Scholieren- en studentenprotest Groot-Brittannië houdt aan

Niets erover tot nu toe op websites van  gangbare Nederlandse media als NRC, Volkskrant, Nu.nl, Trouw en Nieuws.nl. Niets tot nu toe ook in linkse/ alternatieve media zoals Indymedia. Zelfs niets op de voorpagina van de website van de BBC, de omroep in het land waar het allemaal plaatsvindt. [opm. 1 december 22.53: op de BBC stond wel degelijk berichtgeving, maar omdat ik het relevante deel van de de pagina had ingesteld op ‘World News’, niet op ‘UK News’, had ik dat over het hoofd gezien, waarvoor excuses]. Maar haaks op deze mediastilte staat het luidruchtige protest van scholieren en studenten in veel Britse steden tegen hoger collegegeld en universiteitsbezuinigingen. Het was, na de demonstratie in Londen van 10 november en de actiedag van 24 december, de derde keer binnen een maand dat het Britse studenten- en scholierenprotest door straten, pleinen en universiteiten spoelde.

Inmiddels is het al bijna traditie dat er op drie plekken veel informatie, heet van de naald,  over deze opstandigheid verschijnt. Er is de verslaggeving van de Socialist Worker. Er is de berichtgeving van de Guardian. En er is het onvolprezen Libcom met haar verslaglegging, aangevuld met talloze berichten in de Commentaar-rubriek. Alle die hebben hun waarde. Ik ga de stukken niet samenvatten, maar doe weer een greep, gecombineerd met enkele opmerkingen over de drie nieuwsbronnen

De Socialist Worker heeft tamelijk gestroomlijnde reportages. Daarin cijfers van aantallen demonstranten, korte verslagen uit heel verschillende plekken, en vooral ook veel uitspraken vana ctiwevoerders zelf. Aardig zijn ook de  weergegeven uitingen van creativiteit vann actievoerders. Een liedje bijvoorbeeld: “Build a bonfire, build a bonfire, put the Tories on the top, Put the LibDems in the middle, and then bburn the bloody lot!” De Tories zijn de Conservatieve regeringspartij; LibDems zijn de Liberal Democrats die ook meeregeren.

Mooie leuzen zijn terug te vinden in deze berichtgeving. “No ifs, no buts, no education cuts” was er al eerder. In verband met het winterweer was dat gewijzigd in “snow if, snow buts, snow education cuts! Dan was er weer “Tory scum”, en ook “Too many kettles, not enough tea!” Dat verwijst naar het zogeheten ‘kettling’ van demonstranten,  de tactiek van de politie om groepen demonstranten met politiecordons in te sluiten en urenlang op één plek opgesloten te houden, kou of geen kou.

De weergave van de Guardian is zeker zo waardevol. Wat bij Socialist Worker goeddeels ontbreekt is hier wel aanwezig: tal van links, naar video- en Twitter-materiaal. De berichtgeving wordt inmiddels voorafgegaan door een hele handige samenvatting van de belangrijkste gebeurtenissen. Het meest chaotisch, maar ook het meest informatief voor de volhouder, is de berichtgeving op Libcom.org. Daar is het vooral ook zaak om de commentaren een beetje door te kijken, want daar  berichten mensen rechtstreeksm, of verwijzen naar weer allerlei andere nieuwsbronnen, van websites van bezettende studenten tot verwijzingen naar berichten uit plaatselijke media. Ook staan er reacties op elkaars berichtgeving – zo van ‘er is het gerucht dat de politie taser heeft ingezet, klopt dat?’ ‘Nee daar zijn geen aanwijzingen voor’ , dat soort dingen. En er  blijft daar informatie en discussie binnenstromen, het zijn intussen al drie pagina’s.

In de diverse berichten zien we het volgende . Er is in Londen vol overgave onoverzichtelijk actie gevoerd is: mensen verzamelden zich in het centrum, zagen politielinies, draaiden om, en liepen een andere kant op. Diverse groepen betoogden op deze voor de politie tamelijk ongrijpbare wijze, en kregen vaak bijval van omstanders. De aantallen waren lager dan vorige week, mogelijk alles bij elkaar 5000 actievoerders. Een mooi en enthousiast verslag van actie in Londen is te vinden op Lenin’s Tomb, wiens schrijver Richard Seymour meeliep met de actievoerende jonge mensen. Uiteindelijk belanden heel veel actievoerders wel in een poliutie-‘kettle’. Maar voor het zover was, hadden ze met hun beweeglijke actie de ‘ordelijk’e gang van zaken in de binnenstad al flink effectief ontregeld. Inmiddels meldt Libcom wel dat ge-‘kettle’-de mensen worden gearresteerd.

In andere steden wisselde het beeld, met op een aantal plekken weer universiteitsbezettingen,  in Oxford een bezetting van het gemeentehuis, in Birmingham eveneens. In Sheffield – waar de opolitie de demonstratie aanvankelijk tot 100 mensen poogt te beperken – demonstreren 1.000 mensen bij het kantoor van Nick Clegg, de LibDem-minister die beloofd had de collegegeld níét te verhogen maar daar nu toch mee akkoord ging, en daarom de woede van studenten op zijn hals krijgt. Hier en daar botsingen met de politie. In Cambridge betoogden 1000 mensen, scholieren, studenten, vakbondsleden. In Aberdeen bezetten 15 studenten het plaatselijke Tory-kantoor. In Leeds werden demonstranten ge-‘kettled’ en arresteerde de politier al vroeg iemand.

Komende uren zal er nog wel meer bekend worden, vermoedelijk vooral via Libcom. Wie een indruk wil van hoe het er uitzag kan, behalve het doorgelinkte beeldmateriaal in vooral Guardian en Libcom, terecht bij een flinke fotocollectie op Libcom . Ook Socialist Worker heeft wel wat foto’s verzameld.

Hoe gaat het hjnu verder? Er kómt meer actie, dat staat wel vast. Het elan, de veerkracht, het enthousiamse en de wode waar die in wortelt – die zijn niet zomaar weg. De actiegeest is uit de fles. Maar hoe die geest vorm krijgt en vaart houdt, is niet helemaal duidelijk. Er liggen meerdere voorstellen.

Socialist Worker kondigt een ‘teach in’ aan, een groots opgezette discussiebijeenkomt, over het onderwerp “onderwijs voor  de mensen, niet voor de markt”. Die wordt opgezet door Education Activists Network, een bundeling waarbinnen de SWP prominent is.Dat is een wel zeer gezapige vervolgstap op je nu op te richten – in een stadium waarin in een aantal plaatsen meerdaagse bezettingsacties plaatsvinden en het oplaaiende protest naar nieuwe dáden snakt. Als mensen  zich voornamelijk op zo’n teach-in concentreren, dreigt de vaart er uit te gaan.

Discussie over strategie en doelen is zeker nodig – maar nu níét als groot actiemoment, en zeker niet in een weekend waarvoor uit andere groeperingen tot vervolg-actie was opgeroepen. Wel is het ongetwijfeld zo dat op zo’n teach in vrij eenvoudig exemplaren van de Socialist Worker verkocht kunnen worden , en mensen ingeschreven als lid van de Socialist Workers party (SWP)… Maar wie dit werkelijk hoofdzaak vindt, heeft kennelijk, en hopelijk onbedoeld, doel – effectief verzet – en middelen – organisaties opbouwen – van plaats doen verwisselen, zodat de beweging een middel is geworden om de SWP op te bouwen.

Naast dat weinig inspirerende teach in-idee noemt de SWP ook nog wel iets beters: protesteren op de dag waarop het parlement over de collegegeldverhoging stemt. Maar daarvoor ligt er nog geen datum vast.

Dan hebben actievoerders nog meer aan de Guardian! Die noemt twee nieuwe actiedata: op 9 en 11 december. Enig zoekwerk levert op dat de National Campaign against Fees and Cuts (NCAFC) – weer een andere bundeling, met weer andere trotskistische groeperingen, maar niet verregaand gedomineerd door één groep – tot deze actiedagen heeft opgeroepen, waarmee trouwens een oproep om al de vierde en vijfde december een actiedag te houden, nogal in de schaduw is gezet.

Elf december is, net als 4 december, een zaterdag. Dat is belangrijk, want met de keus van zo’n dag wordt het voor mensen die op doordeweekse dagen loonarbeid moeten verrichten mogelijk gemaakt toch aan het protest deel te nemen. Zo kan de noodzakelijke solidariteit tussen scholieren, studenten en arbeiders sterker worden, en een strijd tegen heel het bezuinigingsbeleid verder op gang gebracht worden.

(gewijzigd 1 december, 22.57)

Protesterende studenten: “Oprutte!”

Afgelopen dag was er op verrassend grote schal studentenactie in Nederland. Het is me helaas niet gelukt om naar de actie in Den Haag te komen. Wat volgt zijn wat observaties en gedachten op basis van wat ik her en der uit diverse media heb opgepikt. Voor wie niet (meteen) het hele stuk wil lezen, maar benieuwd is naar een vervolg: er wordt inmiddels een volgende actie aangekondigd via Facebook: 13 december, Den Haag (opm. 30 november: deze actie-oproep is intussen ingetrokken; er is te weinig organisatorische steun voor gevonden).

Er waren twee flinke acties, in Den Haag en in Groningen. Het protest in Den Haag is in korte tijd uitgegroeid vanuit weinig meer dan een een oproep van SP-Kamerlid Jasper van Dijk. Afgelopen vrijdag verscheen er een stukje op de website van Comité SOS, een studentenactiegroep. Toen hadden 484 mensen zich op de Facebook-oproep aangemeld. Afgelopen zondag stond t de teller al op een stuk boven de duizend. Vanmiddag berichtten gevestigde media dat er 1500 studenten voor het protest op het Plein in Den haag waren. De SP spreekt  in een reportage van 2000 deelnemers, Comite SOS – dat ook mooie foto’s bij haar verslag heeft gezet – eveneens.

De berichtgeving is vrij summier over het verloop van de actie. Demonstranten  waren veelal gestoken in blauwe afvalzakken hadden borden met leuzen bij zich zoals “Mijn pa is niet rijk genoeg om mijn studie te betalen”, aldus de NRC. De Mobiele Eenheid stond wel klaar, zo schreef Nu.nl in haar verslag: “De politie in Den Haag heeft  maandag de mobiele eenheid ingezet bij het studentenprotest rond het Binnehof in Den Haag. Ze wil voorkomen dat studenten naar het Torentje gaan” – een logisch en terechte plek om heen te trekken, want daar zit premier Rutte, wiens bezuinigingsbeleid nu precies de reden voor het protest vormt. Maar wat logisch is voor actievoerders is veelal van staatswege dus verboden. Dat soort verboden zal getrotseerd gaan worden door boze studentem, zo verwacht en hoop ik.

Dus stonden – blijkens een foto uit de serie die Nu.nl bij haar berichtgeving plaatste – er inderdaad agenten met schild en zo klaar om studenten tegen te houden. Zo te zien bleef het echter bij dreigend klaarstaan. Op andere foto’s zien we borden met leuzen: “Oprutte met je E5000 collegegeld” kwam het meest voor, bordjes met die leus waren talrijk. Aardige spandoeken ook: “Kennis bij het grofvuil”, “Studeren alleen voor de rijken? Oprutte!”  Ook een mooie: “Rutte 8 jaar, Max 11 jaar” – kennelijk verwijzend naar de tijd die Rutte en Maxime Verhagen zelf over hun studie hadden gedaan.

Den Haag was niet de enige stad waar studentenprotest was – en 29 november ook niet de enige dag deze en komende week dat er studentenactie zal zijn. De aangehaalde stukken uit Nu.nl en NRC berichten ook over actie in Groningen, waar “honderden jongeren” (NRC), “naar schatting duizend studenten” (Nu.nl) aan meededen. Sprekers, spandoeken, geen hele opmerkelijke taferelen voorzover ik uit berichtgeving kan opmaken. Of het nmoet de brede steun van hoge functionarissen zijn:  Max van den Berg, commissareis van de koningin in Groningen, en Jacques Wallage, ex-buregemeester van de stad, hebben ene verklaring tegen de  kabinetsbezuinigingen ondertekend die op de manifestatie geopenbaard werd. En op de Nu.nl-fotoserie zag ik Ronald Plasterk herkenbaar aanwezig – met hoed, zoals we van hem gewend zijn. Het lijkt aardig, dit soort steun van prominente PvdA-ers. Maar het zou heel verkeerd zijn om strategie en tactiek af te stemmen op dit type van steun. Nu zit de PvdA in de oppositie en is voor die partij het interessant om actie tegen bezuinigingen te steunen om kiezerssteun terug te winnen. Morgen ziet het er weer anders uit – en de PvdA accepteert de logica achter het bezuinigingsbeleid wel degelijk. Protest van PvdA-ers nu is gelegenheidsprotest, en de PvdA  heeft als regeringspartij vaak genoeg bewezen dat ook zij bereid is studenten hard aan te pakken met bezuinigingsbeleid.

De acties van vandaag zijn een zeer gezond teken. Dat er binnen vier dagen tijd 1500 tot 2000 studenten  oop de been gebracht kunnen worden om op een ijzige winterdag in den haag actie te voeren, laat zien hoe groot de woede is. Het laat ook zien dat er netwerken zijn om oproepen te verspreiden, mensen op de hoogte te stellen en de actie qua opkomst succesvol te maken. Er is een potientieel voor de opbouw van groter en feller studentenverzet.

Volgende acties staan intussen dan ook al gepland. In Amsterdam vindt morgen een protest plaats tegen de opheffing van werkgroepen bij Politricologioe, een bezuinigingsmaatregel die het onderwijspeil bedreigt. Comite SOS vermeldt de actie in haar verslag over de afgelopen actie en Den Haag, en vermeldt ook een Facebook-oproep ervoor. Dat is met name een plaatselijke actie.

Landelijk circuleert inmiddels een oproep voor een volgende demonstratie, en wel op 13 december, wederom een maandag, en wederom in Den Haag. De oproep is vooralsnog een initiatief van één persoon, maar kan – als we helpen het vuur aan te blazen – iets groots en serieus worden. Het plan is: verzamelen bij Den Haag Centraal, en dan in optocht naar het Binnenhof. Ik vind het een mooi en goed plan, en hoop dat het van de grond komt ook (opm. 30 november: helaas is die oproep dus niet meer van kracht).

Belangrijk in de oproep zijn niet alleen de zinnen die de noodzaak van voortgezette actie tegen de verhoging van het collegegeld beklemtonen. belangrijk zijn tevens de volgende zinnen: “Dit protest is niet langer alleen voor studenten: nodig ookl scholieren uit. Die hebben nog geen stem, maar zij zullen deze maatregel ook voelen!” Inderdaad!  En als ook mensen uit ándere groepen die bezuinigingen op zich af zien komen uitnodigen meedoen, wordt de actie sterker. Door elkaar te steunen tegen bezuinigingen, voeren we de druk op. Zo brengen de verzwezenlijking van de leus van afgelopen actie in Den Haag dichterbij: “Oprutte!”

(opm.: bijgewerkt wegens ingetrokken actie-oproep, 30 november, 16.02)

(gecorrigeerd 2 december 18.59; SAP-Kamerlid Van Dijk moest natuurlijk SP-Kamerlid Van Dijk zijn. Excuses, en dank voor de commentator die waarschuwde:-) )

“Armoede werkt niet” – indrukken

Het is bijna niet bij te benen, ook in Nederland zijn er momenteel vrijwel dagelijks acties die de moeite waard zijn om aan mee te doen.  Deze maandag, vandaag dus, studentenactie! Aangezien ook buiten het actie voeren het leven door gaat – en ik weiger me totaal op te laten slokken door activisme! – lukt het niet steeds om direct verslag te doen. Vandaar dat ik nu pas bericht over de manifestatie “Armoede werkt niet”, die zaterdag in de Brabanthallen in Den Bosch is gehouden, en waarvan inmiddels een reportage op de site van initiatiefnemers is te vinden.

De actie richtte zich tegen de bezuiniging op banen en uitkeringen van mensen met een arbeidsbeperking. Het gaat dan onder meer om de Wajong-uitkering die uitgekleed wordt, en de sociale werkvoorziening waar 30.000 arbeidsplaatsen geschrapt dreigen de worden. Het gaat hier om werkplekken van mensen die in het ‘gewone ‘bedrijfsleven geen bana krijgen, omdat ondernemingen niet bereid zijn om te zorgen voor de begeleiding die deze mensen veelal nodig hebben. Als er 30.000 mensen niet meer terecht kunnen in de sopciale werkvoorziening, dan betekent dat 30.000 mensen die uiteindelijk in de bijstand gedumpt worden. Hard protest en verzet hieregen zijn een kestie van de meest elementaire solidariteit.

De actie liet, naast problematische kanten, heel veel warmte en strijdbaarheid zien. De verhalen op het podium van mensen in de WSW – mensen die aan hun werk waardigheid, zelfrespect, structuur in hun leven ontlenen, en die nu de verschrikking onder ogen zien dat ze dit kwijtraken en in een diep gat gestort worden – raakten het hart. De woede van veel mensen in de zaal, en de enthoiusiatste weerbaarheid die deze mensen tegelijk ook hadden – was voel- en hoorbaar in de wijze waarop mensen juist voor de felste en meeste emotionele toespraken applaudiseerden.

De opkomst was stevig. Al tijdens het gebeuren werd vanaf het podium gezegd dat er inmiddels 1500 mensen warebnm, en dat lijkt me beslist reëel. De opzet was – zoals te verwachten is van een vooral vanuit een politieke partij opgezet initiatief – rijkelijk top-down. Sprekers en artiesten op een podium, mensen in de zaal die mocghten luisteren en klappen, en op door de verschillende sprekers aangegeven momenten, de leus “armoede werkt…” met een daverend “NIET!” mochten aanvullen -hetgeen mensen overigens met oprecht enthousiasme deden. Oook qweerklonk meerdere malen vanuit de zaal “Actie, actie!” Dat de actie de vorm had van een manifestatie in een congrescentrum, niet van een demonstratieve optocht of zo – iets wat ik in veel andere gevallen zou bekritiseren – was in dit geval wel logisch. Deelnemers aan de actie zijn immers zelf veelal mensen met een beperking, en in veel gevallen is die beperking van fysieke aard. Een stevige wandeling door een besneeuwd Den Bosch zou geen goed idee zijn geweest.

De actie was vooral een SP-initiatief. Naast de bij dit soort evenementen bekende Carrie was het vooral Sadet jkarasbulut, SP-Kamerlid, die de sprekers introduceerde en dergelijke. Onder die sprekers, naast mmensen die in de sociale werkvoorziening werkten en betrokken vakbondsbestuurders, waren naast Emile Roemer ook Agnes Jongerius van de FNV, en Job Cohen van de PvdA. Die laatste partij heeft blijkbaar in de vrijwel vergeten kluis ‘actiematerialen’ nog ballonnen weten te vinden,want er waten flink wat mensen met die dingen zichtbaar, naast mensen met SP-actiemateriaal. Aan de oprechtheid van gewone PvdA-ers in de zaal wil ik niets afdoen. Maar het is wrang om de aanvoerder te zien spreken van een partij die zelf óók grootschalige bezuinigingen voorstaat, en die nog niet zoo lang geleden regeerde in een kabinet dat aan de pensioenleeftijd zat te rotzooien en ander asociaal beleid voor zijn rekening nam.

De rol van de mensen in de zaal was, zoals gezegd, vooral die van toehoorder en leverancier van applaus. Maar het was duidelijk dat mensen dat op een hele actieve, betrokken manier deden. Van een klapvee-houding was nadrukkelijk geen sprake, het applaus varieerde sterk per spreker. Roemer en de SP hebben bij deze mensen veel krediet, zo viel uit enthousiast geklap op te maken. Toen iemand die werkte in de WSW iets vriendelijks over de SP zei, was het applaus zeer nadrukkelijk. Maar toen Jongerius opkwam, al voordat ze het woord nam, riep iemand uit de zaal:  “65 blijft 65!” – een wrange herinnering aan het feit dat Jongerius precies die pensioenleeftijd níét op 65 heeft gehouden maar het principe van verhoging heeft geaccepteerd.

De toespraak van Roemer was stevig, strijdbaar, zo van ‘dóórgaan tot jullie hebben gewonnen’. Hoe dat moet, bleef echter een beetje onduidelijk, van een heldere volgende stap was niet veel te merken. Enkele keren werd genoemd dat de FNV op 6 december in Den Haag iets organiseert in dit verband, maar een oproep om ergens aan mee te doen heb ik gemist. Wat wel weer goed was is dat er breder gekeken werd dan alleen naar de rechtstreeks door deze bezuinigingen bedreigde mensen. Op he podium sprak iemand van de schoonmaakacties eerder dit jaar, en vanuit de acties bij de TNT. Het idee dat verschillende groepen tegenover vergelijkbare gevaren staan, een gemeenschappelijke vijand hebben in de vorm van het kabinet, kreeg langs deze weg ruimte. Maar wat mensen concreet konden doen om onderlingen banden te smeden en voor elkaar op te komen, bleef – net als enig vervolg qua acties – vrij duidelijk.

Kennelijk is het idee dat de SP hier wel voor zorgt, en worden de mensen voornamelijk geacht op bestelling van die partij en daarmee verbonden organisaties actie te komen voeren. Dat maakt de acties erg kwetsbaar: als het de SP uitkomt om actie te voeren, komt er axctie. Als het de SP uitkomt om in te binden, ontbreekt de georganiseerde kracht om toch door te gaan. De hele actie-opzet komt van bovenaf; er ontbreekt georgaaniseerd initiatief van onderop om actie te organiseren, uit te breiden, banden te smeden tussen verschillende groepen in verzet.  De acties moeten daadwerkelijk in handen komen van allereerst de rechtstreeks betrokkenen zelf, samen met solidaire mense die dan echter náást en niet boven de rechtstreeks betrokkenen dienen te staan. Dat hiaat moeten radicale mensen helpen opvullen.

Daarmee zijn we aangekomen bij de rol die radicaal links speelde op de actie. Twee groeperingen waren zichtbaar: de Internationale Socialisten (IS) met een klein groepje, en Doorbraak met één kameraad. De IS, met een handvol mensen aanwezig, had een kraam met haar materiaal, verkocht haar krant rond de ingang, evenals pamfletten van Rekening Retour (RR), waarvan ook borden werden gedragen. Of men heel goede zaken heeft gedaan, kan ik niet beoordelen.

Eén van hen slaagde erin met een vlottte babbel mij te vermurwen om met het uitdelen van  exemplaren van het RR-pamflet te helpen. dat heb ik heel even gedaan. Het erin verwoorde geluid is ietsje radicaler dan de politiek van SP en dergelijke, dus vooruit maar… Ik denk echter dat vooral mijn behoefte om iets te dóén me parten speelden, dat ik niet in de positie van passieve toeschouwer geduwd wilde worden, dat niks doen mijn eer te na was – en misschien wel gewoon de behoefte om gewaardeerd te worden – , reden was om eventjes mee te doen. Enthousiast van het pamflet ben ik niet, en ik geloof ook niet dat uitgerekend RR het netwerk is dat moet worden opgebouwd. Hopelijk ben ik een volgende keer iets onverzettelijker – ‘sectarischer’, zo je wilt – en hopelijk heb ik volgende keer samen met anderen zelf iets nuttigs om uit de delen, in de lucht te houden of iets dergelijks. Dit overkomt me niet weer : ).

Gelukkig kwam ik twee van de mensen tegen met wie ik de dag ervoor op de TNT-stakingsbijeenkomst was. Eén ervan had intussen het idee om geen postcode te zetten op kaarten, om zo de druk op de TNT een beetje op te voeren, vormgegevn in de vorm van kaarten. Die heb ik aan wat bekenden uit de IS meegegeven. Het zou leuk zijn als deze actie een beetje ging rondzingen her en der.

Leuk was in ieder gevan de toespraak van cabaretier Vincent Bijla , en de muziek die op het podium en ook na afloop weerklonk. Vincent Bijlo liet in radicalisme vanuit het hart – en de lachspieren, de belangrijkste wapens van een guerrilla tegen de macht! – de partij- en vakbondssprekers kilometers achter zich. Hij pakte flink uit. Zo van “wat voor syndroom iemand ook heeft, het syndroom van Down, van Ssperger, van De la Tourrette, van Rutte, Verhagen en Wilders…”  Gelach en applaus natuurlijk. Het syndroom van Rutte legde hij even uit: “dat is als je niet ziet wat je doet…” Hij schetste de diverse vooroordelen waar hijzelf, als blinde man, mee te maken krijgt, met het ene absurde voorbeeld, de ene bizarre anecdote, na de andere.

En hij besloot met: “pas als álle vooroordelen tegen mensen met een beperkingen weg zijn, pas dán kan de sociale werkvoorziening worden opgeheven.” Inderdaad – want dan kan iedereen gewoon overal in de maatschappij – een in die zin wezenlijk ándere maatschappij – terecht, en is een aparte arbeidsvoorziening niet meer nodig. Dat inzicht  verklankt een radicalisme dat verder kijkt dan verdediging tegen bedreigingen binnen déze wereld. Dat is – of Bijlo zich dat nu bewust is of niet – vooruitkijken naar een ánder soort wereld. Juist dát radicalisme maakt de aanwezigheid van iemand als hem op acties als deze zo waardevol. 

Allerlei protest tegen bezuinigingen, dingen om te dóén dus

Zo, afgelopen avond even ontspanning gehad, na overdag flink wat buitenlucht en lichaamsbeweging rond de TNT-stakersbijeenkomst waar ik al over schreef. ‘Ontspanning’ hield in: op bed liggen luisteren naar Radio Vier, de klassieke zender. Daardoor werd ik erg verwend werd: een concertopname uit Vredenburg, van de Zevende Symfonie van Ludwig van Beethoven. Laat dat nu net, in al zijn overdonderende felheid en melodieuze kracht, één van de mooiste stukken muziek zijn die ik ken. Dat was rechteaard genieten, van een mooie uitvoering ook nog, inm relatief hoog tempo maar zonder dat de helderheid en de dynamiek erdoor platgeslagen werd. Uitvoerenden waren het Radio Filharmonisch Orkest, onder leiding van Jaap van Zweden.

Over het Muziekcentrum van de Omroepen (MCO), waar dat Radio Filharmonisch Orkerst onder valt, ga ik het dus gheel eventjes hebben. Dat dreigt namelijk door Bruin I te worden wegbezuinigd, als onderdeel van de rancuneuze anti-cultuurpolitiek van dat kabinet. Dat deugt natuurlijk helemaal niet, en op Radio Vier hoor je dan ook bijna dagelijks beleefd-verontwaardigde uitspraken tegen dit beleid. Afgelopen avond ook weer: voorddat het orkest begon, traden de pianobroers Arthur en Lucas Jussen op. Lucas, de oudste van de twee, 17 jaar, deed voor hij aan Beethoven’s pianosonate Pathetique begon, een hele rustige oproep – zonder de regering en de bezuiningen zelfs maar te noemen – om de omroeporkesten te behouden. Op dat behoud kan je aandringen via de website van het MCO, waar je je naam en reactie kunt plaatssen onder de woorden: “Laat je horen! Voorkom opheffing van het muziekcentrum en steun onze musici”.  Ik heb dat zojuist gedaan, net als – als ik goed lees – inmiddels 45985 anderen vóór mij.

Ik weet het, zo’n internetactie oefent geen fysieke druk uit op de regering. Maar het draagt bij aan het om zich hene grijpend gegons tegen bezuinigiongsbeleid. Hoe groter het aantal mensen dat zulke oproepen steunt, hoe groter het gevoel dat aanzienlijke delen van de maatschappij zich tegen dat beleid aan het keren zijn. Dat geeft dan anderen – bijvoorboold mensen die daadwerkelijke druk aan het organiseren zijn – het gevoel dat ze in hun afwijzing van afbraak van cultuur en sociale verworvenheden niet alleen staan. En je kuint er je eigen boodschap  achterlaten – een boodschap die natuurlijk best iets verder kan gaan dan enkele noodzaak om het MCO voor cultuurvandalisme te behoeden…

Intussen is een andere groep begonnen in beweging te komen tegen bezuinigingen: studenten. De regering heeft bepaald dat studenten die niet binnen hun voorgeschreven studietijd hun studie afronden, 3000 euro collegegeld méér moeten gaan betalen (NRC, 26 november). Zo wordt de druk op studenten om álles op zij te zetten voor bnhun studie – en allerlei waardevolle zaken in het leven van oprgroeiende mensen weg te duwen –  verder opgevoerd. Slecht voor studenten, hun inkomens en hun vorming als vrijj en veelzijdig persoon. De instellingen waar de student met studievertraging zit, wordt ook gekort, met 3000 euro per student.

Het is deel van een beleid dat studenten en hoger onderwijs via bezuiniginge aanvalt. Tegen dat  beleid wordt inmiddels actie op touw gezet. Via Facebook circuleert intussen een oproep om komende maandag, 29 november naar het Plein in Den Haag te komen, onder het motto: “Laat ook jouw stem horen: geen verhoging collegegeld naar 500o euro, geen afschaffing van stufi voor masters!” Dat is dus breder dan specifiek de verhoging van collegegeld voor mensen met studievertraging. De oproep is te lezen op de website van Comite SOS, een studentenactiegroep. Op de Facebook-pagina, gemaakt door Jasper van Dijk, SP-Kamerlid – die hiermee zijn Kamerwerk veruit in de schaduw stelt trouwens – hebben intussen al 520 mensen aangegeven dat ze naar de actie komen. Krijgen we een opwekkend vleugje Londen in Den Haag?

Vóór we dat weten, is er eerst nog een andere actie, morgen. Dan vindt in de Brabanthallen in Den Bosch de actie “Armoede werkt niet” plaats, een manifestatie tegen mensen die een arbeidsbeperking hebben. Dat omvat bijvoorbeeld arbeiders in de sociale werkvoorziening en mensen met een Wajong-uitkering. Beide groepen zien harde bezuinigingen op zich af komen. De actie, een SP-initiatief, heeft een griezelig brede ondersteuning; FNV-voorzitter Jongerius en zelfs PvdA-baas Cohen zal de aanwezigen toe gaan spreken. Brrr.

Ik ga erheen – omdat ik solidariteit wil betonen met de mensen die het raakt, omdat de actie – hoe problematisch ook van top-down-partijpolitieke opzet ook – toch een stuk protest tegen het bezuinigingsbeleid is die van onderaf met inzet en woede versterkt dient te worden – en om hopelijk niet de enige te zijn die minstens tegen Cohen ‘boe’ gaat roepen. Ik ben niet vergeten hoe zijn partij in het vorige kabinet lustig meedeed met het verhogen van de pensioenleeftijd – om maar eens een asociaal voorbeeld te noemen. Nee, ik ben niet van die partij, en ik ben ook niet van de SP. Maar ik ben morgen in de Brabanthallen, net als hopelijk heel veel anderen, dus wel van de partij.

Op bezoek bij stakende TNT-ers

Gisteren en vandaag lag de post wederom goeddeels plat. Na de 24-uursstaking vorige week dinsdag, zijn posbodes bij TNT nu voor twee dagen in staking. Ik was door een kameraad van me uitgenodigd om mee te gaan naar een stakersbijeenkomst in Den Bosch. Dat hebben we, samen met nog twee andere maten, gedaan. Het was een bijzondere ervaring.

De bijeenkomst was, afgezien van enkele tenten waar koffie geschonken werd, in de open lucht, dichtbij de grote TNT-vestiging buiten de stad. Het gebeuren was opgezet door twee organiserende vakonden, Abva Kabo FNV en de categorale postvakond BVPP. De CNV Publieke Zaak, de derde vakbond die vorige week dinsdag duidelijk deelnam op de grote manifestatie in Den Haag, was vandaag niet zichtbaar aanwezig.

Op de manifestatiew waren iets van 150 stakers en sympathisanten, veelal in TNT-bedrijfskleding en/of vakbondsoutfit. Er was een groep mensen van de SP, die pamfleten en chocoladeletters uitdeelden. En wij vieren dus. Eén van ons maakte camera-opnames en deed interviews, voor een documentaire over flexibilisering in arbeidsverhoudingen waar hij aan bezig is. Zo raakte hij, en gaandeweg wij alle vier af en toe, ook aan de praat met stakers.

Dan krijg je de rechtstreekse ervaringen en meningen te horen, van iemand die van de ene dag op de andere ‘overcompleet’ is verklaard door de TNT – die de schijn ophoudt dat tot nu toe mensen alleen vrijwillig het bedrijf hoeven te verlaten; van iemand die vertelt over meerderen op de werkvloer, rang na rang, die ook niet kunnen vertellen wat de toekomst zal brengen; van iemand die boos vaststelt dat je als gewoon TNT-lid maar een postzegel van de grond hoeft op te rapen en in je zak te steken om oneervol te worden ontslagen – terwijl een topfunctionaris bij TNT in geval van niet-functioneren het bedrijf mag verlaten met ene miljoen op zak.

Interessant was hoe de vakbond als organisatie optrad. We beluisterden een spreker van één van de bonden. Die legde uit dat gedwongen ontslagen helaas niet helemaal te voorkomen waren, en dat de inzet van flexibelewerkkrachten, hoezeer er ook bezwaar tegen werd gemaakt, nu eenmaal binnen de  geldige juridische kaders vielen, of woorden van die strekking. Pijn verzachten is de officiële lijn vanuit de vakbond, en derhalve niet bevredigend. Af en toe raakte de vakbondsbestuurder – die overigens niet op een podium stond maar gewoon gelijkvloers in het gras – dan ook in stevig gesprek met deelnemers aan de bijeenkomst.

De manifestatie had verder een redelijk rustig verloop, met van die hela-hola-Hollandsche hoempamuziek waarvan kennelijk een vakbondsbestuurder bedacht zal hebben dat postbodes die wel mooi zullen vinden. Uit speakers, ingeblikt, geen live-muziek. Heel storend was het niet, ik had de indruk dat veel mensen het wel okay vonden zo. Maar een uitbarsting van zelf-doen en creativiteit was het evenmin.

Vrij opeens kwamen we in beweging. In optocht, naar de ingang van het TNT-gebouw vlakbij. We verzamelden ons bij de trappen van het gebouw. Daar hield zowaar Jan Marijnissen, de aloude voorman van de SP, een toespraakje, en het was een heel behoorlijk toespraakje ook.

Hij ging in op het argument dat je ter rechterzijde vaak hoort, het argument dat zegt dat verzet tegen liberalisering – zoals bijvoorbeeld die van de postmarkt – ‘conservatief’ zou zijn. Hij legde fijntjes uit dat er ooit éérder talloze postbedrijven naast elkaar bestonden, met de bijbehorende, zeer onhandige, versnippering. Om aan die onpraktische toestand een eind te maken was halverwege de negentiende eeuw besloten om één landelijk popstbedrijf te vormen, de PTT. De NS is op soortgelijke wijze tot stand gekomen, nadat er eerst een hele handvol afzonderlijke spoorbedrijven.

De voorstanders van een geliberaliseerde postmarkt willen dus feitelijk de toestand die bestond vóór er een PTT, een NS en dergelijke, gevormd is. Ze willen terug in de tijd. Niet dát, maar juist het verzét daartegen is progressief, zo betoogde Marijnissen. Hij sprak zijn steun uit aan de stakers en riep nadrukkelijk op tot dóórgaan met de actie. Ja, ja, als het over een onderwerp gaat waarmee de SP nie bang is tergen de haren van kiezers in te gaan, als er geen mooi weer naar Cohen en Halsema hoeft te worden gespeeld, en er is géén wethouders- of ministerspositie die magneetwerking uitoefent, kan de SP nog best goed radicaal uit de hoek komen, dat bleek maar weer.

Daarna kwam iemand naar voren, kennelijk de directeur van de TNT van dat grote gebouw, die uitleg van bedrijfskant gaf over  het conflict. Hij raakte in gesprek met actievoerders, en met één van ons, de docuementairemaker. Die wees erop hoer er steeds meer een bedrijfsvoering naar Amerikaans model werd doorgedrukt bij TNT. Welnu, in de VS is het ook hele normaal dat mensen vertellen hoe hoog hun salris is. Welnmu, zo was zijn vraag, wat verdient u eigenlijk? De man weigerde en draaide zich eruit. Eén van de stakers noemde zijn eigen salaris: 1600 euro. Een andere staker, duidelijk boos, kwam naar voren en maakte duidelijk dat het hem niet om het salaris te doen was; het ging hem om banen. Om de baan van hemzelf – hij werkte er al meer dan 40 jaar – maar vooral de banen van zijn iets jongere collega’s die eruitgegooid dreigden te worden.

We liepen ook nog in optocht om het gebouw heen. Daarna, en na Marijnissens toespraak en de gesprekken met de manager gingen we terug naar waar we vandaan kwamen, het grasveld met de koffietent. Daar kletsten we nog even verder met diverse stakers en met elkaar, waarna we afscheid namen en vertrokken. Ik vond het, zoals doorgaans bij dit type bijeenkomsten, een zeer verfrissende en leerzame ervaring.

Het is erg verfrissend om, als anarchist, buiten de (te) gangbare linksradicale actiebeweging te verkeren. Het was vooral erg leerzaam ook. Leerzaam om te proeven hoe vakbondsactie eraan toe gaat, leerzaam om te praten met stakers, van rechtstreeks betrokkenen te horen hoe een bedrijf opereert, en hoe dat ten koste van het welzijn van hetn personeel gaat. Leerrzaam ook om te zien hoe de vakbond opereert, met alle nare dubbelzinnigheid die de combinatie van enerzijds georganiseerde strijdbaarheid, en anderzijds tegelijk het inperken vande strijd tot zeer begrensde defensieve doelen – schadebeperking –  in zich heeft.

Eén van de dingen waar we met stakers over praatten is de vraag: wat kunnen mensen buiten de TNT doen om de TNT-arbeiders te ondersteunen? Daar kwam een zeer praktische, werkbare en eenvoudige suggestie uit. Als je post verstuurt – bijvoorbeeld binnenkort de kerstkaarten – zet er dan géén postcode bij!  Zonder postcode klan de verwerking namelijk niety automatisch met apparatuur gedaan worden. dan moet het met de hand, zogezegd, en dat betekent dat de TNT mensen nodig heeft en op extra kosten gejaagd wordt. Dóén dus, uit solidariteit met de stakende TNT-ers: géén postcode zetten op je brief of kerstkaart!

Opm. 26 november 21.31: afkorting gecorrigeerd, en tags aangebracht.

Studentenprotest Italië, Engeland – en Nederland?

Groot-Brittannië is niet het enige land waar deze week grote en felle studentenprotesten plaatsvinden. In Italië kunnen ze er ook wat van. Aan voorbeelden om na te volgen hebben studenten in Nederland geen gebrek. Een rechtstreeks motief voor actie – en dan doel ik op méér dan handtekeningen verzamelen en aanbieden, zoals al gebeurt – is er trouwens: de regering wil dat studenten een veel hoger collegegeld gaan betalen bij studievertraging (Nu.nl).

Eerst Italië. Daar vonden gisteren, tegelijk met de studenten- en scholierenopstand in Groot-Brittannië een hele reeks studentenacties plaats. De World Socialist Website (WSWS) heeft er een overzichtsstuk over. Daar lezen we dat er in ruim 50 steden actie werd gevoerd, en dat er op 44 van de 55 staatsuniversiteiten bezettingsacties plaatsvonden. In Rome probeerden actievoerders het Senaatsgebouw binnen te dringen, maar oproerpolitie voorkwam dat. Er waren protesten in Pisa, Siena, Florence, Palermo, Turuijn en elders. Op de ene plek blokkeerden studenten bruggen, op een andere de spoorbaan, en soms sloten onderzoekers en docenten zich aan bij het protest, aldus de WSWS-verslaglegging. Op diverse plaatsen waren er botsingen met de politie.

Ook Libcom heeft een overzicht van de gebeurtenissen, met verwijzingen naar videomateraal. Het stuk bericht over de acties in Rome, Turijn, Padua, Bologna, acties waar ook de WSWS deels al melding van maakte. Het ging in Rome, Pisa en Bologna om wat hetLibcom-stuk een “wilde demo” noemde. Dat woord is niet misplaatst. In Rome gooiden actievoerders met eieren naar staatsgebouwen. In Padua kweam het tot een blokkade in de stad en bezetten actievoerders de universiteit. In Pisa, waar 3000 studenten  in beweging waren, legden actievoerders het vliegveld een tijdje stil. In die stad bezetten actievoerenden het kantoor van de rector, evenals in Florence. In Turijn  werd het treinstation geblokkeerd. En ook in Bologna bezetten studenten het kantoor van de rector.

Vandaag ging het studentenprotest in Italië door, en intussen nemen ook gevestigde media er nota van. Nu.nl schreef onder meer dat studenten de toren van Pisa bezet hebben. En het Colosseum in Rome.  En een basiliewk in Padua. In Florence vochten actievoerende studenten met de politie. En “ook in onder meer Milaan,  Turijn, Ancona, Bari, Napels en Cagliari waren er protesten.”  De actievioerenden, in totala tienduizenden mensen volgens het Nu.nl-bericht, keren zich tegen bezuinigingen van 700 miljoen euro op het universitair onderwijs.

En ook de BBC heeft aandacht voor de studentenstrijd in Italië, onder meer over  de torenbezetting in Pisa en de bezetting van nhet Colosseum. In Pisa waren volgens het stuk 2000 studenten op staat, en blokkeerden met een menselijke keten de toegang tot de toren. Op het Colosseum hadden actievoerders een spandoek opgehangen met de tekst: “geen bezuinigingen, geen winst”. Dát is radicaal inzicht in vier woorden. Strijd tegen bezuinigingsbeleid botst immers met het winststreven. De BBC citeert ook één van de actievoerders: “We zullen elk paleis belegeren en we zullen de regering geen rust geven tot die aftreedt. Hun hervorming zal er niet doorkomen.” Ik zie zojuist trouwens deze actievoerder met deze uitspraak, door een megafoon, op het NOS-journaal.

Die hervorming houdt bezuinigingen in, volgens de BBC zelfs ter waarde van 9 miljard. Misschien is dit een fout, of misschien betreft het hier bezuinigingen in héél het onderwijs, misschien is Nu.nl – dat met 700 miljoen een meer dan tien keer zo laag bezuinigingsbedrag geeft – abuis. Hoe dan ook, bezuinigingen brengen, alweer volgens de BBC, 130.000 banen in het onderwijs in gevaar. Een grove aanval op het onderwijs, die dan ook logischerwijs met studentenprotest beantwoord wordt. Komende dinsdag stemt het parlement over de bezuinigingen.

Komende dinsdag is ook een nieuwe actiedag aangekondigd in Groot-Brittannië. Dat wordt dan een vervolg op het grootse scholieren- en studentenprotest waaran gisteren volgens een terugblik in de Guardian mogelijk 130.000 mensen deelnamen. Dat waren studenten, maar ook opvallend veel scholieren,  kids vanaf een jaar of 13. De Guardian schrijft in dat stuk ook dat er ook vandaag nog her en der bezettingsacties gaande zijn. Voor de nieuwe actiedag van 30 november hebben al 8000 mensen zich via Facebook aangemeld. Ter vergelijking: vlak voor de actiedag van gisteren hadden zich meer dan 22.000 mensen zich via Facebook opgegeven, zo schreef Libcom in haar verslaglegging over gisteren ; ik ben in de Guardian ook een iets hoger cijfer tegengekomen trouwens: ruim 25.ooo. Hoe dat ook zij, de komende actiedag is pas over vijf dagen, de bal erheen rolt met 8.000 aspirant-deelnemers dus al stevig, en betoont zich – geheel in overeenstemming met het seizoen, als het ware – een sneeuwbal.

Intussen zijn er leerzame stukken over de scholieren- en studentenprotesten van de dag van gisteren te lezen. Lenin’s Tomb raakt de essentie van wat er plaatsvond in de titel van zijn stuk: “Spontaan, massaal en militant”. Schrijver ervan, Richard Seymour, wijst daarin onder meer op de botheid van de politie die grote aantallen jonge mensen urenlang met gtrote politiecordons ingesloten hield, terwijl het alsmaar kouder werd. Hij was zelf één van de ingesloten mensen. Hij beschrijft wat dit teweegbrengt onder mensen. “Er gaat een boel fuckin’ haat tegen de politie zijn hierna”, zo citeert hij iemand. “Ik heb nooit reden gehad om een hekel aan de politie te hbebbem, tot nu”, zo tekent hij uit een andere mond op. Zo produceert de staat met haar autoritaire optreden anti-autoritaire rebellen – anarchisten-in-spé – bij duizenden tegelijk. dfat is dan mijn conclusie overigens, niet die van Seymour zelf, maar hij draagt de gegevens ervoor keurig aan.

Een ander lezenswaardig artikel over gisteren verscheen in de Guardian, en is geschreven door Laurie Pennie. Zij is overduidelijk – en terecht –  diep onder de indruk van de jonge mensen die spontaan, woedend en vastberaden, in actie waren. Een enkel citaat: “Er zijn hier geen leiders. De duizenden schoolkinderen en jonge mensen die drie uur geleden naar Whitehall stroomden uit protest tegen de regeringsaanval op het voortgezet en hoger onderwijs werkten helemaal zonder script. Een kreet zonder woorden ging op ergens in de menigte, en daar gingen ze, als waren ze één,  zonder instructies, naar het parlement. Maar dat ze geen leiders hadden betekent nog niet dat ze geen doel hadden. Deze kids – en de meesten van hen waren slechts kids, zonder ervaring met directe actie, die gelijktijdig de les uit gingen na de ochtendpauze – wilden gehoord worden.” Ik ben terughoudend met het gebruik van het woord ‘inspirerend’, het wordt zo gauw over the top. Maar dit is nu eens een inspirerend verslag van inspirerende gebeurtenissen die hopelijk komende dinsdag een inspirerend vervolg krijgen ook.

Opstand studenten en scholieren gaande in Groot-Brittannië

In Groot-Brittannië is vandaag een opstand van scholieren, studenten en onderwijspersoneel tegen collegegeldverhoging en bezuinigingen op universiteiten in volle gang. Op een hele reeks universiteiten zijn bezettingsacties bezig, in Londen zijn enkele duizenden actievoerende studenten ingesloten door cordons van politieagenten, in andere steden zijn grote aantallen actievoerders de straat op gegaan. In de loop van de dag zal wel meer bekend worden over omvang en felheid van het protest – en over de mate waarin de actiedag van vandaag een vervolg krijgt. Hier vast wat berichtgeving bijeengegaard uit zowel gevestigde als linkse alternatieve bronnen.

De BBC begint haar berichtgeving met: “Politielinies houden duizenden protesterende studenten tegen, in een golf van protesten tegen hogere lesgelden en bezuinigingen op universiteitsbudgetten.” Het artikel vermeldt bezettingsacties in onder meer Oxford, Plymouth, Bristol, Essex, en op meerdere plaatsen in Londen; scholieren in Cambridge, Leeds, Londen en Winchester gingen niet naar de les uit protest; er zijn allerhande acties – optochten en dergelijke – in Cardiff, Glasgow, Liverpool, Manchester, Southampton, Sheffield,  Oxford, Cambridge, Londen, Leeds, Newcastle, Ediburgh, Glasgow, Bournemouth, Leeds.

Aljazeera bericht over de confrontatie die inmiddels in Londen bezig is. Flinke aantallen politieagenten hebben daar een grote groep studenten ingesloten. “Er is een grote aanwezigheid van politie – tientallen busjes, paarden, motorfietsen en flinke aantallen agenten. Voor hen bevindt zich een zeer luidruchtige menigte die hun protest tegen de verhoging van de lesgelden uitstreeuwt. Betogers verbranden borden, hetgeen een grote zwarte rookwolk omhoogstuurt. Oproerpolitie en paarden zijn erop af gestuurd.”

Veel meer informatie vinden we via het weblog Lenin’s Tomb, dat gister al schreef dat er intussen twee bezettingsacties waren begonnen, en vandaag onder meer wijst op websites waar updates van de  de gebeurtenissen vandaag te vinden zijn. Eén daarvan is Socialist Worker: daar lezen we bijvoorbeeld dat in Bristol tegen de 5000 studenten actievoeren, met een grote politiemacht tegenover zich,  en dat studenten daar politielinies doorbroken hebben; dat 3000 studenten in Manchester het gemeentehuis belegeren; dat in Glasgow 700 studenten zich door beveiliging en politie heenvochten om het kantoor van de vice-rector (? in het Engels lees ik: ‘vice-chancellor’) te bezetten; dat in Leeds scholieren – waarvan er meerdere honderden niet naar les gingen – samen met studenten, in totaal tegen de 3000 actievoerders, door de straten demonstreren. Het is maar een greep.

Een andere informatiebron waar Lenin’s Tomb naar doorverwijst is de Guardian. De berichtgeving daar geeft details over het insluiten van de demonstranten in Londen; 800 politieagenten zijn naar verluidt klaargezet in de stad. Ook elders politievoorbereidingen; iemand die de Guardian gemaild had, vertelde dat hij agenten om versterking had horen vragen in Manchester. In Bristol zijn studenten door een politielinie heengebroken, op weg naar de binnenstad, aldus de Guardian. We lezen er ook over scholieren in Oxford – van 14 tot 16 jaar oud die, soms met expliciete steun van ouders, deelnemen aan actie. Meer nieuws: 2500 actievoerders in Sheffield. Intussen lezen we in dezelfde berichtgeving ook over drie arrestaties in Londen, en een gewonde politieagent. Bron daarvan: iemand van de politie, gesproken door een Guardian-reporter.

Elders is nog veel meer te vinden. Libcom heeft bijvoorbeeld ook updates; vooral ook de commentaren daar zijn goudmijntjes van informatie. Zo zijn er volgens Libcom informatie in Bristol tussen de 500 en de 1000 jonge mensen – scholieren, deels 12 tot 13 jaar oud – de straat op gegaan, zijn er bezettingen in London South Bank, Birmingham en Plymouth, en is een deel van de demonstranten in Londen afgeweken van de officiële route. Dara vinden confrontaties plaats met de politie, en hebben actievoerders een politiebus omringd; de politie heeft het ding achtergelaten, betogers zijn op het geval geklommen en het ding wordt gesloopt. Zo doe je dat.

Libcom heeft meer waardevols te bieden, bijvoorbeeld een verzameling foto’s van acties in diverse plaatsen. Waardevol zijn ook een tweetal documenten vanuit de anarchistische beweging die ingaan op de actiedag. Solidarity Federation heeft een tactisch advies, met het oog op het gevaar dat de politie demonstranten langdurig in zal sluiten als antwoord op de demonstratie in Londen – hetgeen inderdaad is gebeurd. De politie, op 10 november nog verrast door omvang  en felheid van het studentenprotest, is nu ongetwijfeld veel beter voorbereid, aldus de tekst. Het is dan ook veel handiger om beweeglijk actie te voeren in de héle stad, om daar zaken te ontregelen en stil te leggen. De Anachist Federation wijst in haar tekst op het belang van plaatselijke acties, op de eigen school, universiteit en dergelijke. Dat is effectiever dan deelname aan de reguliere manifestaties en optochten  zoals die door de officiële studentenbond worden opgezet. Ook beklemtoont de oproep de noodzaak van protest tegen het héle bezuinigingsbeleid, in het onderwijs maar ook daarbuiten, en van solidariteit tussen arbeiders en studenten.

Intussen gaan de gebeurtenissen verder, en de informatie erover groeit ongetwijfeld mee. Last Hours, een website met info over anti-autoritaire en aanverwante activiteiten, heeft al een kaartje waarop te zien is waar bezettingsacties plaats vinden. Hwet is kennelijk gebaseerd op Twitter-berichtgeving. Op dat kaartje tel ik er dertien. Indymedia UK verwees naar dit kaartje en heeft nog meer internet-verwijzingen naar acties in Leeds, Birmingham, SOAS in Londen, Sheffield. Dit Indy-stuk vond ik via een eerste bericht over enkele bezettingsacties op de Nederlandse Indymedia. Ik vermoed dat ook daar – net als bijvoorbeeld hopelijk ook op de website van de Kritische Studenten Utrecht – binnenkort méér te vinden is over de geweldige en geweldig mooie actiegolf die zovele scholen, universiteiten straten en pleinen in Engeland en Schotland overspoelt.

Schreeuwen om cultuur

Afgelopen zaterdag, 20 november, vond een belangrijke manifestatie van protest plaats: “Nederland schreeuwt om cultuur”. In een hele reeks steden gingen grote aantallen bezorgde en boze mensen de straat op, om te protesteren tegen de grove bezuinigingen die het bruine kabinet op de kunstsector loslaat.

DE actiedag bracht opvallend veel mensen op de been. De NRC sprak aanvankelijk van 75.000 deelnemers, de Volkskrant aanvankelijk ook. maar gaf wat later het bijgestelde, hogere cijfer: 100.000. Wanneer gingen er voor het laatst zoveel mensen op dezelfde dag in protest de straat op  tegen dezelfde wantoestand, als deel van hetzelfde actie-initiatief?

De actie vond in tal van steden plaats. NRC en Volkskrant noemen allebei 20.000 actievoerders inn het Leidseplein in Amsterdsam. Dat is de grootste politieke manifestatie in jaren. De NRC maakte bovendien melding van 35oo mensen in Utrecht, en van acties in Brabant, Arnhem en ook Venlo, waar enkele tientallen mensen eren doodskist rondsjouwden met de tekst: “Cultuur geeft kleur, bezuinigingen niet”.  Wilders, zo is bekend, komt uit Venlo, is er vóór bezuinigingen op cultuur, en in meer dan één opzicht nogal tegen kleur. Dat ook in zijn thuisbasis protest weerklonk, is tekenend.

Indymedia geeft veel meer informatie, met foto’s, over de diverse activiteiten die deel uitmaakten van “Nederland schreeuwt om cultuur”.  Wat feiten en cijfers daaruit: Maastricht, een plein bevolkt door betogers, met een spandoek: “bezuinig op cultuur”. Actie in onder meer Rotterdam, Maastricht, Haarlem, Groningen, Deventer, met in Groningen – 600 mensen – en Maastricht ook veel mensen met fakkels in het donker, en in Haarlem onder meer een spandoek: “kunst korten = geen kunst”. Ook meer mooie leuzen op borden en spandoeken in Amsterdam: “Kunst is óók een dagelijke levensbehoefte”, en “als je het niet snapt, betekent dat nog niet dat het kut is”– met klein daaronder: “ook al is het dat soms wel”.

Allerlei Bekende Nederlanders spraken zich op podia en dergelijke tegen de bezuinigingen op cultuur uit. Ivo Niehe, niet bekend als linkse actievoerder of als hun vriend, presenteerde de zaak in Amsterdam. Er was ook wel linksere activiteit: de SP had juist op die dag 500 leden  op bezoek bij haar Tweede Kamerfractie. Die hebben de gelegenheid aangegrepen om in het Kamergebouw ook een flinke Schreeuw om Cultuur te laten horen.

De breedte van het protest – van linksradicalen via de SP tot en met een VVD-er als Bolkestein die in Amsterdam betogers toesprak – wijst op ene kract cht én op een zwakte van het protest. Brede, grootschalige deelname is een kracht, omdat het laat zien hoe smal het draagvlak voor dit stuk bezuinigingsbeleid is. Dat allerlei mensen die waraschijnlijk nooit eerder actie op straar hadden geveord, omgetwijfeld ook CDA- en VVD-stemmers, zich op deze manier laten horen, maakt de positie van het kabinet objectief zwakker.

Maar de deelname van vooral rechtse politici en opiniemakers is tegelijkertijd een zwakte. Neem bijvoorbeeld VVD-er Bolkestein, over wiens optreden Nu.nl schrijft. Hij vertelde zijn toehoorders: “Ik wil niet minder, maar meer geld voor cultuur. Dat wil ik financieren met geld uit ontwikkelingshulp.” Hij wil de bezuinigingen dus niet stoppen, maar domweg doorschuiven naar een andere sector. Niet alleen blijft daardoor de legitimiteit vanm bezuinigingsbeleid in het algemeen recht overeind. Hij zaait hiermee ook verdeeldheid. Gelukkig moesten veel aanwezigen niets van dit nare gestook hebben. De man werd flink uitgejoeld.

Het is de vraag hoe het verder gaat. Dat de actie op zichzelf de regering ertoe zal brengen van haar bvezuinigingsplannen af te zien, lijkt me erg onwaarschijnlijk. Dat zal meer en steviger pressie  vereisen, meer dan een massaal ondersteund maar toch voornamelijk symbolisch protest. Het zal ook inhoudelijke aanscherping vergen, en stellingname tegen geluiden als dat van Bolkestein, ingaan tegen andere systeembevestigende argumenten. Ik noem er een paar.

Er is bijvoorbeeld het strikt zakelijke argument van Ivo Niehe tegen de BTW-verhoging van prijzen voor optredens en dergelijke. “Er komen zoveel minder mensen naar voorstellingen dat er juist minder btw binnenkomt”, zei hij. Dat zou best kunnen. Maar het is gevaarlijk om zo te argumenteren.

In de eerste plaats: wat nu als het niet klopt, en als de BTW-verhoging de regering wél meer geld oplevert? Zijn we het er dan opeens toch mee eens? Ik denk dat we de financiële problemen zoals de regering die ziet niet op deze manier tot de onze moeten maken. Bovendien gaat het argument niet in tegen de rancune waardoor minstens de PVV in haar pleidooi voor bezuinigingen op cultuur gedreven wordt. Ook als het cultuurvandalisme van Wilders géén geld oplevert kan het voor hem een afrekening met een gehate ‘linkse hobby’ zijn. Goochelen met de mogelijke opbrengst vande BTW-verhoging is handig voor een culturele ondernemer als Ivo Niehe. Voor wie het werkelijk gaat om verdediging van kunst als waarde en kunstenaars als mensen die deze waarde inbrengen, is het een misplaatst argument.

Een ander argument dat op Radio Vier – de klassieke zender van de publieke omroep – veel te beluisteren valt, gaat ongeveer als volgt. Artiest, of artistiek directeur van muziekenseble, ondervraagd door presentator: “De bezuinigingen zijn schandelijk, ze breken alles wat met zoveel inzet en creativiteit tot stand is gebracht af.” Presentator: “Maar er moet toch gewoon bezuinigd worden in Nederland?” Geïnterviewde: “Ja, maar er wordt onevenredig veel en ondoordacht op onze sector bezuinigd…” De logica hier is: bezuinigen ja, maar niet op ons. Het is, meer uit kortzichtigheid dan uit de soort kwaadaardigfheid die Bolkestein ten beste geeft, erg verkeerd.

De kans om de hele logical van de bezuinigingen – een logica die álles wat sociaal en van waarde is bedreigt, ten bate van hogere winsten en verrijking van de winstmakers – af te wijzen, wordt hier gemist. De kans om steun en sympathie te werven onder groepen die weinig met bijvoorbeeld klassieke muziek hebben, maar zelf met ándere bezuinigingen te maken hebben, eveneens. Iemand in de bijstand, die weet dat de uitkering de komende jaren wegens bezuinigingsbeleid van Bruin I verder uitgehold zal worden, krijgt te horen van een artiest: “Bezuinigingen ja, maar niet bij ons”, en zou wel eens kunnen denken: “Oww? En wel bij mij dan?!” Veel animo om mee te doen aan een ‘schreeuw om cultuur’ zou zo’n iemand wel eens niet kunnen hebben op deze manier. Zo bouw je geen solidariteit, geen breed en effectief verzet.

Nu is er wel een onderscheid noodzakelijk. Dat onder de vele kunstenaars, muziekdocenten, studenten aan kunstopleidingen, docenten en aankomend docenten in het kunstonderwijs in het algemeen en kunstliefhebbers van de meest uiteenlopende achtergrond  die nu in beweging zijn gekomen, allerlei problematische opvattingen leven over de noodzaak van bezuiningen en dergelijke, is niet vreemd. Veel van deze mensen hebben geen of weinig actie-ervaring, hebben tot nu toe de gang van zaken in de maatschappij – inclusief de onvernmijdelijkheid van bezuinigingen – feitelijk geaccepteerd, en begínnen maar pas met onderdelen van die opvattingen te breken. Voor hun is dit een stap vooruit. Linkse mensen die wél de hele bezuinigingspolitiek afwijzen, kunnen het beste zij een zij met deze anderen staan wiens krietiek vooralsnog minder ver gaat, maar die beginnen de goede kant op te bewegen. En terwijl we samen actie voeren, leveren we dan zo constructief mogelijk, maar scherp waar nodig, onze radicale kritiek.

Heel anders dient onze houding te zijn tegen mensen als Bolkestein en Ivo Niehe. Zij zijn geen nieuwkomers in actieland, maar feitelijk tegenstanders. Zij pushen hun argumenten, niet omdat ze zich nog onvoldoende hebben losgemaakt van een orde de de cultuur aan het slopenslaat, maar omdat ze invloedrijk en welvarend deel van die orde uitmaken, een orde die ze accepteren en verdedigen. Hun houding en invloed brengt, indien niet voldoende tegengewerkt, de beginnende beweging op politiek dood spoor. Zij verdienen vanuit protesterende mensen, vanuit de basis van de culturele sector die in beweging is gekomen, dan ook krachtige tegenspraak.

Een radicaal geluid is dus nodig, net als trouwens ook radicaler organisatievormen. Tot nu toe was de organisatie van protest veelal in handen van gevestigde organisaties, cultuurinstellingen die hun plek verdedigen, ondernemers feitelijk ook, die hun opbrengst in gevaar zien komen door hogere BTW, hogere toegangsgelden en minder klandizie, en vakbonden die opkomen voor hun achterban. Precies het gevestigde karakter van organisatoren levert ook veel van de beperkte en beperkende argumentaties waar ik hierboven kritiek op leverde, vandaan. Dit karakter leidt ook tot de tot nu toe heel ‘keurige’ actievorm: samenkomen op een plein, goed geregisseerd een schereeuw aanheffen, luisteren naar sprekers en optredens – maar vrij weinig zelf dóén.

Om zowel actievorm als argumentaties aan te scherpen, zijn andere organisatievormen nodig. Het protest dient niet namens ons, maar boven alles door ons zelf, vormgegeven te worden. Dat vereist dat studenten op kunstinstellingen, musici en andere kunstenaars, personeel op kunstinstellingen en dergelijke, zelf samenkomen, zichzelf organiseren, en zelf met initiatieven komen voor activiteiten. Kunst en cultuur zijn te belangrijk om aan Freek de Jonge of Ivo Niehe over te laten – om over Frits Bolkestein nu maar even te zwijgen.

 

Scholieren- en studentenopstand in wording

Groot-Brittannië ziet deze weken het beginstadium van iets dat tot een serieuze studentenopstand kan uitgroeien. Op 10 november was er de demonstratie tegen collegegeldverhoging en bezuinigingen op de universiteiten. Daar deden meer dan 50.000 mensen aan mee, en een slordige 2000 daarvan bezetten het kantoor van de Conservatieve regeringspartij. Inmiddels zijn er allerlei signalen dat er meer op komst is, véél meer. Komende woensdag, 24 november, zou wel eens een grote dag kunnen worden wat dat betreft.

Snel na de demonstratie waren er al enkele studentenbezettingen, in Manchester en in Sussex. Aan die laatste namen ruim 170 mensen deel, en ze gaven een verklaring uit die op Libcom.org te lezen is (1). Daarin wijzen de opstellers de noodzaak van bezuinigingen voor de maatschappij van de hand, en nemen ze het op voor de bezetters van het Tory-kantoor: “De kosten van de schade (…) is minder dan onbeduidend wanneer die wordt afgezet tegen de schade aan verloren levensonderhoud en verwoesting van openbare diensten voor toekomstige generaties.” Aan het slot van de verklaring een reeks eisen: geen hoger collegegeld, geen bezuinigingen op openbare diensten, wel solidariteit en steun voor  degenen die met vervolging te maken krijgen vanwege de actie in en om het Conservatieve partijgebouw vorige week, wel steun voor e iedereen, in binnenland én internationaal, die strijd tegen bezuinigingsbeleid voert. En tot slot een oproep tot deelname aan de actiedag die voor 24 november is uitgeroepen.

Afgelopen vrijdag plaatste het weblog Lenin’s Tomb een berichtje over weer een andere actie: een demonstratie naar het plaatselijke Conservatieve partijkantoor in Barnett (2). Dat is sowieso een Conservatief bolwerk. Dat maakt, zo stelt de schrijver van het stukje, de actie – waaraan studenten en scholieren deelnamen – opmerkelijk. Als zelfs op zo’n plaats de studenten zo bewegen, “dan is het redelijk om te zeggen dat de regering in moeilijkheden is”, schrijft hij. Ook ziet hij de actie als  hoopgevend teken dat er een flinke aanloop naar de actiedag van 24 november bezig is.

Over die komende actiedag heeft de Guardian een groot artikel geplaatst (3). Scholieren gaan op die dag actievoeren, duizenden van hen zijn van plan om de lessen te verlaten. “Meer dan 16.000 jonge mensen hebben zich aangemeld om deel te nemen aan de ‘actiedag’ en studentenleiders voorspellen sit-ins, demonstraties en bezettingen uit protest tegen plannen om lesgelden te verhogen en de onderwijs levensonderhouds toelage (EMA) te schrappen.”

Opvallend is de strijdlust van vooral scholieren, die hun kansen op hoger onderwijs weg zien glijden nu de regering studeren steeds duurder dreigt te maken. “Ik maak me echt zorgen dat ik niet naar de universiteit kan…  we beseften dat we iets wilden ook doen, dat we wilden demonstreren tegen wat er gaande is. Eerst wilden we gewoon naar de protestactie gaan, en toen dachten we dat we het gewoon groter konden maken, een echte staking konden houden.” Dat zegt een 15-jarige scholier, deel van een groep van zestigleerlingen op één school die actie aan het voorbereiden is.

Studenten merken de woede van scholieren, en worden er door aangemoedigd. “Veel van de energie en drive komt van de scholieren in de afgelopen week, hetgeen erg inspirerend was. Ze zijn echt bioos over wat er gebeurt en benaderden ons eerder in de week om samen te werke – om eerlijk te zijn hebben zij ons tot veel van wat we aan het doen zijn gedreven”, aldus een 22-jarige studente uit Newcastle die in haar derde jaar sociologie zit. Er broeit en gonst iets. Die 24 november zou wel eens pittig en groots kunnen worden.

In Nederland zien we intussen af en toe ook actie. Veelal miniem van omvang, zoals een handvol studenten die op 17 november de ingang van het VVD-kantoor in Den Haag een tijdje blokkeerde. Kort verslag met foto zie je onder meer op de website van de Kritische Studenten Utrecht (4), sowieso een plek waar je veel interessants kunt lezen over studentenstrijd, internationaal en in Nederland. Minieme actie nog, inderdaad – maar dat kan meer worden – en dan kan het opeens snel gaan. Twee weken geleden hadden ook maar weinigen verwacht dat er tien dagen terug meer dan 50.000 studenten en docenten de straten van Londen zouden vullen met woedend protest.

(omdat er iets misgaat in mijn gebruikerspanel bij het aanbrengen van hyperlinks, doe ik het even via voetnoten)

(1) http://libcom.org/news/sussex-university-occupation-issues-statement-16112010

(2) http://leninology.blogspot.com/2010/11/students-march-on-tory-hq-in.html

(3) http://www.guardian.co.uk/education/2010/nov/19/students-school-pupils-protest

(4) http://kritischestudentenutrecht.wordpress.com/2010/11/17/studenten-blokkeren-het-vvd-kantoor/

PVV in crisis: wat effecten

Het gaat hard opeens met de PVV. Het ene moment vernemen we dat James Sharpe zijn Kamerlidmaatschap voor de PVV beëindigt. Zijn bedrijf in Hongarije had  een boete gehad wegens het oplichten van klanten. Ook is er hij ervan beschuldigd ooit een mede-sporter met spike-schoenen heeft belaagd, terwijl zijn ex-vriendin zegt dat ze door hem is mishandeld. Dat geweld is allemaal niet bewezen, maar de oplichterspraktijken heeft wél tot formele veroordeling geleid. Exit Sharpe dus. Hopsakee.

Dat nieuws dreunde nog na toen het volgende bericht het licht zag.: twist en tweedracht in de PVV-fractie. Hero Brinkman wil er een partij met leden van maken, en ook met meer thema’s dan alleen het vertrouwde islam-bashen. Martin Bosma wil het éénhoofdig leiderschap handhaven, omdat leden, via “infiltratie” binnengekomen – bijvoorbeeld “linkse actievoerders (bijvoorbeeld kunstenaars)” – aha, is dat misschien reden dat de PVV zo hard wil bezuinigen in de kunstsector?… – aan de fundamenten van de PVV-lijn – islamofobie, racisme en, o ja, islamofobie en racisme – zouden kunnen sleutelen. Beiden hebben hun standpunt in een notitie neergelegd, en die notities zijn via Eén Vandaag uitgelekt. Hopsakee.

Niemand weet hoe het de komende dagen verder zal gaan, wie er nog meer in opsppraak zal raken, hoe de Grote Leider om zal gaan met de botsing tussen collegiaal extreem-rechts en solistisch extreem-rechts in zijn partij… Intussen trekt het rumoer al internationale aandacht. “Scandals plague Wilders’ party”, schrijft Aljazeera. Tja, als je eerst de internationale superstar wordt van islamophobia-über-alles, dan moet je niet vreemd opkijken dat je ontluistering bij tegenslag nog wel sneller kan gaan als die van Michael Jackson. Zo dreunt het spektakel dus onverdroten verder. Hopsakee.

Wat zal de hele heisa voor gevolgen hebben voor de PVV, en voor de dreiging die van haar soort politiek uitgaat? Het is duidelijk dat die partij toch wel in vrij ernstige problemen zit. Wilders geeft toe dat er bij het screenen van kandidaten veel is misgegaan. Zijn excuus: “Door spectaculaire groei van onze partij hebben wij verzuimd om afdoende antecendentenonderzoek te doen.” Hahahahahahaha. Mag ik even hard lachen? Welke ‘spectaculaire groei van de partij’? De PVV had een jaar geleden één lid. De partij heeft nu nog steeds één lid. Wat een groei!

Ja, ik weet het, het aantal kiezers, en dus Kamerleden, is wel gegroeid. Maar een paar dozijn kandidaten checken, zou dat duur en lastig zijn geweest, enkel omdat er veel kiezers in aantocht waren? Trouw schreef  dat het raadplegen van het justitieel doculmenatiesysteem om er achter te komen of iemand een strafblad heeft dertig euro en vijf cent kost.  Voor pakweg dertig kandidaten zou dat zijn neergekomen op 901,50 euro. Dat is iets heel anders dan het inhuren van “dure bureaus” waarvan Wilders zei dat de PVV er “geen geld” voor had.  een kleine duizend euro was bij die ‘spectaculair gegroeide’ aanhang toch wel los te bedelen geweest – om over wat grotere geldschieters maar te zwijgen?

Makkelijke oplossingen voor de PVV zijn er niet. De ‘democratisering’ waar Brinkman op aandringt zou wel eens weinig op kunnen lossen. Het is sowieso een beetje vreemd om ook Trouw tegen te komen als voorstander hiervan. Het is Wilders, aldus deze krant enkele dagen terug, niet gelukt om te voorkomen dat hij allerlei figuren met kwalijk verleden op zijn lijst te krijgen. “Het is ook onmogelijk voor één persoon om dat alles goed te managen. Juist een democratisch opgebouwde partij heeft de checks en balances om dergelijke ongelukken te voorkomen.” Wilders zou die democratische kant op moeten, “(i)n belang van de hele politiek”, aldus het dagblad. Vreemd is het: sinds wanneer zien mainstream-dagbladen het als hun taak om uiterst-rechtse partijen  advies over de inrichting van hun club? De redenering houdt ook geen stand. De LPF van wijlen de heer generalissimo maarschalk Pim Fortuyn had leden, en schandalen te over. Een gedemocratiseerde mafia is ook een mafia.

Intussen begint de hele toestand gevolgen te hebben, voor de houding van de PVV-aanhang en van anderen,  en ook voor de omvang van die aanhang. Een peiling van Nu.nl onder iets minder dan 43.000 mensen gaf een grote meerderheid – 92 procent – te zien van mensen die vonden dat de toestand met kamerlid Lucassen die zijn strafblad voor de Opperste Leider had verzwegen maar toch mocht blijven van diezelfde Leider, de geloofwaardigheid van Wilders had aangetast. Maar onder die 43.000 zullen veel mensen gezeten hebben die toch al niet dol op Wilders waren, dus veel afbrokkelende steun valt daar nog niet rechtstreeks uit af te leiden.

Volgens een peiling van Eén Vandaag onder 2600 mensen die in juni hun stem op de PVV uitbrachten, is het vertrouwen in Wilders daar nauwelijks gedaald: van 97 tot 94 procent. Bij 70 procent was dat “vertrouwen in de PVV gelijk gebleven en bij  11 procent zelfs toegenomen” – hetgeen impliceert dat het bij de resterende 13 procent was afgenomen, als ik de cijfers goed versta. Ook bleek dat “een grote meerderheid van ondervraagden (83 procent) vindt dat er minder kritisch naar andere politieke partijen wordt gekeken dan naar de PVV.” Hier zien we een verongelijkt ‘wij- staan-pal-achter-onze-Leider’ als reactie bij zijn aanhangers.

Maar deze cijfers gaan over mensen die al in juni PVV-supporters waren. Na die verkiezingsdag is de Wilders-aanhang verder gegroeid. Díe groei valt nu nadrukkelijk terug, zo bleek uit de zogeheten politieke barometer. Op 4 november stond de PVV daarin nog op 30 zetels. Op 18 november waren dat er nog maar 25. Dat is er overigens nog wel eentje méér dan er op 9 juni in de Tweede Kamer zijn gekozen. In combinatie met de andere twee peilingen kun je zeggen dat een deel van de losse aanhang van Wilders, onder invloed van de schandalen, wegloopt. Tegelijk wordt zijn vastere, langer bestaande aanhang eerder hárder in hun steun, al worden daar vast ook wenkbrouwen gefronst en bedenkingen naar voren gebracht. Een iets minder grote, maar tegelijk zich in verongelijkte boosheid achter Wilders  scharende, PVV-achterban, dat is het beeld. Geruststellend is het niet.

Leerzaam zijn ook lezersreacties in Telegraaf op de PVV-vertoning. De Internationale Socialisten hebben daar een nuttige bloemlezing uit gemaakt, zodat ons de gang naar de Telegraaf-site even bespaard kan blijven. Het is erg leerzaam leesvoer. De verontwaardiging over Wilders’ hypocrisie – stoere taal over veiligheid en criminaliteit, maar wel een wegens seks met een ondergeschikte veroordeelde man handhaven in de fractie – is tastbaar. “Spijt dat ik heb gestemd op de PVV. Wilders is altijd zo snel om te oordelen. Behalve als het om ontuchtplegers uit eigen gelederen gaat blijkbaar.”

Het is goed om de barsten te zien in Wilders’ geloofwaardigheid, de twijfel die  voormalige PVV-kiezers ook bevangt. Maar er is wel een dieper probleem. Aan de veiligheidsobsessie zélf – één van de redenen voor mensen om Wilders te steunen – wordt door huidige teleurgestelden veelal niet getwijfeld. Wilders wordt bijvoorbeeld in bovenstaand citaat verweten dat hij niet consequent is, dat er afstand is tussen wat hij zegt en wat hij doet. Aan de geldigheid van wat hij zegt is echter geen twijfel bespeurbaar in uitspraken als bovenstaande.

Deze mensen zijn niet bezig zich af te keren van het gedachtengoed van de PVV – althans, er is niet veel dat daar op wijst. Dit slag  mensen twijfelt eraan of Wilders wel de goede spreekbuis van dat gedachtengoed is. Dit slag mensen zal, mocht de PVV verder aftakelen, op zoek gaan naar een ándere Grote Leider. De huidige organisatorische uiting van extreem-rechtse, wel degelijk naar fascisme neigende, stemmingen onder  grote groepen is door de PVV-crisis aangetast. De kracht en omvang van die stemmingen is en blijft echter gevaarlijk groot.