Alle macht aan het CPB?

vrijdag 7 september 2012

Volgende week weten we het. Wie is de grootste partij, wie wordt tweede? Wordt de PvdA inderdaad groter dan de SP of weet Roemer met een eindsprint toch voor Samson te eindigen? Maakt de PVV de gevaarlijke comeback die er eerder dit jaar in zat, maar waar toch een beetje de vaart uit leek? Het is niet totaal onbelangrijk allemaal, en het is voor sommigen een aardige kijksport. Voor de vraag wie de baas is in dit land maakt het echter niet veel uit. Die baas is namelijk al bekend. En we kunnen er niet voor of tegen stemmen.

Dat werd vorige week duidelijk. Toen maakte en Centraal Planbureau (CPB) haar doorrekeningen bekend van voornemens die de diverse partijen aan dat CPB hadden voorgelegd. Daar zat absurde willekeur in: de PVV heeft het bijvoorbeeld wel eens over het voornemen uit de euro te stappen. Maar dat was niet voorgelegd aan het CPB, dus hoe duur dit grapje zou kunnen worden, blijft ongewis. Zo wordt het CPB een soort verzoekplatenprogramma van de partijen, met Coen Teulings als Nationale Discjockey: u-roept, wij-draaien.

Is het CPB – een staatsinstelling van ambtenaren, betaald uit belastinggeld – dan weinig meer is dan een manipuleerbare megafoon van de partijen? Je zou het denken, totdat je leest over de SP-terugtocht rond de AOW-leeftijd. We kennen de glijpartij intussen. Eerst was het resoluut “65 blijft 65”. vervolgens, in het verkiezingsprogramma, werd die leeftijd gegarandeerd tot 2020, maar niet erna. In de cijfers die de partij aan het CPB heeft overhandigd, staat echter dat de SP de AOW al vanaf 2015 voor 65- en 66-jarigen inkomensafhankelijk wil laten worden. Een NRC-redacteur zegt begripvol dat het volledig terugdraaien van een hogere AOW-leeftijd te duur is en “ook niet politiek realistisch.” Nog iets meer van dat ‘realisme’, en er is geen sociale voorziening meer over.

Maar in het NRC-bericht staat een juweeltje verpakt, een Wikileaks waardig. Ik citeer. “SP-leider noemt de verhoging vanmorgen in de Telegraaf  “een noodgreep, omdat het CPB andere bezuinigingen afwees”.  Zo zit het dus volgens Roemer. Het CPB bepaalt welke bezuinigingen wel worden geaccepteerd, en welke niet. Wijst het CPB jouw bezuinigingsvoorstel af, dan is er niets aan te doen. Dan moet je met iets anders komen waar het CPB dan wel mee instemt. Kennelijk is het CPB een soort van Raad van Hoeders die toezicht houdt op de handhaving van de officiële financiële doctrines, zoals in de Iraanse grondwet een soortgelijk orgaan toeziet dat het staatsbestel volgens correcte religieuze dogma’s functioneert.

Het kan natuurlijk ook zijn dat Roemer geen juiste voorstelling van zaken geeft, dat hij in verband met coalitievorming die pensioenleeftijd toch maar open wil breken, en zich vervolgens verschuilt achter de dictaten van Teurlings. Verbazingwekkend zou dat niet zijn, zo werkt de gevestigde politiek waar ook Roemer vol overtuiging deel van wil uitmaken. Wat wranger is, is nog niet eens makkelijk te zeggen: Roemer als ordinaire jokkebrok, of Roemer als loyaal lakei van het CPB en haar financiële dogmatiek. In beide gevallen is er wederom geen reden voor de beeldvorming waar flinke delen van radicaal links nog steeds teveel in meegaan: dat de SP werkelijk zo anders is als de rest dat we haar toch maar weer moeten steunen in de stembus.

Als de woorden van Roemer kloppen, betekent het echter nog iets meer. Niet de keuzes van de kiezers bepalen wat er in grote lijnen gebeurt, maar de prioriteiten van de staat zelf, zoals die door het CPB tot uitdrukking gebracht worden en via het doorrekeningsverhaal vrijwel worden doorgedrukt. Als ik zou geloven in staten, begrotingen die op orde moeten zijn, staatschulden die beperkt moeten worden or else, en meer van zulke kapitalistische ‘politieke wetenschap’, dan zou ik het volgende voorstel voor staatshervorming willen voorleggen:

Maak het CPB niet alleen feitelijk, maar ook formeel, de baas van Nederland. Geef het ding een andere naam: Centraal Polit Bureau. De afkorting kan dezelfde blijven. Coen Teulings als leider. Het huidige, en alle volgende kabinetten, kunnen onmiddellijk weg. De koningin kan zich beperken tot waar ze goed in is: handelsdelegaties naar politiestaten aanvoeren, maar wel tegen louter reiskostenvergoeding op basis van openbaar vervoer tweede klas, want er moet bezuinigd worden. Overnachten kan dan in dezelfde barakken als waar het personeel in landen waar Nederland bijvoorbeeld de VAE zaken mee doet ook in moet wonen.

Eerste en Tweede Kamer zijn verder overbodig, parlementsleden krijgen onmiddellijk ontslag, uiteraard op basis van aanzienlijk versoepeld ontslagrecht. Verkiezingen zijn verder overbodig. De uitgespaarde talloos veel miljoenen euro’s kunnen gestoken worden in de beperking van het begrotingstekort. Op provinciaal en gemeentelijk niveau hetzelfde; filialen van het CPB, te benoemen door Teulings en zijn Raad van Wachters, nemen de functies van plaatselijke bestuursorganen over. Daar hoeven geen extra mensen voor in dienst: financiële ambtenaren op provinciaal en gemeentelijk niveau kunnen dat uitstekend overnemen. De taak van officiële oppositie kan overgenomen worden door de nationale ombudsman, maar wel met beperkt budget en bevoegdheid want er moet wel gewoon bestuurd kunnen worden, nietwaar? Parlement, verkiezingen, electorale democratie? Veel te duur, dat kan Nederland zich in crisistijd overduidelijk niet permitteren. Een gestroomlijnd staatsbestel van financiële experts, dat ligt in de logica van de CPB-doorrekeningen besloten. Laat de politiek deze consequenties dan ook maar hardop trekken,  zichzelf overcompleet verklaren en een centrale planbureau-economie vestigen.

Natuurlijk is dit niet wat ik wil. Natuurlijk is dit ‘ondemocratisch’, net als elke bestuursvorm die het kapitaal accepteert als hoogste, of zelfs maar als legitieme, instantie. Net als de huidige gang van zaken waar het CPB bepaalt wat partijen wel en niet ‘kunnen’ doen. Alleen aanzienlijk minder hypocriet. Als de maatschappij dan moet functioneren onder de dictatuur van kapitalistische instellingen, normen en bijbehorende functionarissen, dan kan dat net zo goed maar openlijk zo geregeld worden, dat is wel zo helder. Aan mensen als ik natuurlijk de taak om zo’n staatsbestel van alle-macht-aan-het-CPB met onverdroten felheid te ondermijnen, uit de dagen, te verstoren om er zo snel en grondig mogelijk een einde aan te maken, net zoals aan welk opgelegd politiek bestel en welke kapitalistische rimram dan ook… om te beginnen het huidige bestel. Of je nu gaat stemmen of niet, die strijd waar het echt om gaat wordt niet per stembus uitgevochten en nog veel minder daar beslist.