Tussenstand revolutieland (2): Saoedi-Arabië, Azerbeidzjan, Armenië , Kroatië

In Libië, Bahrein en Jemen vecht de revolutie tegen zware onderdrukking voor haar overleving. In een reeks andere landen vinden intussen ontwikkelingen plaats die laten zien dat de internationale revolutionaire golf die in december in Tunesië op gang kwam, bepaald nog niet is uitgewoed. Ik noem een paar van die landen. Saoedi-Arabië. Azerbeidzjan. Armenië. Kroatië. En nog wel meer, maar dat is voor deel 3 in deze reeks…

Eerst Saoedi-Arabië. De Dag van Woede, die voor 11 maart was aangekondigd, kwam nauwelijks van de grond. Er waren tamelijk kleine demonstraties in Hotuf en Qatif. Grote en opvallende politie-inzet plus dreigende taal van ahet bewind en haar religieuze tak was echter kennelijk zodanig  intimiderend dat er in Riyaad, de hoofdstad, geen demonstratie op gang kwam. Het bewind dankte en prees de bevolking omstandig voor de betoonde loyaliteit. Maar als het regime echt denkt dat angst om te protesteren hetzelfde is als waardering voor beleid en bestuurders, dan staan haar verrassingen te wachten. De protestgolf komt dan trager op gang dan gehoopt, maar gaat wèl verder. Op 13 maart eisten 200 mensen bij het ministerie van binnenlandse zaken vrijlating van politieke gevangenen. Op 20 maart meldde de BBC daar opnieuw actie, nu van enkele dozijnen mensen, met eenzelfde eis. Vrijlating van politieke gevangenen, waarvan er naar verluidt maar liefst 20.000 zijn, wordt daarmee duidelijk een belangrijk thema van de op gang komende opstandsbeweging in het land.

Een ander thema wordt intussen ook internationale solicariteit tegen onderdrukking in een naburig land. Op 16 maart berichtte Bloomberg dat in Qatif 1.000 mensen demonstreerden. Die actie was een protest tegen het militaire ingrijpen van Seoedi-Arabië tegen de opstand in Bahrein. Qatif ligt in het oosten van Saoedi-Arabië, in het gebied waar veel leden van de sjiitische minderheid wonen, en dichtbij Bahrein wara de meerderheid waar de protesten vandaan komt voor ene groot deel uit sjiiten bestaat. De opstandigheid in beide landen hangt samen, en de onderdrukking in de beide landen daarmee ook.

Een flink eind van dit alles vandaan, in de Kaukasus, rommelt het intussen ook. In Baku, de hoofdstad van Azerbeidzjan, protesteerden ettelijke honderden mensen op 11 en 12 maart. Op 11 maart arresteerde de politie 42 actievoerders. De actie van die dag was, jawel, via Facebook op poten gezet en was deels geïnspireerd op de protesten in Tuniesië en Egypte. Maar de onvrede achter het protest is daarmee niet geïmporteerd. De reactie van de politie laat al wel zien dat het met de vrijheid ook in dat land mager is gesteld.

In Armenië, buurland van Azerbeidzjan, was veel grootschaliger protest. Daar waren op 18 maart naar schatting 10.000 mensen op het Jerevan-plein, in de hoofdstad. Er was een demonstratieverbod, maar de oproerpolitie gaf betogers na onderhandelingen toestemming dat plein op te gaan. Ook hier was het verband met gebeurtenissen elders onmiskenbaar. “Ik twijfel er absoluut niet aan dat wat er gebeurd is in Tunesië en Egypte en elders, ook in Armenië zal gebeuren”, zei Ter-Petrosjan, oppositieleider. Overigens verwacht hij dat dit vreedzaam zal verlopen, en houdt hij de weg naar onderhandelingen nadrukkelijk open.

Die Ter-Petrosjan is trouwens ex-preisident van het land, iemand die eerder de onvrede zal benutten voor partijpolitiek en veranderingen binnen het bestel dan een echte revolutie na te streven. Maar de omvang van het protest geeft toch aan uit welke hoek de wind ook daar waait. Het bewind heeft intussen vervroegde verkiezingen aangekondigd en enkele dissidenten vrijgelaten. Eén ervan werd feestelijk onthaald door de demonstranten op het Jerevan-plein. De symbolische gelijkenis met de ontvangst van Wael Ghonim op het Tahrir-plein na diens vrijlating tijdens de opstand in Egypte is herkenbaar.

We kijken eens westwaarts. Want, jawel, de revolutiegolf heeft intussen ook Europa bereikt. Kroatië bijvoorbeeld, deel van het voormalige Joegoslavië. Op 8 maart, Internationale Vrouwendag, betoogden mensen daar tegen de regering, tegen de  werkloosheid en de corrutie. Vrouwen, ex-personeelsleden van een inmiddels gesloten textielfabriek, voerden in Zagreb de demonstratie aan. Ook in Rijeka vond een demonstratie plaats. De protesten maken deel uit van een lange reeks actuies die nu al weken aanhoudt. Volgens een artikel van 18 maart  in Al Ahram, een Egyptische publicatie die ook wijst op de inspiratie die actievoerders in Kroatië ontlenen aan gebeurtenissen in Egyopte,  werd er elke avond gedemonstreerd, al drie weken achtereen. De start werd gemaakt via een Facebook-oproep, voor een protest op 22 februari. Dat werd niet erg groot: 300 mensen kwamen opdagen. Maar sindsdien zit de groei er flink in.

De onvrede wordt zeer breed beleefd, het protest brengt zeer uiteenlopende mensen met heel diverse opvattingen op straat. Belangwekkend is het feit dat een anarchosyndicalistische groepering in Kroatië zich binnen de protestgolf duidelijk manifesteert. Een anarchosyndicalistische deelnemer deed verslag van één van de demonstraties,  de organisatie – Netwerk van Anarchosyndicalisten oftewel MASA – wees er in een verklaring op dat de strijd verder moet gaan dan het vervangen van een regering , dat directe democratie, met name ook op de werkplek, de inzet dient te zijn. Het is mooi om te zien dat binnen de revolutionaire golf een nadrukkelijk libertair-revolutionaire inbreng merkbaar is.

*Komende zaterdag, 26 maart, vertel ik op uitnodiging van de Anarchistische Groep Amsterdam (AGA) wat over de revoluties in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Eenieder die belangstelling heeft om daar meer over te horen en vooral ook in gesprek te gaan erover, is welkom. Aankondiging met plaats en tijd is te vinden op de website van de AGA, sowieso een plek die de moeite waard is erom eens rond te  neuzen.

Servië en Kroatië: opstandige arbeiders, rebelse studenten

Na de protesten in Kroatië waar ik vorige week zaterdag over berichtte, is er nu ook sprake van merkbare sociale onvrede in buurland en ouder rivaal Servië. Stakingen, een hongerstaking van arbeiders, en zelfs zelfverminking, vonden of vinden plaats.

De reden: stijgende wekrkloosheid, en een regeringsbeleid dat niet helpt maar wel prijzen van bijvoorbeeld mobieltjes verhoogt door een belastingheffing. Maar ook het niet uitbetalen vann lonen leidt tot protest.

Maandag maakte de NRC bijvoorbeeld melding van een hongerstaking van enkele honderden arbeiders in Novi Pazar, bij een textielbedrijf. Een stakingsleider had zelfs ijn pink afgesneden en opgegeten, als protest. De man, Butalevic genaamd, ging na ziekenhuisbeoek weer naar de andere actievoerders. De actie toont de woedende wanhoop van arbeiders die al hadden meegemaakt dat het personeelsbestand van enkele duienden terugliep naar een paar honderd. En dan ook nog eens maanden geen loon krijgen voor gedaan werk.

Een bericht op BalkanInsights bericht ook over de actie in Novi Pazar, maar schetst ook het bredere plaatje. Een werkloosheid van 14 procent, en die zou wel eens tot 17 procent kunnen oplopen. Sinds begin van dit jaar kwamen er  al bijna 40.000 baanloen bij. De regering doet haar bijdrage door dit jaar het aantal ambtenaren met 10 procent te verminderen. En dan is er de genoemde belasting-annex-prijsstijging. Intussen houden kleinere particuliere bedrijven  er in groten getale mee op: sinds begin van dit jaar al 10.000.

Tegen dee achtergrond is er een stakings- en actiegolf. Dat een recente arbeidersdemonstratie  3000 mensen trok, minder dan verwacht, is geen teken van tevredenheid. het artikel waar ik dee gegevens aan ontleen, spreekt van verdeeldheid tussen de diverse vakbonden die een eensgezind arbeidersprotest in de weg staat.

Het maakt de harde acties zoals die van de hongerstakers in Novi Pazar, alleen maar belangrijker als teken dat het wél kan.  En de actie daar had resultaat: er kwamen toezeggingen van autoriteiten over toegang tot sociale zekerheid. Actievoerders kondigden aan dat ze stopten met volgende acties van zelfverminking. Maar als de toezeggingen niet werden nagekomen, zouden ze deze acties hervatten.

In Zagreb, hoofdstad van Kroatië zijn intussen op één mei enkele honderden mensen – helaas minder dan verwacht – afgekomen op een oproep onder de kleurrijke titel ‘Haal zelf  je broekriem aan, jullie dievenbende’, om het aftreden van de regering te eisen. En, niet bepaald onbelangrijk, de internationaal bekende Noam Chomsky heeft zijn steun uitgesproken voor het studentenprotest dat daar al enige tijd woedt. Het zijn bescheiden tekenen dat de geest van verzet leeft – en de internationale solidariteit eveneens.

Kroatië: studentenverzet, vakbondsprotest, Facebook-opstandigheid…

Het is tot nu toe een goedbewaard geheim, maar gelukkig maakte een alerte lezer van mijn weblog – bedankt, Dylan! – mij erop attent: studenten in Kroatië voeren actie voor vrije toegang tot het onderwijs. Een bericht op het forum Revleft.com op 21 april waar deze lezer me op wees spreekt van bezettingen van faculteiten in de hoofdstad Zagreb, en in Zadar. Latere commentaren bij het bericht melden ook elders acties.

Op de libertaire website  Libcom is een verklaring van bezettende studenten in Zagreb te vinden. Daaruit: “wij eisen de afschaffing van alle soorten van collegegeld die zijn ingevoerd: pre-doctoraal, doctoraal en postdoctoraal. De belastingen die we betalen moeten voldoende garantie geven voor elementaire rechten en verworven instellingen van sociale rechtvaardigheid en gelijkheid. iederaan die beweert dat dit niet mogelijk is binnen het bestaande raamwerk van belastingen bevestigt daarmee alleen maar de acute noodzaak om het beleid  dat dit raamwerk heeft opgezet fundamenteel opnieuw ontworpen moet worden.” En, met woorden die de invloed van de andersglobalistische acties van de afgelopen 10 jaar weerspiegelen: “Wij zullen niet instemmen met het veilen van rechten – gelijkheid is niet te koop!”

De acties hebben zich intussen uitgebreid. De website javno.com meldt: “Studenten in Split hebben zich aangesloten bij het protest van studenten in Zagreb, Zadar, Rijeka en Osijek.” Dat zijn allemaal belangrijke steden in Kroatië, en de studentenstrijd in dat land is daarmee tot een flinke beweging aan het uitgroeien.

En er is meer aan de hand in deze voormalige Joegoslavische deelrepubliek. Via Facebook is een oproep gelanceerd om op 1 mei de straat op te gaan. “Haal zélf de broekriem aan,  dievenbende!” , zo heet het initiatief, waar 58.000 mensen lid van zijn (via dat Facebook, blijkbaar). Het initiatief eist dat de regering onder meer de BTW op voedingswaren verlaagt, pensioenen verhoogt, een fonds voor herstel van gepluncderde bezittingen vormt, en het stemrecht van mensen die niet in Kroatië wonen, of zelfs helemaal niet bestaan, schrapt. Sociale verbeteringen en democratische hervormingen dus. De regering krijgt tot 28 april de tijd, anders willen de activisten daadwerkelijk de straat op, om te eisen dat de regering aftreedt.

Intussen houden diverse commentatoren – professoren in de filosofie en de sociologie – het voor mogelijk dat de diverse protesten, nu nog verbrokkeld, uit gaan monden in een grotere opstand. Van achter mijn PC-tje in Tilburg valt onmogelijk uit te maken of de uitspraken in het ene bericht waar ik ze  zag – ook op javno.com – realistisch zijn. Maar het feit dat ook de vakbeweging in Kroatië stelling neemt – onder meer tegen eenzijdige loondaling in de openbare sector, opgelegd door de regering – verhoogt de indruk dat Kroatië een tijd van groeiend sociaal verzet aan het beleven is. Vanuit de vakbeweging wordt er ook al opgeroepen tot acties op 1 mei.

Opm.: De website javno.com en sommige van de links naar stukken daarop vond ik via labourstart.org