingen, vooral waar het kleine burtwinkels betreft. Maar vind het maar eens gek dat jonge, zich vervelende, veelal straaarme mensen hun kans op een kick zien en hun slag slaan. Ja, ik heb te doen met arme winkeliers wiens zaak leeggehaald of afgebrand is. Ja, ik heb nog meer te doen met arme oudere buurtbewonders die doodsangsen uitstonden terwijl om hen heen van alles in vlammen op ging. Maar hun leed en hun angst mag géén excuus en speelbal worden voor de Partij van Orde en Gezag om onder hun verantwoordelijkheid voor dodelijke politiekogels, intimidatie en ook nog eens de schrijnende armoede in de buurt ut te komen en nieuwe onderdrukking op mensen los te laten.

Die schrijnende armoede nem ik niet voor niets. Laten we kijken naar Tottenham, dewijk waar de gebeurtenissen voornamelijk plaatsvonden. De Volkskrant spreekt heel charmant van “de multiculturele wijk Tottenham”. Multiculturele wijk? Een diplomatenwijk vol ambassades is ook hoogts multicultureel, maar om één of andere reden denk ik dat de Volkskrant zóiets niet bedoelt. Het gaat plat gezegd, om een straatarme wijk met veel immigranten van uiteenlopende herkomst. Peter Beaumond schreef een mooie reportage in de Guardian met daarin ook gegevens over die wijk. Hij beschrijft de gespannen toestand, een beschrijving waarvan ik ook gebruik heb gemaakt bij dit blogartikel. Hij vertelt hoe hij door een gemaskerde man ervan wordt beschuldigd politie te zijn en te horen krijgt dat hij maar beter kan vertrekken.

En dan schrijft hij: “Op basis van het bovenstaande bewijs watik hierboven heb beschreven, zou het makkelijk zijn om te zeggen dat dit een slechte plek is vol va slechte mensen. Maar dat is het niet. Het is een arme plek. De werkloosheid in sommige van de woonblokken dichtbij waar ik leef behoort tot de hoogste in Londen.” beroerde huisvesting, weinig voorzieningen vor jonge mensen, en het dreigt wegens bezuinigingen noginder te worden. “Er is criminaliteit, hetgeen met het bovenstaande gepaard gaat”, voegt hij er aan toe. De samenstelling van de bevolking is zeer gemeng en tegelijk is er gemeenschapsgevoel in de buurt, zo geeft Beaumont aan. En de man die hem, gemaskerd en al, de buurt uitjoeg, bekrachtigde het afscheid met een handdruk!

Welnu, in díe buurt schot de politie, om vooralsnog onduidelijke redenen een man dood, in die wijk sloeg vervolgens de vlam in de pan.  Dat in zo’n wijk, rond een botsing met de politie, sommige mensen tot vernieling en plundering overgaan is, gezien de geschetste situatie in de wijk, niet zo verwonderlijk.Er zijn meer wijken vol desperaat arme mensen – en de gewelddadigheid van het politieapparaat is structureel. Meer opstandigheid, helaas waarschijnlijk vaak weinig gefocust maar tevens met zéér gegronde redenen, liggen dan ook in de lijn der verwachting, juist ook nu bezuinigingen de armoede en het gebrekaan voorzieningen nog verergert. Politici die dit beleid doorduwen en een politie die slachtoffers van dat beleid als vanzelfsprekend zo ongeveer als vijanden behandelt zijn hier deel van het probleem. En het gevecht om openheid van zaken rond de dood van Mark Duggan verdient sowieso krachtige steun. Dat de politie iets te verbergen heeft, is intussen immers wel duidelijk.

De gebeurtenissen worden op de voet gevolgd door onder meer de Guardian, vooral via het genoemde liveblog; door Lenin’s Tomb die inmiddels al meerdere berichten erover heeft; en door een forumthread op Libcom.org. Alle drie heb ik in het bovenstaande gebruikt hetzij voor rechtstreekse gegevens, hetzij voor achtergrond en begrip van de situatie, hetzij doordat de aandacht erdoor extra op de gebeurtenissen werd gevestigd.