Ruzie rond Armeense genocide – achtergronden

dinsdag 27 december

Er zijn van die conflicten waar je duidelijk een kant gelijk en de andere kant ongelijk kunt geven: de opstandigen in Cairo staan in hun recht, de militaire onderdrukkers verdedigen onrechtvaardigheid. Daar past stellingname en actieve solidariteit. En er zijn van die conflicten waarbij niemand gelijk heeft, waar geen van de strijdende partijen iets rechtmatigs voorstaat of verdedigt. De Eerste Wereldoorlog – landjepik tussen grote mogendheden, meer niet – is een klassiek voorbeeld ervan. Daar past afwijzing van het conflict zelf, en ondermijning van alle deelnemende partijen. En er zijn van die conflicten waarbij brokstukjes gelijk en ongelijk overal te vinden zijn, zonder dat je daarom echt een kant kunt kiezen.Daar past vooral het zoeken naar opheldering, het kritisch doorlichten van de argumenten en stellingen. Uit dat doorlichten kan dan wellicht alsnog een kant aan het daglicht gebracht worden: de onderkant, de kans wiens rechten en belangen altijd steun en solidariteit verdienen. Zóns soort conflict is de politieke rel die tussen Turkijke en Frankrijk is uitgebroken rond de zogeheten Armeense kwestie.

Tussenstand revolutieland (2): Saoedi-Arabië, Azerbeidzjan, Armenië , Kroatië

In Libië, Bahrein en Jemen vecht de revolutie tegen zware onderdrukking voor haar overleving. In een reeks andere landen vinden intussen ontwikkelingen plaats die laten zien dat de internationale revolutionaire golf die in december in Tunesië op gang kwam, bepaald nog niet is uitgewoed. Ik noem een paar van die landen. Saoedi-Arabië. Azerbeidzjan. Armenië. Kroatië. En nog wel meer, maar dat is voor deel 3 in deze reeks…

Eerst Saoedi-Arabië. De Dag van Woede, die voor 11 maart was aangekondigd, kwam nauwelijks van de grond. Er waren tamelijk kleine demonstraties in Hotuf en Qatif. Grote en opvallende politie-inzet plus dreigende taal van ahet bewind en haar religieuze tak was echter kennelijk zodanig  intimiderend dat er in Riyaad, de hoofdstad, geen demonstratie op gang kwam. Het bewind dankte en prees de bevolking omstandig voor de betoonde loyaliteit. Maar als het regime echt denkt dat angst om te protesteren hetzelfde is als waardering voor beleid en bestuurders, dan staan haar verrassingen te wachten. De protestgolf komt dan trager op gang dan gehoopt, maar gaat wèl verder. Op 13 maart eisten 200 mensen bij het ministerie van binnenlandse zaken vrijlating van politieke gevangenen. Op 20 maart meldde de BBC daar opnieuw actie, nu van enkele dozijnen mensen, met eenzelfde eis. Vrijlating van politieke gevangenen, waarvan er naar verluidt maar liefst 20.000 zijn, wordt daarmee duidelijk een belangrijk thema van de op gang komende opstandsbeweging in het land.

Een ander thema wordt intussen ook internationale solicariteit tegen onderdrukking in een naburig land. Op 16 maart berichtte Bloomberg dat in Qatif 1.000 mensen demonstreerden. Die actie was een protest tegen het militaire ingrijpen van Seoedi-Arabië tegen de opstand in Bahrein. Qatif ligt in het oosten van Saoedi-Arabië, in het gebied waar veel leden van de sjiitische minderheid wonen, en dichtbij Bahrein wara de meerderheid waar de protesten vandaan komt voor ene groot deel uit sjiiten bestaat. De opstandigheid in beide landen hangt samen, en de onderdrukking in de beide landen daarmee ook.

Een flink eind van dit alles vandaan, in de Kaukasus, rommelt het intussen ook. In Baku, de hoofdstad van Azerbeidzjan, protesteerden ettelijke honderden mensen op 11 en 12 maart. Op 11 maart arresteerde de politie 42 actievoerders. De actie van die dag was, jawel, via Facebook op poten gezet en was deels geïnspireerd op de protesten in Tuniesië en Egypte. Maar de onvrede achter het protest is daarmee niet geïmporteerd. De reactie van de politie laat al wel zien dat het met de vrijheid ook in dat land mager is gesteld.

In Armenië, buurland van Azerbeidzjan, was veel grootschaliger protest. Daar waren op 18 maart naar schatting 10.000 mensen op het Jerevan-plein, in de hoofdstad. Er was een demonstratieverbod, maar de oproerpolitie gaf betogers na onderhandelingen toestemming dat plein op te gaan. Ook hier was het verband met gebeurtenissen elders onmiskenbaar. “Ik twijfel er absoluut niet aan dat wat er gebeurd is in Tunesië en Egypte en elders, ook in Armenië zal gebeuren”, zei Ter-Petrosjan, oppositieleider. Overigens verwacht hij dat dit vreedzaam zal verlopen, en houdt hij de weg naar onderhandelingen nadrukkelijk open.

Die Ter-Petrosjan is trouwens ex-preisident van het land, iemand die eerder de onvrede zal benutten voor partijpolitiek en veranderingen binnen het bestel dan een echte revolutie na te streven. Maar de omvang van het protest geeft toch aan uit welke hoek de wind ook daar waait. Het bewind heeft intussen vervroegde verkiezingen aangekondigd en enkele dissidenten vrijgelaten. Eén ervan werd feestelijk onthaald door de demonstranten op het Jerevan-plein. De symbolische gelijkenis met de ontvangst van Wael Ghonim op het Tahrir-plein na diens vrijlating tijdens de opstand in Egypte is herkenbaar.

We kijken eens westwaarts. Want, jawel, de revolutiegolf heeft intussen ook Europa bereikt. Kroatië bijvoorbeeld, deel van het voormalige Joegoslavië. Op 8 maart, Internationale Vrouwendag, betoogden mensen daar tegen de regering, tegen de  werkloosheid en de corrutie. Vrouwen, ex-personeelsleden van een inmiddels gesloten textielfabriek, voerden in Zagreb de demonstratie aan. Ook in Rijeka vond een demonstratie plaats. De protesten maken deel uit van een lange reeks actuies die nu al weken aanhoudt. Volgens een artikel van 18 maart  in Al Ahram, een Egyptische publicatie die ook wijst op de inspiratie die actievoerders in Kroatië ontlenen aan gebeurtenissen in Egyopte,  werd er elke avond gedemonstreerd, al drie weken achtereen. De start werd gemaakt via een Facebook-oproep, voor een protest op 22 februari. Dat werd niet erg groot: 300 mensen kwamen opdagen. Maar sindsdien zit de groei er flink in.

De onvrede wordt zeer breed beleefd, het protest brengt zeer uiteenlopende mensen met heel diverse opvattingen op straat. Belangwekkend is het feit dat een anarchosyndicalistische groepering in Kroatië zich binnen de protestgolf duidelijk manifesteert. Een anarchosyndicalistische deelnemer deed verslag van één van de demonstraties,  de organisatie – Netwerk van Anarchosyndicalisten oftewel MASA – wees er in een verklaring op dat de strijd verder moet gaan dan het vervangen van een regering , dat directe democratie, met name ook op de werkplek, de inzet dient te zijn. Het is mooi om te zien dat binnen de revolutionaire golf een nadrukkelijk libertair-revolutionaire inbreng merkbaar is.

*Komende zaterdag, 26 maart, vertel ik op uitnodiging van de Anarchistische Groep Amsterdam (AGA) wat over de revoluties in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Eenieder die belangstelling heeft om daar meer over te horen en vooral ook in gesprek te gaan erover, is welkom. Aankondiging met plaats en tijd is te vinden op de website van de AGA, sowieso een plek die de moeite waard is erom eens rond te  neuzen.