Tegen hel op aarde in Brazilië en Peru

donderdag 2 juni

De hel op aarde heeft allerlei gezichten, zoals ik gisteren ook al schreef. Soms lijden mensen onder de grootse successen van de beschaving, zoals daar zijn: loonslavernij en semi-dwangarbeid van migranten, zwaarbvewapende veiligheidsdiensten en militair en mer van dat fraais. Dat geldt voor staten aan de Arabische golf. Soms echter is het niet de volledige beschaving-in-werking die funest is, maar de beschaving-in-opmars. De zegeningen daarvan zijn zichtbaar en voelbaar in diverse Zuid-Amerikaanse landen. Nogal wat mensen bedanken krachtig en zeer terecht voor deze zegeningen.

Peru: Indianen in opstand, arbeiders solidair

Indiaanse gemeenschappen in Peru voeren al wekenlang actie tegen regeringsplannen om in hun woongebieden multinationale ondernemingen ruim baan te geven voor grondstoffenwinning. Perenco, een Franse oliemaatschappij, gaat bijvoorbeeld een veld ontsluiten in Noordoost-Peru, en gaat daar 2 miljard in investeren. Dit soort activiteiten vinden plaats in land waar die gemeenschappen wonen en die ze nodig hebben om te leven.   Maar de regering van president Garcia heeft een reeks decreten uitgevaardigd die ruim vbaan aan deze ondernemingen bieden. Hiermee probeert die regering te voldoen aan een vorig jaar met de VS afgesloten vrijhandelsaccoord.

De Indiaanse gemeenschappen, zo’n 65 stammen, voeren hevige protestacties, met blokkades van wegen en rivieren. Er doen in totaal zo’n 10.000 tot 30.000 mensen aan de acties mee. “Dit is een strijd om ons regenwoud, onze natuurlijke hulpbronnen, het gebied waar we in leven, te verdedigen”, zo legde Daysa Zapata, van de overkoepelend organisatie AIDESEP die de acties coördineert, uit.

De regering verwerpt de eisen van de protesterende bevolking. “Hulpbronnen in de grond behoren niet aan de oorspronkelijke bevolking maar aan al de Peruvianen”, zo zegt Antonio Brack, minister van milieu. En de president zelf: “De gebieden in de Amazone behoren toe aan de hele natie, niet aan een kleine groep die daar leeft.”

Maar dit zijn drogredenen. De Indianen van het Amazonegebied vechten niet om eigendomsrecht op het gebied en de grondstoffen. Ze vechten voor hun bestaan, ze willen kunnen wonen en leven in de gebieden waar ze wonen. Ze willlen dat er rekening met hen, de rechtmatige bewoners van die landen, gehouden worden. Niet omdat ze ‘eigenaars’ ervan zijn, maar omdat hun bestaan ervan afhangt.

Alberto Pizango, ook van de AIDESEP,  zet uiteen: “Dit is niet slechts een gril. De regering heeft ons niet geraadpleegd. We zijn niet tegen ontwikkeling, al worden we  afgeschilderd alsof we tegen het systeem zijn. We willen ontwikkeling vanuit ons perspectief. De regering wil ons grondgebied afnemen om het aan  de grote multinationale ondernemingen te geven. Er zijn rijkdommen daar zoals olie, hout, goud – rijkdommendie de ambities van de rijken van de wereld opwekken.” Dat uis de essentie: de jacht op winst van de rijken, tegen de strijd om het bestaan van Indiaanse gemeenschappen.

De regering heeft op 8 mei een soort noodtoestand van 30 dagen afgekondigd en het leger gestuurd om de protesten te bestrijden. Als reactie heeft Pizango van de AIDESEP gesteld dat “onze volkeren in opstand zijn tegen de regering van president Alan Garcia   in de inheemse Amazone-gebieden. Dit betekent dat de wetten van onze voorouders verplichte wetten worden, en dat we elke macht die onze gebieden binnendringt als agressie zullen beschouwen.” Hij dreigde daarop voor 10 jaar wegens opruiing veroordeeld te worden, en nam de verklaring daarom terug.

Maar de protesten houden aan. Op 1 juni bezetten actievoerders installaties van een pijpleiding die gas vanuit het  Amazonegebied naar de kust moet brengen. Politie en leger bereiden zich voor om die actie neer te slaan, maar actievoeders kondigden aan door te gaan  “tot de dood”, in de woorden van Oswaldo Tunqui, van de Machiguenga Raad  van de Rio Urubamba.

De poging van Garcia om de Indiaanse protesten af te doen als minderheidsverzet dat ingaat tegen de belangen van “de hele natie”  lijkt gelukkig niet echt te werken. Want de Indianen van de Amazone staan niet alleen! Op 27 mei hield de grootste vakbondsfederatie van peru, de CGTP, een landelijke staking om de eisen van de protesterende Indianen te ondersteunen. Op die dag demonstreerden 5000 arbeiders in Lima, tegen het criminaliseren van protesten, voor hoger loon en pensioen, en ter ondersteuning van de inheemse gemeenschappen in verzet. “Laat de rijken betalen voor de crisis, niet het volk”, klonk het daar.

Het is een goede ontwikkeling, deze arbeiderssolidariteit.  De strijd van arbeiders voor hun levenspeil, en de strijd van Indianen voor hun bestaansvoorwaarden, kent dezelfde immers vijand: de regering van Garcia en de multinationale ondernemingen wiens  steunpilaar die regering is.

Staking en straatprotest in Peru

Tienduizenden arbeiders namen vandaag deel aan protesten tegen de regering van Peru. De acties hangen samen met een algemene staking die die de Algemene Confederatie van Arbeiders hield.

De reden voor het protest is boosheid over ongelijkheid, verlangen om ook een behoorlijk deel terug te zien van de snelle groei van de economie. Het laatste jaar groeide die met 9 procent, en dit jaar wordt 8 procent groeiu verwacht. Cijfers van de regering laten weliswaar zien dat de armoede het afgelopen jaar 5 procent is gedaald. Maar het aantal mensen onder de armoedegrens is ruim  39 procent, en in de plattelalndsgebieden in het hogland en de jungle is zelfs bijna tweederde van de mensen arm. Vakbondsleider Maria Huaman zegt: “Dit is een regering van de rijken en van de transnationale bedrijven.” Oppositieleider Ollanta Humala heeft kritiek op het feit dat de regering de winsten van bedrijven niet steviger afroomt ten gunste van de bevolking: “Bedrijven maken miljarden winsten, en de regering stelt zich tevreden met 10 procent van wat ze zou moeten ontvangen.” De staking is tevens een protest tegen het vrijhandelsverdrag dat Peru sluit met de VS. Op de achtergrond spelen ook prijsstijgingen mee als motief om te staken.

De actie verliep grotendeels vreedzaam, met een massabijeenkomst van 6000 demonstranten in de hoofdstad Lima. Transportwerkers hielden webblokkades. Buiten Lima was wel enig geweld, hetgeen volgens plaatselijke media tot negen gewonde politiemannen in het dopr Puerto Maldonado leidde, en volgens iemand van de regering ook tot brand in een regeringsgebouw aldaar. “Minstens 200 mensen in het hele land zijn opgepakt vanwege pogingen om onwettige daden te plegen”,  aldus Luis Alva Castro, minister van binnenlandse zaken. Volgens de regering was de staking geen succes, vanwege gebrekkige deelname eraan. Maar President Garcia erkent wel dat er onvrede is, en maakte demonstranten die vreedzaam protesteerden zelfs een compliment. Het ware gezicht van de regering bleek echter duidelijker door het feit dat de autoriteiten de staking hadden verboden, maar voor de zekerheid mensen in overheidsdienst een bonus van 5 dollar gaven als ze op het werk verschenen.

De regering heeft reden voor zorg over arbeidersverzet. De algemene staking komt na grootschalige protesten en stakingen van mijnwerkers in kopermijnen, waarbij het er soms stevig aan toe ging. Ook in Peru laten arbeiders hun stevige tanden zien en komen op voor een beter bestaan. Het zal ongetwijfeld niet blijven bij de eendagsstaking van vandaag. Of omkoping van arbdeiders om aan het werk te blijven plus een arrestatiereeks genoeg zullen zijn om dat te bedwingen valt te betwijfelen, en dat is maar goed ook.

Geschreven op basis van gegevens uit: “Anti-government protests in Peru”, BBC, 10 juli 2008; Naomi Lapstone, “Peruvian strike highlights wealth gap”, Financial Times, 8 juli 2008; “Peru protesters clash with police”, Aljazeera, 10 juli 2008.