Blockupy tegenover harde repressie

vrijdag 18 mei 2012

Blockupy is bezig, actievoerders in Frankfurt trotseren de in groten getale aanwezige en hard optredende Duitse oproerpolitie. Activisten hebben met nog meer inperkingen van staatswege te maken dan bij voorgaande gelegenheden. Toch is er blokkade-activiteit in dit financiële hart van he Europese kapitalisme. Gevestigde media zwijgen over de gebeurtenissen. Dat doet aan het belang van wat er gebeurt echter niets af.

Nogmaals over de heisa rond Günther Grass

dinsdag 10 april 2012

Günther Grass is na het publiceren van een gedicht waarin hij kritiek levert op het beleid van de staat Israël, overladen met beschuldigingen van antisemitisme. Israël heeft hem de toegang tot het land geweigerd. En nu is ook een standbeeld dat Grass aan de stad Hannover had aangeboden beklad met de tekst “SS! Günni houd je muil!”, een kennelijke verwijzing vaar Günther Grass, die als jongeman van 18 aan het eind van de nazitijd even lid is geweest van de Waffen-SS. De kreet ‘antisemitisme! ‘is hier overduidelijk een manier om kritiek op de staat Israël te smoren; de verwijzing naar Grass’ oorlogsverleden is een hulpmiddel om hem als het ware ieder recht van spreken over dit onderwerp te ontnemen. Beschuldiging, met of zonder historische verwijzing vaan Grass’ verleden, zijn verwerpelijk, het betreft hier verméénd, geen werkelijk, antisemitisme, zoals ik onlangs al heb uiteengezet.

Vermeend antisemitisme en echt antisemitisme

donderdag 5 april 2012

Je hebt vermeend antisemitisme. En je hebt echt antisemitisme. De twee zijn als volgt uit elkaar te houden. Vermeend antisemitisme zie je in uitingen waar mensen meteen, bijna reflexmatig, het etiket ‘antisemitisme’  op plakken, omdat ze daarmee die uitingen meteen verdacht kunnen maken, de grond in kunnen boren en de kern ervan niet onder ogen te hoeven zien. Als er meteen luidruchtig wordt geroepen dat iets ‘antisemitisch’ is, dan is het heel vaak vermeend, geen werkelijk, antisemitisme. Werkelijk antisemitisme vindt doorgaans vrijwel onweersproken plaats: aanvallen op joden omdát ze joods zijn, maar waarvan die gerichte anti-Joodse dimensie stelselmatig wordt verzwegen, genegeerd, gebagatelliseerd. Helaas maken linkse mensen – waarvan je zou verwachten en hopen dat die beter zouden weten – zich aan dat negeren en bagatelliseren nog wel eens schuldig.

Borssele, Barendrecht, Gorleben

Slecht en goed nieuws van het milieu-actiefront in Nederland deze week. Tegelijk belangrijke gebeurtenissen op handen op dit gebied in Duitsland. De wachtwoorden zijn: Borssele, Barendrecht en Gorleben.

Eerst Borssele. Plannen om daar een nieuwe kerncentrale te bouwen maken voortgang, en dat is slecht nieuws. Het bedrijf Delta, nutsbedrijf in Zeeland, wil in zee met het Franse staatbedrijd EdF. Dat is wereldwijd de nummer één wat betreft kerncentrales. De kosten van het ding gaan tussen de 4 en 5 miljard bedragen.PLannenmakers hopen dat de overheid het afgeven van vergunningen gladhes laat verlopen, Delta hoop dan dat in 2018 de kerncentrale open kan. van de nieuwe regering kan steun verwacht worden: in het regeerakkoord s wordt groen licht gegeven voor kerncentrales.

Het is een heilloos plan: kerncentrales zijn en blijven ondingen. Het zal waar zijn dat er qua veiligheid veel is verbeterd sinds de jaren van Harrisburg en Tsjernobyl. De kans op een ongeluk blijft echter, en gezien het sóórt kwaadaardigheid dat dan in lucht en water koms is zelfs een kleine kans nog te groot. Er is nog steeds het afval dat ergens heen moet, een griezelig tikkende tijdbom waarvan niemand echt kan garanderen wat voor effect dat op langere termijn heeft. Het is een dure vorm van energie-opwekking: overal gata daar, openlijk of verkapt, een flinke lading staatssubsidie bij. Kernenergie zou noioit van de grond gekomen zijn  als het geen bijproduct was van wara het dat andere nucleaire gevaar: kernwapens. En het is géén durzame energie-opwekking: de wereldwijde uraniumvoorraad raakt een keer net zo op als de olievoorraad. In de jaren tachtig zag je vaak buttons met “kernenergie? nee bedankt”. het wordt tijd die buttons, of aangepaste versies, te voorschijn te halen en ons voor te bereiden op het soort actie dat in de jaren tachtig de opmars van kernenergie effectief heeft tegengehouden: demonstraties, gecombineerd met allerhande directe actie, met name blokkades.

Dat het mogelijk is om door protest en verzet resultaten te boeken, is niet alleen een historisch feit waarvoor we naar de jaren tachtig moeten teruggrijpen. Precies vandaag maakte minister van ewconomische zaken, Verhagen, bekend dat het kabinet afziet van de opslag van CO2 in Barendrecht. Opslag van CO2 is , naast kernenergie, één van de schijn-oplossingen van het klimaatprobleem. het idee is dat als CO2 ergens wordt opgeborgen, het dan niet meer bijdraagt aan het broeikaseffect. Dat zou dan betekenen dat groei van CO2-productie in industrie en energievoorziening niet meer zo erg is: het spul kan immers opgeruimd worden. Daarmee gaat een stuk motivatie voor energiebesparing en schonere energie-opwekking verloren. Hoe veilig die CO2-opslag is, dat is nog maar helemaal de vraag, en hoeveel het gaat kosten ook. Wat gebeurt er op den duur mee? Komt het vroeg of laat toch weer naar buiten, en in welke vorm? Ik kan me levendig voorstellen dat  mensen een zeer ongemakkelijk gevoel krijgen van zulke opslag achter hun woning.

Precies zoiets vonden veel mensen in Barendrecht, waar zo’n opslag gepland was, dus ook. Ze voerden campagne en lieten zich gelden. Het NOS-journaal zie om acht uur vanavond dat maar liefst negentig procent van de bevolking tegen de opslag was. Natuurlijk liepen motieven door elkaar. Er was bezorgdheid over veiligheid – en terecht – , maar ook zorg voor dalende huizenprijs speelt een rol. Hoe dan ook: het protest had effect, zoals Verhagen in zijn motivaittie van het besluit om af te blazen ook erkent. Hij noemt, naast de vertraging die het project al; heeft opgelopen, “het volledig gebrek aan lokaal draagvlak” als reden.

Les voor milieu-activisten in strijd tegen staat en grote bedrijven:  werk, met voorlichting en actie, stelselmatig toe naar een “volledig  gebrek aan lokaal draagvlak”. In dit geval was de tegenstander er éénthjje van formaat: de regering wilde Shell deze opslag laten bouwen. Conclusie: winnen is mogelijk, zelfs  tegenover machtige tegenstanders -maar om te winnen is volharding nodig, gecombineerd met brede steun. Deze mooie afloop is een aanmoediging aan bewonders van andere plekken waar eventueel zo’n opslag gepland gaat worden.

Volharding is iets waar strijders tegen kernenergie in Duitsland bepaald geen gebrek aan hebben. Daar nadert een nieuwe confrontatie, nu er een reeks kerntransporten op de agenda staat. Dat gaat van het Franse Le Hague naar de opslagplek in Gorleben. Aan de grens tussen Frankrijk en Duitsland komt actie. De autoriteiten hebbben al aangekondigd dat ze blokkadepogingen en dergelijke zullen tegenwerken. Of  het gezag greep houdt op de veelheid van acties die op stapel staan, is nog maar de vraag. Bij eerdere  kerntransporten naar Gorleben hebben actievoerders laten zien dat ze over een scala van tactieken – vastketenen aan de soorrails, beweeglijke groepen demonstranten die op steeds wisselende pklekken blokkades van het spoor wisten op te zetten – beschikken.

Ik heb er alle vertrouwen in dat ook nu het kerntransport stevig gedwarsboomd zal worden, en dat daarmee de financiële én politieke prijs om kernenergie door de stromt van de bevolking geduwd wordt, verder omhooggejaagd gaat worden. Daarmee geven actievoerders dan tevens een goed voorbeeld waar komende acties – tegen kernenergie in Borsele, tegen CO2-opslag waar dan ook – hun voordeel mee kunnen doen.

Racist Sarrazin nog steeds in directie Bundesbank

In Duitsland is een hoge functionaris bij de centrale bank, de Bundesbank, tevens lid van de sociaaldemocratische SPD, omstreden geraakt vanwege racistische uitlatingen, onder meer in een boek van zijn hand. Zijn naam is Thilo Sarrazin. De omstreden uitlatingen waren deels antisemitisch, deels gericht tegen moslims. Het is te hopen dat zowel Bundesbank als SPD deze man snel dumpen, maar daar ziet het, vooral wat betreft de Bundesbank, nog niet naar uit. Hopelijk worden SPD en Bundesbank daar alsnog met stevige protesten daartoe aangezet.

Wat de man zegt, is niet niets. Volgens hem zouden “alle joden een bepaald gen bezitten”, zo vertelde hij in een interview in Welt am Sonntag. Dat is doodgewoon een racistische leugen, een sprookje dat een joods volk op niet-bestaande biologische basis wil definiëren. Waar dat eerder mede toe leidde, dient Sarrazin aan de hand van een educatief bezoek aan Auschwitz nog maar eens duidelijk gemaakt toe worden.

Hij beweert ook nog dat, in de weergave van De Volkskrant, “moslimimmigranten niet bereid of in staat zijn te integreren in westerse samenlevingen.” Het is weer eens de schuld van de moslims, volgens deze man. Wilders heeft op dit nare sprookje dus geen monopolie. Sarrazin heeft volgens Nos.nl ook nog beweerd dat “alle Turken in Berlijn geen andere functie hebben dan het verkopen van groenten en fruit.” Van het cliche over joden-als-sjacheraars naar het cliche over Turken-als-handelaars, er is in zeventig jaar weinig veranderd. Het wordt inmiddels méér dan een beetje vervelend.

De SPD heeft inmiddels een schorsingsprocedure ingezet tegen de racist. De partij zou zich echter ook wel eens af mogen vragen hoe zo iemand sowieso in deze partij kon komen. dat zegt iets over de SPD zélf, niet alleen iets over Sarazzin. De Bundesbank heeft laten weten dat ze de uitlatingen van Sarrazin niet bepaald ziet zitten, maar stuurt de man niet weg. Bondskanselier Merkel, wellicht bevreesd voor reputatieschade van Duitsland, heeft wel vrij stevig afstand genomen van zijn opvattingen.

Maar Sarrazin wegjagen uit zijn hoge positie vergt meer dan dat.  Hij vertrekt bepaald niet spontaan na een paar aanmerkingen. Tot nu toe klaagt hij dat zijn woorden uit hun verband zijn gerukt – maar is er een verband waarbinnen racisme, in antisemitische of islamofobe vorm, dan opeens wel aanvaardbaar is? Hij verdedigt zijn boek en zijn recht om te zeggen wat hij zei. Waar is het protest van links? 

Death Parade vanwege geldelijk gewin en gemeentelijk prestige

De rampzalige afloop van de Love Parade in Duitsland afgelopen weekend heeft terecht tot grote verbijstering en woede geleid. Het gebeuren, waardoor 21 mensen de dood in gedreven zijn, 511 mensen gewond raakten, waarvan er 283 in het ziekenhuis kwamen, en waaraan ongetwijfeld duizenden mensen diep traumatische geestelijke verwondingen overhouden, laat zien hoe gemeentelijke scoringsdrang samenging met luchthartige onverschilligheid van een festival-organisatie. Wat telt is kennelijk het geld en de toppositie in de pikorde tussen steden die zo’n evenement willen aantrekken. Daarom wordt er gespeeld met mensenlevens. Vaak gaat het, ondanks deze houding, goed. Deze keer dus niet.

Het is hier niet nodig het hele verloop nog eens te schetsen. Maar een paar punten mogen eruit gelicht. Uit een verslag van één van de feestgangers: “Op een gegeven moment kwam er een politiewagen op de mensen massa inrijden. Blijkbaar waren er hekken geopend waardoor mensen weg konden en begon er wat ruimte te ontstaan om te bewegen. (…) op een gegeven moment is het enige wat ik nog dacht: ik moet terug die tunnel in nu er weer ruimte is en blijkbaar weer een uitgang (…) Wij besloten gewoon door te lopen en wat te gaan eten en drinken, tot rust te komen en weer naar huis te gaan. Toen bleek dat die doorgang  waar we doorget laten waren recht op het festival uit kwam en we er rustig door heen konden lopen. Toen kwam de woede en het ongeloof. Blijkbaar was deze doorgang er de hele tijd, en die was gewoon al die tijd nioet open gedaan.”  Wie bedenkt zoiets? Slechts één toegangsweg, met een capaciteit van 30.000 mensen per uur, voor een festival waar ettelijke honderdduizenden mensen op af komen?

De burgemeester, Adolf Sauerland, was gewaarschuwd dat er allerlei zaken niet goed voorbereid waren. Al in juni was er een voorbereidingsbijeenkomst waar zaken besproken werden. Zo zouden er 440 beveligingsmensen nodig zijn, maar de organisatie vond een argument om dat tot 150 terug te brengen. Voor een verwachte 220.000 mensen! Nu geloof ik niet zo in beveiligingspersoneel sowieso, maar áls je langs die weg een organisatie begeleidt, doe het dan met adequate aantallen. De burgemeester, die het evenement “hoe dan ook wilde laten doorgaan” had een houding van ‘we vinden er wel iets op’. Criminele nalatigheid, noem ik zoiets.

Hij weigert intussen af te treden, volgens berichtgeving omdat… hij daarmee pensioenrechten en dergelijke zou kwijtraken. Ja, pensioenrechten – van burgemeesters althans, niet van arbeiders… – zijn in deze wereld belangrijker dan het recht van feestgangers om erop aan te kunnen dat organisatoren hun veiligheid optimaal waarborgen. Zelf zegt Sauerland dat hij weigert te vertrekken omdat hij met opstappen feitelijk schuld zou bekennen. Dat is natuurlijk dubbele daverende onzin. In de eerste plaats ís hij mede schuldig, of hij dit nu bekent of niet. Wie meewerkt aan een zo onverantwoordelijk voorbereid gebeuren, draagt mee verantwoordelijkheid voor de bloedige afloop. In de tweede plaats is metéén aftreden op zich geen eens een schuldbekentenis, hooguit een erkenning van verantwoordelijkheid voor de gang van zaken, ongeacht de precieze schuldvraag.

Sauerland reageert hier niet als betrokken menselijk wezen die verantwoordelijkheid neemt en een goede afhandeling nastreeft. Nee, hij reageert hier als klassiek bestúúrder, voor wie zijn eigen positie blijkbaar het belangrijkste is. Zijn bestuurlijke ‘verantwoordelijkheid’ heeft hem van zijn menselijkheid beroofd, zoals veel bestuurders eerder overkwam en later, zo valt te vrezen, nog zal overkomen. Terecht is hij eerder deze week uitgejouwd, met troep bekogeld en weggejaagd door boze mensen, toen hij een kijkje kwam nemen op de rampplek. Terecht hielden enkele honderden mensen gisteren een demonstratie voor het gemeentehuis om Sauerland’s aftreden te eisen, een eis die inmiddels kracht is bijgezet door een motie van wantrouwen van Die Linke in de gemeenteraad.

Wat ligt er achter drama’s als deze? Dat Sauerland een man is met het inlevingsvermogen van een brandnetelbos en het verantwoordelijkheidsgevoel van een afvoerputje is duidelijk. Dat de organisatoren van de Love Parade alles op een koopje wilden – 150 beveligers kosten minder dan 440, één toegangs[poort openen en copntroleren is goedkoper dan vier – is ook vrij helder. Maar er is meer.

We lezen intussen over manipulatie van bezoekersaantallen, van deze maar ook van eerdere Love Parades. Eerdere Love Parades, in Essen en Dortmund, kregen 1,2 miljoen en 1,6 miljoen als officieel aantal. dat was drie keer zoveel; als de werkelijke bezoekersaantallen. Deze keer, in Duisburg, werd 1,4 miljoen als bezoekersaantal opgevoerd. De politie – die ik deze keer ietsje geloofwaardiger vindt dan bestuurders en organisatoren die hun event willen hypen, en dkie bij feesten niet het soort anti-betogers-belangen heeft die haar tot te lage schattinghen bij demonstraties zouden kunnen brengen – houdt het op 300.000. Er blijkt dus een ordinaire wedstrijd tussen steden gaande te zijn: wie de grootste Love Parade heeft weten te houden.

Het gaat er klaarblijkelijk om dat steden zich ‘op de kaart zetten’ door zo’n mega-event naar zich toe te halen. Een stad die ‘op de kaart staat’, trekt meer toeristen, die meer uitgeven aan de plaatselijke middenstand, zo’n stad trekt misschien ook wel meer investeerders, weet ik veel. Zoiets. Blijkbaar is dat belangrijker dan het welzijn van de feestgangers. Vanwege geld en gemeentelijk prestige – is dat overdreven gezegd? Ik denk het niet – zijn mensen het ziekenhuis, het trauma en in éénentwintig gevallen de dood in gejaagd.

Berlijn: rechtbank, vakbond én Linke blokkeren anarchosyndicalistische bond

In Berlijn woedt momenteel een klein, maar opvallend en belangrijk arbeidsconflict. Aan de ene kant staat de Freie Arbeiter-und Arbeiterinnen Union, FAU, afdeling Berlijn. Aan  de andere kant staat een bioscoopbedrijf, Neuw Cinema; een rechtbank; de grote vakbond VER.DI; en het Berlijnse gemeentebestuur, bestaande uit sociaaldemocraten en Groenen; én de ten onrechte als radicaal-links aangeprezen partij Die Linke. Op het spel staat het recht van arbeiders om zich te organiseren via de bond van hun keuze, het recht van radicale arbeidersactivisten – in dit geval anarchosyncicalisten – om georganiseerd en bovengronds actief te zijn.

FAU is een kleine arbeidersbond van anarchosyndicalistische aard. Anachosyndicalisme houdt kortweg in: anarchistisch georiénteerd vakbondswerk, vakbondswerk waarin arbeiders elf hun bond besturen, en waarin directe belangenstrijd tegelijk in het teken staat van verdergaande revolutionaire verandering. Er is meer over te zeggen, maar dit volstaat hier eventjes. Deze FAU zette zich in voor de strijd van mensen die in bioscoopbedrijf Neue Babylon werkten, een bedrijf met beroerde arbeidsvoorwaarden. Via allerlei acties, onder meer een boycot, zetten de arbeiders en hun FAU-afdeling druk op de ketel. Zoveel druk dat het bedrijf wel moest onderhandelen.

Alleen onderhandelde het bedrijf liever niet met de FAU, maar met de gevestigde bond VER-DI, deel van de vkabondsfederatie DGB, de Duitse FNV zogezegd. Die VER.DI vond de FAU toch al lastig. Dus kwam er een akkoord tussen VER.DI en het bedrijf, waarmee de mensen die bij het bedrijf werkaam zijn, en de FAU waarbinnen veel van deze arbeiders zich organiseerden, buiten spel werden gezet. Dat was al erg genoeg. Die Linke steunde de rol van VER.DI, zo lees ik in het artikel van Tom Wetzel (zie onder voor verwijzingen).

Nu heeft een plaatselijke rechtbank er nog een schepje bovenop gedaan. Die rechtbank heeft – in een zitting waarbij de FAU geen gelegenheid kreeg haar zaak te verdedigen – de FAU verboden zich nog langer in te zetten voor de mensen bij Neue Babylon. Sterker: de rechtbank heeft de FAU verboden zich nog langer een vakbond te noemen! Excuus is dat de FAU niet heeft bewezen dat ze CAOs af kan sluiten, hetgeen in Duitsland een wettelijke voorwaarde is om als vakbond actief te mogen zijn. Maar hoe kan een bond zelfs maar beginnen aan CAOs te dénken als haar werk door bureaucratische vakbondsconcurrentie en door juridische vervolging wordt gedwarsboomd?

Het hele gebeuren is een aantasting van arbeidersrechten. Op anarchistische websites wordt er terecht opgeroepen tot solidariteitsacties, ook buiten Duitsland, om deze rechterlijke onderdrukkingsmaatregel terug te draaien. De FAU zelf hield vandaag een pittige protestdemonstratie waaraan 300 mensen deelnamen.

Het is zaak dat juist ook buiten anarcho-syndicalistische kringen aan solidariteit wordt gewerkt. Wart vandaag de FAU overkomt, kan morgen het lot zijn van welke groep strijdbare arbeiders en revolutionaire activisten dan ook. Opkomen voor de FAU in dit conflict is dan ook een heldere noodaak, een zaak van welbegrepen eigenbelang, van zelfverdediging – van solidariteit dus.

Gegevens uit:

• “Urgent Call for Solidarity: FAU Berlin banned as Union” (Libcom.org, 19 december);
• Tom Wetzel, “Fight for Union Freedom in Germany”, Z Blogs, 17 december; gevonden via het anarchistisch georiënteerde weblog At Home He’s a Turista;
• “Berlin: demonstration for the Freedom to Unionize a Succes”, Prakownik, 21 december 2009, gevonden via Labourstart.org .

 

Van hulpvaardigheid naar strafbaar feit

Goed nieuws komt soms uit de meerst merkwaardige hoeken. Soms zorgen psychologen ervoor, soms zelfs een bankmanager. En het is niet zomaar goed nieuws. Het is goed nieuws  over de menselijke natuur. Inderdaad, die menselijke natuur waarvan te vaak wordt gezegd dat dievoornamelijk uit hebberigheid, een voorkeur voor ellebogenwerk en nog wel gewelddadiger uitingen van plat egoïsme bestaat. Die menselijke natuur dus die een samenleving op basis van gelijkheid en samenwerking onmogelijk zou maken. Díé menselijke natuur dus.

Wat is het nieuws? Welnu, helemaal nieuws is het niet voor mensen die toch al niet geloofden in die asociale versie van de menselijke natuur. Maar nu zeggen wetenschapsmensen het nog eens duidelijk: mensen hebben een heel diepe, spontane neigeng om elkaar te helpen als ze zien dat een ander dat nodig heeft. En die impuls is op zeer jonge leeftijd zichtbaar. Hoe het precies zit, is nog onduidelijk, maar onderzoek leidt tot frappant resultaat.

“Als kleine kinderen van 18 maanden oud een niet-verwante volwasenne zien met de handen vol of een klos draad die is gevallen, dan zullen ze onmiddelijk helpen, zo schrijft Michael Tomasello in ‘Why We Cooperate’, een boek dat in oktober verscheen.” Hij is ontwikkelingspsycholoog in Leipzig. “Het help-gedrag lijkt aangeboren te zijn, omdat het o vroeg begint, al voordat ouders  kinderen de regels van beleefd gedrag aanleren.” Maar: “Het is waarschijnlijk veilig om aan te nemen dat hen niet expliciet en direct aangeleerd is om dit te doen’, egt Elisabeth een ontwikkelingspsycholoog in Harvard. Aan de anderekant hebbenze tal van kansen gehad omdaden van hulp van anderen te ervaren. Ik denk dat de jury nog niet besloten heeft over de vraag of het aangeboren'”. Dit alles, en meer moedgevends, lees ik in de New York Times.

Dat is mooi dus: mensen zijn geneigd tot sociaal gedrag, tot hulp aan mensen die dat nodig hebben. Minder mooi is dat dit vaak niet mag, dat de maatschappij er bepaald niet op ingericht is. Dat ondervond een chef van een bankfiliaal in Duitsland. Die kreeg te maken met arme cliënten die geld nodig hadden maar volgens de regels niet rood mochten staan. Dat vond ze zo zuur dat ze schoof met geld van rijke klanten om te verhullen dat ze arme klanten met wat krediet hielp. Dat mocht dus niet. Het verhaal stond vorige week in The Guardian.

Haar advocaat zegt: “De beschuldigde stak geen cent in eigen ak. e deed het puur omomdat ze begaan was met mensen die in financiële problemen zaten.” Zelfs de rechter  – jazeker, er kwam een rechtszaak van! Ze kreeg 22 maanden voorwaardelijk – had wel enig begrip: “Aan de ene kant hebben we hier de grote verlieen. Aan de andere kant hebben we dit altruïstische gdrag, wat het heel anders maakt dan de norm.” Inderdaad, die door de maatschappij voortdurend gepushte ‘norm’ van hebben, houden, desnoods over lijken gaan, die norm werd hier geschonden.

Hoe tragisch diep die norm zit, blijkt uit de woorden van de bankmanager zelf. “Ik begrijp het niet meer. Ik moet helper-syndroom gehad hebben.” Alsof hulpvaardigheid een ziekte is! De echte ziekte is een maatschappij die hulpvaardigheid als afwijking of erger beschouwt. Gelukkig is er tegen die ziekte wel een vaccin: die hulpvaardigheid van kinderen van 18 maanden jong – die we zouden moeten koesteren, als bouwsteen van een werkelijke beschaving.

Groningen en verder: revolutionaire stemmen uit de internationale studentenstrijd

Een twintigtal studenten heeft vanochtend het bestuursgebouw van de universiteit in Groningen bezet. Ze protesteren tegen de invoering van een Bindend Studie Advies (BSA), en eisen een serieuze vorm van medezeggenschap. Ook willen ze een “krachtig signaal” richting onderwijsminister Plasterk  en centenminister Bos sturen: groeiende aantallen studenten, gecombineerd met achterblijvende investeringen, leidt ertoe dat “de positie van het hogerwijs onhoudbaar wordt”. Zo staat in de verklaring van de bezettende studenten, die onder meer te leen is op de website van de Internationale Socialisten.

“De actie staat volgens studenten niet op zichzelf”, zegt de Volkskrant. “In meerdere Europese landen kwamen studenten de laatste tijd in actie. Duitsland is hierin koploper, waar vorige week ontevreden studenten collegezalen van twintig verschillende universiteiten bezetten. Ook daar waren de protesten bedoeld om meer overheidsfinancieringen tee eisen en de studiedruk te verlagen.”

De omvang en verspreiding van het internationale studentenprotest is indrukwekkend. De Kritische Studenten Utrecht (KSU) – een groep actieve studenten uit Utrecht waarvan de naam geen verdere toelichting behoeft – heeft het een beetje bijgehouden. Studentenbezettingen en een demonstratie in Zwitserland, met op elke actie meerdere honderden deelnemers. Een hele reeks van demonstraties in Duitsland, met per actie meerdere duizenden, soms enkele tienduizenden betogers. De politie viel in Eessen een demonstratie van 4000 mensen aan. Ook een groot aantal bezettingsacties. In Italië, in totaal 150.000 mensen in actie volgens een studentenbond daar. Ook  in Polen,  Frankrijk en Oostenrijk kwamen studenten in beweging.

Maar de acties zijn niet beperkt tot Europa alleen. In het overzicht van de KSU zien we ook acties in Indonesië, en de vermelding van een actie in Sierra leone, waarover verder nog geen details gemeld worden. Ook in de VS , in Californië, is fel studentenprotest, al vanaf september.

Er waren al internationale acties eerder dit jaar, op een grote actiedag op 17 juni. Een artikel van de League for the Fifth International, een  redelijk zinnige trotskistische groepering, vertelt dat er toen 27.000 studenten actie voerden (uit de context maak ik op dat het hier om aantallen in Duitsland gaat). Voor sommige studenten was een tweede actiedag iets terveel van het goede, hetgeen het iets lagere aantal in november kan verklaren, zoals het artikel stelt. Maar de internationale verspreiding van de acties is nu veel groter, en dat kan de beweging in Duitsland ook weer een extra impuls geven.

 Twee landen waar studentenacties woeden, verdienen wat mij betreft wat extra aandacht. In beide landen ijn de protesten al langer bezig. Het eerste land is Oostenrijk. Het tweede land is de VS. In beide landen valt niet alleen de aanhoudende felheid van het protest op, maar ook de diepgaande, revolutionaire maatschappijkritiek die actievoerders formuleren.

In Oostenrijk begonnen de acties al in oktober. Che Brandes-Tuka heeft er een mooi stuk over geschreven, geplaatst op de IS-website. Daarin verwijst hij ook naar achtergronden van het protest, zoals de verkaring van Bologna, waarin Europese staten afspraken om het hoger onderwijs verregaand op de belangen van ondernemingen af te stemmen. Zelf heb ik ook kort  bericht over de acties.

The Commune – een interessante links-communistische, kennelijk door zowel Marxistische als anarchistische inspiratie gevoede, groep in Groot-Brittannië – heeft inmiddels een tweetal interessante stukken over de acties daargingds gepubliceerd. Eén ervan is een interview met één van de actievoerders in Wenen. Daar is duidelijk de lange aanloop naar de acties uit af te leden, de onvrede die zich ophoopte over gebrek aan democratie. Allerlei kwesties komen naar voren. Zo waren studenten ook kwaad dat een vrouwelijke kandidaat voor het rectorschap, populair bij studenten en docenten, opzijgeschoven werd. Een rechtbank bepaalde vervolgens dat dit een vorm van discriminatie wegens sekse was.

Ook opvallend is het verband tussen studentenstrijd in de verschillende landen. Zo heeft een verklaring vanuit de studentenbeging in Californië, met de fraaie titel “Communique from an Absent Future”, kennelijk invloed.Ook die verklaring is op de site van The Commune te lezen , maar die groep vond hem op We Want Everything, vanwaar ik de tekst doorlink. We Want Everything is een website vanuit de bezettingsbeweging van studenten en anderen in Californië. Het ‘Communique’ zelf is een prachtige tekst, eigenlijk te mooi om samen te vatten of fragmentjes uit te citeren.  Zelf lezen, met aandacht, zou ik zeggen.

Over de acties in Californië  doet intussen Rachel Cohen levendig verslag op de website van Socialist Worker (VS). Grof politieoptreden tegen bezettende studenten springt daarin erg in het oog. Het artikel gaat vooral in op de gebeurtenissen in Santa Cruz, maar de acties vinden op meer plekken plaats, ook in Berkeley, waar in 1964 al eens één van de belangrijkste studentenacties in de VS plaatsvond.

Enig idee van het hoopgevende radicalisme onder studenten in Californië krijg je door het lezen van “We Are The Crisis”, gevonden via de Anarchist Library, een snelgroeiende website met de meest uiteenlopende documenten uit livebertaire richting. In “We Are The Crisis” wordt ingegaan op de enorm verhoogde collegegelden -een nieuwe verhoging met 32 procent, was mede aanleiding tot de protesten – en de achtergrond daarvan: financiers, bij wie de universiteit geld leent. Om dát terug te betalen, dáárom moet dus het collegegeld omhoog.

Maar de tekst graaft veel dieper, en stelt de ondergeschiktheid van de universiteit aan bedrijfsbelangen en winstbejag, en de verstrengeling ook met oorlogsvoorbereiding, aan de kaak. Ook wordt in de tekst vrije meningsuiting op de hele universiteit geëist, evenals een stopetteing van ontslagen van personeel. De strijd gaat voor de makers van deze tekst zowel verder als vooral dieper dan de directe verdediging van studentenbelangen.  En juist dat revolutionaire geluid dat binnen dee studentenstrijd tot uiting komt, geeft de strijd een extra gewicht en belang.

The Commune heeft ook nog een verklaring uit de beweging van bezettende studenten in Oostenrijk zelf gepubliceerd. Of dit een geluid is dat erg wijd verspreid is onder bezettende studenten, of dat ier vooral een kleine radicale minderheid spreekt, kan ik niet inschatten. Maar juist ook radicale minderheden kunnen, als acties om ich heen grijpen, snel aan uitstraling winnen. Hoe dan ook, de tekst liegt er niet om. Enkele puntern eruit: “

Wat hier geleefd en geëist wordt is:

– de afschaffing van uitbuitende machtsstructuren en  hun mechanismes van uitsluiting

– de absolute democratisering van alle instellingen

– het einde van alle racistische en seksistische wetten, arbeidsmarktmaatregelen en maatregelen in het onderwijs

(…)

We eisen vrije toegang tot het onderwijssysteem voor iedereen

We eisen niet alleen een eind aan de economisering van het onderwijs

We eisen een eind aan uitbuiting in alle gebieden van het leven

 

Eis je onderwijs weer op

Eis je lichaam weer op

Eis je tijd en ruimte weer op

 Eis je leven weer op

Zulke geluiden, en de daden die erbij horen, hebben we nodig. In elke universiteit en elke school. En in elk kantoor en elke fabriek. Overal.

 

Sociaaldemocratie Duitsland tussen ondergang en reanimatie

De uitslag van de Duitse verkiezingen van afgelopen zondag heeft ter linkerzijde flink wat reacties losgemaa. Niet al die reacties zijn even verstandig. Vooral het goede resultaat van Die Linke heeft hier en daar een wat al te juichende ontvangst gekregen.

 Eerst maar even de grote lijnen. Zoals  verkiezingen in parlementair geregeerde staten doorgaans, zijn ook in deze verkiezingen meerdere krachtmetingen met elkaar verstrengeld. Het is zaak ze te ontwarren, en daarna kijken we verder.

De eerste krachtmeting is de strijd tussen links en rechts in de breedste zin van het woord. Enerzijds de partijen die – hoe indirect en vaag ook – verbonden zijn met arbeidersbeweging en verwante sociale bewegingen. De partijen die het kapitalisme tenminste nog enigszins willen inperken ten gunste van de brede onderkant van de maatschappij, ten gunste ook van milieu en internationale rechtvaardigheid. In Duitsland zijn dat Die Linke, de Groenen en – jawel, nog steeds – de SPD. Anderzijds de partijen die onverkort het kapitalisme voorstaan en de belangen dominante ondernemersklasse verdedigen. In Duitsland hebben we het dan over christendemocratische CDU-CSU (de partij van bondskanselier Merkel), en de liberale FDP. Die krachtmeting is – niet met een enorm verschil, maar toch onmisje kenbaar – gewonnen door rechts. CDU-CSU en FDP samen gingen iets vooruit, SPD, Die Linke en de Groenen gingen tesamen iets achteruit. Het zit erin dat er nu een rechtse regeringscoalitie komt. Dat is geen goed nieuws.

Mara er vonden tegelijk andere krachtmetingen plaats: bínnen rechts, en bínnen links. Beide krachtmetingen zijn gewonnen door de radicalere vleugels. Ter rechterzijde won de FDP opmerkelijk veel. Ze behaalde haar beste resultaat sinds 1949. De partij vocht haar campagne met een programma van verregaande bezuinigingen, en zag haar rechtse scherpte beloond. CDU-CSU, veel voorzichtiger in dat opzicht en niet eenstemmig enthousiast over de harde lijn van de FDP, verloor veel. Rechts als geheel is dus niet alleen iets groter geworden, maar daarbinnen heeft neoliberaal hard rechts haar positie versterkt.

Ter linkerzijde zien we een soortgelijk patroon. Links is weliswaar iets gekrompen, maardarbinnen is het stevig en radicaal links dat sterker is geworden. Vooral Die Linke – een nog tamelijk nieuwe formatie, maar zoals op Lenin’s Tomb terecht wordt opgemerkt, géén eendagsvlieg – deed het goed, groeide 4 procent en kwam op 12 procent uit. Maar ook de Groenen – die weliswaar veel van hun radicale glans verloren hebben, maar in ieder geval deze keer niet meeregeerden – wonnen flink en kwamen op 10,6 procent. Grote verliezer was de sociaaldemocratische SPD, die 11 procent kwijtraakte en nog slechts 23 procent van de stemmen behaalde. Heel veel mensen straften zo de SPD af voor deelname aan een regering die bezuinigingen doorvoert en ook nog eens oorlog voert in Afghanistan – een oorlog die niet bepaald populair is.

De opokomst van Die Linke als alternatief tegenover de SPD is hoopgevend. Het laat zien dat met het verval van gevestigd, meegaand links er mogelijkheden liggen om een veel steviger, consistenter en geloofwaardiger links op te bouwen. Zoals in Nederland de SP de PvdA ter linkerijde uitdaagt en deels weet te vervangen, zo doet Die Linke dat in Duitsland. De opkomst van dit soort partijen betekent dat de woede van veel mensen wegens bezuinigingen en ander asociaal crisisbeleid een politieke vertaling krijtgt, tot in het parlement toe.

Dat is – met rechtse kapers die onvrede hun racistische draai geven – niet onbelangrijk: hoe sterker een SP of een Linke, hoe minder speelruimte voor Wilders in Nederland, voor fascistische partijen in Duitsland. Zo zien we in Duitsland dat de NDP, een verkapte nazi-partij, slechts een schamele 0,1 procent wist te behalen. Vanuit de proteststemming in dat land gaan veel mensen naar línks, en de stevige opstelling van Die Linke zou daar wel eens veel mee te maken kunnen hebben. Dat dit in Nederland anders loopt, zou wel eens mede veroorzaakt kunnen worden door de steeds meegaander opstelling van de SP, die niets liever lijkt te willen dan braaf meeregeren.

Er dient echter bij alle positieve reacties op de groei van Die Linke wel een stevige kanttekening te worden geplaatst. Hier en daar zie ik in dit verband formuleringen die niet kloppen. Lenin’s Tomb bijvoorbeeld ziet in de uitslag een “een manier waarop de historische ineenstorting van de sociaaldemocratie zich voltrekt”. Als hij bedoelt dat de opkomst van Die Linke en de afgang van de SPD een ineenstorting van de sociaaldemocratie als zodanig inhouden, dan heeft hij het grondig mis. Net zo problematisch is de uitspraak van Mona  Dohle in een op zichzelf zinnig stuk op de website van de Internationale Socialisten (IS). Zij spreekt van een “historische nederlaag voor de failliete Duitse  sociaaldemocratie”, de kop van het stuk luidt ook nog eens “Opnieuw historische nederlaag voor Duitse sociaaldemocratie”.

Wat er mis is met typeringen als “ineenstorting” of “historische nederlaag” van de “failliete Duitse sociaaldemocratie”? Minstens twee dingen. Allereerst de gelijkstelling van de sociaaldemocratie met één specifieke partij, de SPD, die inderdaad een electorale dreun heeft gekregen. Maar de sociaal-democratie in Duitsland is groter dan één partij! Die Linke vertegenwoordigt niet zomaar een niet-nader-omschreven soort van ‘radicaal links’ zoals zowel Lenin’s Tomb als Mona Dohle dat impliceren. Die Linke is radicaal sociaaldemocratisch links: het is een partij die via verkiezingen en wetgeving verbeteringen wil bereiken ten gunste van arbeiders, van milieu en dergelijke. De partij probeert hier te doen wat de SPD steeds meer nalaat: het kapitalisme hervormen.

De verhuizing van kiezers van SPD naar Die Linke is voor een belangrijk deel een verhuizing van sociaaldemocratische arbeiders die steeds minder sociaaldemocratie terugvinden in een SPD, die eerder sociaal-liberaal is, en die Die Linke een zinnig alternatief vinden. Er is dus wel een ineenstorting van de SPD, maar daarmee nog niet van de hele sociaaldemocratische traditie in Duitsland. Integendeel – die wordt in en via Die Linke juist gereanimeerd!

Maar ook de teloorgang van de SPD kunnen we maar beter niet overschatten, want “failliet” is de SPD zeker nog niet. Mona Dohle zelf schetst al hoe binnen de SPD linksere geluiden hoorbaar zijn die een koerswijziging van de partij willen. Eenmaal in de oppositie komt de partij naast Die Linke en de Groenen te staan. Het is helemaal niet onwaarschijnlijk dat de partij zich daardoor weer linkser gaat profileren, om kiezers terug te winnen die nu naar Die Linke en ook de Groenen zijn gegaan. Het is niet ondenkbaar dat dit zelfs voor een flink deel nog lukt ook, deels vanwege traditionele en weliswaarverwakte maar niet verdwenen bindingen van SPD met vakbonden. Ja, de SPD is zwaar gehavend. Maar voor een overlijdensbericht of bankroetverklaring is het bepaald veel te vroeg.

Is mijn typering van Die Linke als sociaaldemocratisch te beperkt? Ja, ik weet dat binnen die partij revolutionairen, zelfs in groepsverband, actief zijn. Ik weet dat actieve leden van de partij zich sterk maakten voor protesten tegen bijvoorbeeld de NAVO in Straatsburg. Er zitten binnen de partij tal van leden die beslist geen sociaaldemocraten zijn, maar dichter in de buurt van revolutionair socialistische politiek staan. Zulke mensen heb je binnen de SP ook – en tot diep in de jaren tachtig had je ze zelfs in de PvdA (als je goed zoekt vind je er nu ook nog wel drie of vier, wellicht). Maar zij bepalen niet de koers en de identiteit van de partij.

Die Linke is in essentie gebouwd op het samengaan van twee vleugels – en beiden waren in essentie sociaaldemocratisch. Er was de PDS, die voortkwam uit de oude SED, de  ‘Communistische’ partij van de voormalige DDR (‘Oost-Duitsland’). Die partij stond in de jaren negentig aldoor stevig in dat voormalige Oost-Duitsland, en regeert hier en daar zelfs mee. Ze ontwikkelde zich tot een parlementaire linkse partij, met iets radicalere standpunten dan de SPD maar met volop de bereidheid om de gevestigde staat te helpen besturen in een kapitalistische context. Ook waar de PDS meeregeerde, werd netjes bezuinigd. Klassiek sociaaldemocratisch, dat werd meer en meer de politiek van deze organisatie.

Vanaf 2003 kwam in het westen van Duitsland intussen steeds meer kritiek op de bezuinigingen van de toenmalige SPD-regering onder kanselier Schröder. Sociaaldemocraten en boze vakbondsmensen begonnen een Verkiezingsalternatief voor Werk en Sociale Rechtvaardigheid (WASG). Binnen die groepering werden ook revolutionairen van diverse tradities – ook de traditie waar de IS deel van uitmaakt trouwens – actief. Maar ook binnen de WASG domineerde een linkse, vaak best strijdbare, maar toch sociaaldemocratische aanpak.

Welnu, de door sociaaldemocraten gedomineerde WASG fuseerde in 2007 met de dóór en dóór sociaaldemocratische bestuurderspartij PDS. Hoe zeer dit ook een welkome versterking was van krachten links van de SPD, het is in essentie een sociaaldemocratische versterking in die positie.

Dat zie je ook aan de leiding van de partij. Daarin vinden we Gregor Gysi, eerder de welbespraakte aanvoerder van de PDS en een beetje de Duitse Jan Marijnissen. daarin vionden we ook ex-SPD-er Oscar Lafontaine, eerder als SPD-er ooit premier van de deelstaat Saarland, ooit ook minister van financiën onder Schröder, een klassieke Keynse iaanse sociaaldemocraat die echter bereid is zowel veel linksere taal te bezigen als ook nare nationalistische retoriek te bezigen. Het laat maar zien hoe wendbaar sociaaldemocratische politiek is – zonder op te houden sociaaldemocratische politiek te zijn.

Jazeker, Die Linke verdient electorale steun als tegenwicht tegen rechts en tegen de uitverkoop-politiek van de SPD. Maar het is verkeerd en riskant om Die Linke te benaderen alsof het iets principieel ánders, méér is dan een nieuwe linksere variant van de sociaaldemocratie. De kans dat de partij werkelijk weerstand biedt en blijft bieden aan de verleidingen van regeringsdeelname, lijkt me tamelijk klein.

Nu al neemt ze als opvolgerspartij van de PDS aan deelstaatregeringen deel, met alle nare gevolgen -meeverantwoordelijkheid voor bezuinigen, inkapseling, kortom het soort ellende waardoor de SPD zo aangetast is – van dien. Dit is trouwens een gevaar dat in de door mij aangehaalde stukken wel degelijk wordt onderkend. Maar ik heb het idee dat de mate waarin een partij als Die Linke uit dit bestuurlijke vaarwater kan komen en blijven, schromelijk wordt overschat.

Een opmerking tot slot. Dat twee aanhangers van Marx21,  geestverwanten van de IS – als parlementslid voor Die Linke zijn gekozen – zoals Socialist Worker, weekblad van de Socialist Workers Party (zusterorganisatie van de IS in Groot-Brittannië) meldt – is echt een uitglijder, of erger. Revolutionairen horen niet als lid van sociaaldemocratische partijen in parlementen te gaan zitten, maar alléén als openlijke en zelfstandige revolutionairen, met alle politieke bewegingsvrijheid dir daarbij hoort. Maar dat is weer een andere discussie…