Crisis onder de plastic schaduwen

donderdag 23 augustus 2012

De crisis hakt er nu in, ook in Nederland. Ondernemingen boeken tegenvallende winsten, of maken verliescijfers bekend. Benen op de tocht, pensioenen ook. Intussen werpt het Eurovisie Songfestival, pardon, Idols, pardon hoe heet dat spektakel op 12 september ook maar weer..? – haar plastic schaduwen vooruit, met haar vrijwel inwisselbare leuzen en haar goeddeels imaginaire keuzen. De echte keus is: wat gaan we zelf dóén?

Strijd tegen dwangarbeid werpt vruchten af

zaterdag 9 juni 2012

Overwinningen in de sociale strijd zijn tamelijk zeldzaam. Daarom moeten we ze koesteren, in het zonnetje zetten, heel goed bekijken en er van leren. Dit proces helpt ons bij het bereiken van overwinningen elders, en brengt dus de sociale strijd ook op andere fronten verder. Met die houding begroet ik dan ook het uitvoerige artikel over strijd tegen dwangarbeid in de gemeente Leiden dat Eric Krebbers  voor Doorbraak schreef. Lezenswaardig, prioriteit ‘hoog’!

Foute plannen sneuvelen, maar links triomfalisme is misplaatst

woensdag 25 april 2012

De huidige kabinetscrisis is op zichzelf aardig. Als onze kwelgeesten bovenin – beter bekend staand als ‘politici’ – ruzie krijgen en daardoor tijd steken in het pesten van elkaar, geeft dat ons onderaan wat ademruimte. Allerlei enge plannen lopen vertraging op. Dat geeft ons tijd om er meer verzet tegen op te houden. Andere plannen gaan zelfs van de baan. Dat geeft ons gelegenheid om onze pijlen weer ergens anders op te richten. Maar laten we wel de voeten op de vloer houden. Deze vertraging, en zelfs dit afblazen, van akelig beleid is geen verdienste van links, van verzet en protest of zoiets dergelijks. Het is iets wat ons overkomt, en wat we kunnen benutten. Maar voor een triomfantelijke toon is weinig aanleiding.

Groot Brittannië: actievoerders maken dwangarbeid het leven zuur

woensdag 11 aprl 2012

Onderstaand stuk schreef ik voor Doorbraak, waar een geïllustreerde versie te lezen is.

In land na land legt de staat mensen uitkeringsgerechtigden, of mensen die een uitkering aanvragen, een arbeidsplicht op: je moet, als baanloze, werken voor je uitkering zonder aanspraak te kunnen maken op bij loonarbeid gangbare – en veelal wettelijk verplichte – arbeidsvoorwaarden en arbeidsrechten. Minimumloon zit er niet in. Soms hangt hier een mooi etiket aan, zoals, jawel, “vrijwilligerswerk”. Maar het is een vorm van dwangarbeid, dient als zodanig te worden bestempeld en met alle noodzakelijke middelen te worden aangevochten.

Gooi de commercie uit de kinderopvang

Scholen, openbaar vervoer, gezondheidszorg – zelfs de meeste neoliberalen snappen dat je dat soort voorzieningen tenminste enigszins collectief zult moeten regelen. De overheid – bij gebrek aan werkelijk menselijke  collectiviteit het orgaan dat zoiets dan doet – geeft concessies uit voor het openbaar vervoer. De overheid bepaalt, via gedetailleerde regelgeving, wat voor ziekenhuizen er staan, met wat voor soort capaciteit en bevoegdheden. En de overheid zorgt voor openbare scholen, en onderwerpt scholen die daarbuiten van llen – bijzonder onderwijs, vaak op religieuze grondslag – aan stevige regulering. Er zijn eisen aan de voorzieningen, aan het lesprogramma emn dergelijke. daar hangt subsidieverlening van af, en dat soort dingen worden gecontroleerd ook. Als er misstanden zijn, kijken mensen mede naar die overheid: was regelgeving adequaat, is er voldoende controle geweest?

Maar stel je nu eens het volgende voor. Een politicus – laten we hem Rotte noemen, of  Vervagen, of Wildwest – stelt voor dat iedereen die dat wil en er het geld voor heeft, gewoon lekker een school kan beginnen. Je huurt een gebouwtje, zet daar stoelen en tafels is, regelt wat werkloze docenten die aan de slag willen, ontwerpt een flitsende folder, en hopsakee. Je zorgt er intussen voor dat er een schrijnend tekort aan openbare scholen is, je zet de subsidie aan bijzondere scholen eveneens stop. Onderwijs is immers gewoon een product, nietwaar? U wilt dat uw kinderen kunnen lezen en schrijven? De vrije markt biedt de plek waar u dat kunt regelen, mevrouw, mijnheer! Dókken zult u, voor de toekomst van uw kind.

Je kunt er donder op zeggen dat er over tien, vijftien jaar na zo’n maatregel overal inderdaad particuliere scholen zouden bestaan. Aftandse schooltjes voor armeluiskinderen, waar je na zes of acht jaar stampen tot 50 kon tellen, zinnen van vier tot vijf woorden kon schrijven, en heel misschien wist waar de Slag bij Nieuwpoort ligt, en wanneer Delfzijl plaatsvond. En kwaliteitsscholen waar dertienjarigen al twee talen beheersten, halve wiskundigen waren en moeiteloos de weg tussen Kandahar en Kaboel zouden kunnen wijzen op een kaart, compleet met een volkenkundig-historische verhandeling over Afghanistan. Ongelijkheid zou openlijk troef zijn.

Wantoestanden ook. Docenten die grof deden tegen leerlingen die zich enigszins rumoerig gedroegen, botte opmerkingen tegen kinderen die ‘domme’ antwoorden gaven of onhandig waren in de wekelijkse kindermishandeling die als gymnastiekles bekend staat, noem maar op. Verder natuurlijk lekke en stinkende WC’s, apparatuur die vaker niet dan wel werkt, verwarmingen die uitvallen in december, om over ontbrekende airco maar te zwijgen. Dat natuurlijk vooral in de armeluisscholen. De rijkeluisscholen hebben glanzende WCs, flitsende én werkende apparatuur, bevoegde en getrainde docenten. Daar echter springen tegen de tijd dat de examens aanbreken, leerlingen bij bosjes net niet of net wel uit het raam vanwege de pure wanhoop en de stress vanwege het afgedwongen opgefokte prestéren, prestéren, prestéren. O heerlijke nieuwe wereld!

En van allerlei scholen, zowel die voor het rijke als voor het arme deel van de kindermarkt, zouden we nog andere verhalen horen, eerst als gerucht, daarnaals onthulling, schandaal en onderwerp van aangifte en juridisch onderzoek. We zouden horen van docenten en ander personeel dat de handen niet wist thuis te houden, van oudere leerlingen voor wie hetzelfde gold, we zouden horen van misbruik in alle soorten en maten. En heel veel mensen zouden zeggen en erkennen: ja, als je kinderen overlevert aan scholen waarin het om opbrengst en winst gaat, waarin kosten gedrukt moeten worden, dan krijg je tekorten aan personeel, dat bovendien niet voor de taak is berekend en aan wie je de zorg voor kinderen dus niet kunt toevertrouwen. Je krijgt dan ook gebrekkige selectie waardoor mensen met zeer ónpedagogische bedoelingen makkelijk werk in zulke scholen zouden kunnen vinden. Maak van het onderwijs een neoliberaal eldorado, en je zet de deur naar zelfs de grofste vormen van kindermisbruik wagenwijd open. Dat is niet erg moelijk te snappen.

Waarom is het dan moeilijk te begrijpen dat dit evenzo geldt voor kinderopvang? Waarom zijn we verbaasd dat er verschrikkelijke dingen gebeurd zijn in het Hofnarretje, waar nu een heuse onderzoekscommissie mee aan de slag gaat? En waarom de schok dat iets soortgelijks gebeurd is in Ens, waar de van misbruik verdachte persoon zelfs mede-eigenaar was van een kinderdagverblijf? In deze sector kan iedereen gewoon een opvangbedrijf beginnen. Toezicht is gebrekkig en formeel, winstgevendheid de norm. Gek he, dat het welzijn, en zelfs de meest elementaire veiligheid, van kinderen er een beetje bij in schiet?

Het is niet altijd zo geweest. “Pas met de invoering van de Wet op de kinderopvangis vastgelegd dat de colectieve verzorging van kleine kinderen hjet beste op de markt kan plaatsvinden”, schrijft Rineke van Daalen in een prachtig opiniestuk in de Volkskrant dat afsluit met de hartekreet: “kinderopvang hoort een publieke voorziening te zijn.” Niet dat de zaak voor die tijd zo héél goed gesteld was. “Eenderde van de cr`ches is illegaal” meldde Trouw in 1997, in een stuk waar columniste Elma Drayer naar verwijst. Drayer noemt zelf, in een verstandig stuk,  enkele gevallen van misbruik op crèches uit die tijd.

Het heeft er veel van weg dat de wet van 2005 niet veel verbetering heeft mee gebracht. Voor die tijd was er een ongereguleerde sector, vol van onwettige praktijken. Die praktijken zijn ongeveer gebleven, ze vinden nu alleen binnen wettelijke grenzen plaat. En die grenzen worden niet alleen slecht gecontroleerd en gehandhaafd. Die grenzen zijn ook nog eens erg losjes. Edith Snoey, voorzitter van de AbvaKabo, schrijft bijvoorbeeld: “bij de invoering van de Wet kinderopvang zijn de kwaliteitsregels overgetalen aan de ‘producenten’ (werkgevers) en de ‘afnemers’ (ouders).” Die “hebben een convenant afgesloten waarin staat dat ze het verantwoord vinden als je maximaal drie uur per dag alleen werkt optt de groep.” Volgens Snoey geven personeelsleden aan dat dit vaak tot “onveilige toestanden” leidt. maar ja, personeel is geen partner in genoemd ‘convenant’. Het is absurd dat zulke regels, buiten de mensen die in de kinderopvang werken, zo via een convenant geregeld wordt. En het aantal uren waarin, volgens afspraak of regelgeving, personeelsleden alléén mogen zijn met de kinderen, zonder tweede collega’s, zou op núl dienen te staan, en geen minuut meer.

Nee, ik geloof niet dat in een beter geregelde kinderopvang, met professioneel personeel, goede arbeidsvoorwaarden en vooral veilige omstandigheden voor de kinderen om wie het zou moeten gaan, geen misbruik meer zal plaatsvinden. Maar de opvang van kinderen overlaten aan marktwerking, en voorwerp laten zijn voor commercie en winstbejag, is wel 0vragen om veel méér van dit soort verschrikkingen dan anders het geval zouden zijn.

Ja, er zijn mensen – helaas kennelijk ook werkzaam in kinderopvang – met een doodgriezelige obsessie met kleine kinderen. Er zijn mensen – helaas ook werkzaam in de kinderopvang – met een doodgriezelige obsessie met het geld dat met kinderporno te ‘verdienen’valt. Maar de gevaarlijkste kracht wordt gevormd door diegenen dmet een doodgriezelige obsessie voor marktwerking, commercie en winstbejag tot elke prijs, zelfs als die prijs bestaat uit het grofste misbruik van de meest weerloze jonge mensen. De kinderopvang onttrekken aan hun obsessie en hun macht is wel het allerminste dat we kunnen en moeten doen om de kans op misbruik in ieder geval heel drastisch terug te dringen.

Arbeidersstrijd, ook bij U in de buurt

Terwijl politici zich opmaken voor hun stoelendans voor de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni, zijn arbeiders met belangrijker zaken bezig. Ze komen voor hun rechten op, of bereiden zich daarop voor. En dat doen ze soms met opvallende voortvarendheid.

Zo is er vandaag een bijeenkomst van chauffeurs in Nieuwegein, belegd door FNV Bondgenoten en CNV  Vakmensen. Het gaat daar om de toekomst van de bedrijftak, maar vooral ook om een nieuwe CAO. FNV-bestuurder Huub van de Dungen: “We hadden 1100 stoelen staan, maar die zijn allang vol. Mensen zitten op de trappen.” Er is dan ook sprake van een serieus CAO-conflict, over lonen maar vooral over werktijden. Er is dan ook alle reden voor deze  forse mobilisatie, en hopelijk komt er stevige actie uit voort.

Actie wodter al gevoer door gemeente- en provincieambtenaren. Ook dat gaat over een CAO-conflict, vooral om koopkrchtbehoud tegenover de nullijn die gemeente- en provinciebesturders willen handhaven (en die neerkomt op koopkrachtdáling). Al enkele weken zijn er her en der acties vanuit deze groep amtenaren. Komende week gaat dat door. Zo komt er een werkonderbreking in Eindhoven op 2 maart; ambtenaren in leiden leggen het behandelen van e-mails een tijdje stil. En op 3 maart, als de ogen van media gericht zijn om lmere vanwege de gemeenteraadserkiezingen, is ook daar een werkonderbreking van ambtenaren. Die strijd gaat dus door – maar naar mijn idee wel te traag en teveel opgesplitst.

Dan is  er natuurlijk de belangrijke strijd om de pensioenleeftijd. Weliswaar ligt de behandeling van voorstellen in die richting stil wegens kabinetscrisis. Maar er is  alle kans dat een nieuw kabinet – van rechtse samenstelling, ga daar zekerheidshave maar van uit – met een nog hardere versie van het plan komt. Er is dus alle reden voor verdere voortetting van de strijd. Dat gebeurt dan ook, maar helaas erg beperkt. Een actiecomité in Rotterdam, bestaande uit FNV Bondgenoten, ABVA KABO en FNV Bouw  roept bijvoorbeeld op voor een protestdemonstratie op 2 maart in Rotterdam onder het motto AOW 67 jar – No Way. Er zullen meeriniv tiatieven nodig zijn om dezestrijd uit haar relatieve impasse te trekken. De Internationale Socialisten – op w iens website ik deze oproep aantrof – – maar vooral netwerken als FNV Vecht Voor Je Recht – doen hun stevige best, maar kunnen het niet alleen.

Het mooiste heb ik voor het laatst bewaard: die hoogst osptandige schoonmakers! Die zijn bezig met acties voor een behoorlijke CAO,  en vooral ook voor waardigheid. Al geruim tijd zin er vooral  ludieke acties. Sinds afgelopen week voeren ze echter de druk stevig op, en dat heeft impact ook. Dinsdag was er een forse actiebijeenkomst in Utrcht: 500 actievoerende schoonmakers en sympathisanten, toegesproken door onder meer Agnes Kant van de SP, Agnes Jongerius van de FNV, en Jan Laurier van GroenLinks.

Eric Krebbers schreef een prachtig verslag erover op de site van Doorbraak. Hij vertelt hoe de actievoerders aan het eind van de manifestatie naar het NS-kantoor gingen.“Honderden stakers en sympathisanten stroomden Utrecht CS binnen, en met medeneming van hun inmiddels enorme quilt van aan elkaar genaaide poetsdoeken met handtekeningen van sympathisanten.(…) De schoonmakers die in het dagelijks leven zonder  meer voorbijgelopen worden,namen de gelegenhid te baat om zichzelf duidelijk op de kaart te zetten. Wie maakt ons wat, wasde sfeer die ze uitstraalden. Een paar weken geleden was hen nog door de rechter de toegang tot Amsterdam CS ontzegd. Nu liepen ze toch breed lachend door een station. Wat is het lekker om met zijn honderden  ‘ondeugend’te zijn.”

Op de bijeenkomst kondigde Mari Martens, onderhandelaar van de FNV, bekend, dat sschoonmakers bij de NS voor onbepaalde tijd in staking gingen. De dagen erop waren dagen van groeiende  spanning. Een paar berichten: “Staking schoonakers breidt zich uit” (Nu.nl, op 24 februari), waarin melding gemaakt wordt van stakers in onder meer Zwolle, Eindhoven, Amsterdam, Hengelo en Venlo; “Aantal stakende schoonmakers stijgt” (NRC, 26 februari): daarin lezen we dat de acties  “zich als een olievlek door het land (verspreiden) “: “NS laat anderen schoonmaken”  (Nu.nl, 25 februari), waarin te lezen staat dat NS overwoog eigen personeel aan het schoonmaken te zetten, om zo feitelijk te proberen de staking te breken; “PvdA woedend over stakinsgbrekers bij NS” (Volkskrant, 25 februari) waarin staat dat niet alleen FNV-bestuurder Ron Meyer en Sadet Karabulut van de SP maar ook Hans Spekman  van de PvdA zich fel keren tegen het NS-voornemen; en “NS accepteren vieze treinen en stations” (Volkskrant, 25 februari), waarin we lezen dat de NS bakzeil haalt en afziet van haar stakingsbreekplannetjes. Dat is al een opsteker op zich voor de stakers. En een teken dat de staking echt druk uitoefent: “Werkgevers schoonmaakbranche willen weer praten” (NRC, 27 februari).

Er zit nog méér aan te komen op dit front:  op 9 maart is Schiphol aan de beurt voor schoonmakers-actie. Als deze, veelal zo slecht behandelde en straatarme, groep arbeiders en hun sympathisanten zo doorgaan, dan is een prachtige overwinning helemaal niet ondenkbaar. Dat zou dan tegelijk een grote opsteker zijn voor iederéén  aan de onderkant waar de meerderheid zich staande moet houden.

Treiterplannen met Bijstand

Soms lijkt het wel of beleid jegens mensen aan de onderkant niet alleen wordt ingegeven door de kille prioriteiten van het kapitalisme, maar door nog iets anders: sadisme. De behoefte aan treiteren, jennen en sarren van mensen sluit bij die eerdere logica van winst boven alles trouwens prima aan. Het zijn van bestuurder, beleidswetenschapper of burgerlijk politicus bepaalt het bijbehorende bewustzijn van kwelgeest.

Twee voorbeelden, één uit verwachte hoek, eentje uit minder voor de hand liggende hoek. VVD-Kamerlid Stef Blok wil dat mensen die geen Nederlands kennen, ook geen recht hebben op een bijstandsuitkering. Wie de taal net spreekt, zal ook niet eten luidt zijn motto kennelijk. Dit past om te beginnen in de kwalijke lijn waar ook Balkenende-4 mee bezig was: Nederlands via een grondwetswijiging tot officiële taal verheffen, en daarmee verder afbreuk doen aan gelijke rechten van mensen ongeacht achtergrond of herkomst.

Maar er zijn ook nog wat kleine praktische bezwaren. Wie bijstand aanvraagt, heeft daarvoor een reden – en die reden is met de snel oplopende werkloosheid niet moeilijk te raden. Geen betaald werk, en dan ook geen bijstand, betekent geen inkomen. Wil mijnheer Blok even uitleggen oe deze mensen moeten leven? En wil hij er dan ook bij vertellen van welk inkomen mensen hun taallessen Nederlands, waar hij zo veel waarde aan hecht, van moeten  betalen? Misschien kan hij het navragen bij andere leden van zijn VVD-fractie, want een erg groot licht is hij zelf blijkbaar niet. Maar domheid en bruutheid gaan wel vaker samen.

Van domheid zulen we de heer Ewoud Engelen niet betichten. Hij is immers een heuse wetenschapper. Hij zal ongetwijfeld lang en diepzinnig hebben nagedacht voordat hij voor Villa VPRO een beleidstip openbaar maakte voor de behandeling van bijstandstrekkers: voedelbonnen in plaats van uitkering. Hij deed dit in Villa VPRO op 26 februari. Hj nam daar deel aan een paneldiscussie ver economie en belid van de val an het kabinet. Tegen het eind van het programma zei hij dat wat hem betreft “de bijstand niet meer in geld maar in natura” overhandigd moest worden. Voor wie het niet begreep, zei hij: “voedselbonnen”.

Zelfs het minieme beetje keus dat je als bijstandsgerechtigde nog hebt  – geen drie maatijden op een dag maar twee, zodat je eens in de maand naar de sportschool kunt, ik noem maar iets – wordt wat hem betreft afgepakt. Protesteren tegen zulk beleid wordt dan ook nog moeilijker, want ik geloof niet dat de NS voedselbonnen accepteert in haar betaalautomaten als we naar het Malievld zouden willen. het is een schandalig plan, dat iedereen die serieus op komt voor persoonlijke zelfbeschikking ten diepste zou moeten afwijzen, en waarvoor de bedenker zich ten diepste zou moeten schamen.

Schokkend is vooral ook de achtergrond van degene die ermee komt. De man is actief in de omgeving van GroenLinks! Of hij daadwerkelijk lid is, weet ik niet honderd procent zeker.  Maar hij schreef een discussiestuk over de toekomst van die partij in het De Helling, een blad dat wordt uitgegeven door de het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks. Hij duikt vaker op in die kringen. Een Twitter-bericht van De Groenen duidt hem trouwens wel als GroenLinkser aan. Hoe dan ook: het lijkt me het soort figuur dat straks minister van Sociale Zaken wordt als  GroenLinks mag meeregeren. De sneeuw is gesmolten, maar ik krijg van zoiets een  koude rilling.

Acties vandaag tegen kabinetsplannen AOW-leeftijd

Vandaag hebben mensen actie gevoerd tegen de kabinetsplannen om de AOW-leeftijd te verhogen. Een rechterlijk verbod saboteerde een deel van de acties. Maar  de strijd tegen die  hogere AOW-leeftijd gaat dus wel degelijk nog verder.

Eerst dat rechterlijk verbod. De rechtbank in Amsterdam verbood het houden van publieksvriendelijke acties in het OV van Utrecht en Amsterdam. Die acties zouden hebben bestaan uit het gratis laten reizen van mensen in het OV aldaar. De OV-directies hadden daartegen een kort geding aangespannen. Ze lieten door hun advocaten aanvoeren dat zij buiten het conflict staan. Het gaat immers niet om  de arbeidsvoorwaarden en de CAO-onderhandelingen zelf. De rechtbank ging daar in me. De advocaat van de ABVA KABO stelt dat en hogere AOW-leeftijd doorwerkt in pensioenregelingen, en dus wel degelijk in direct meespeelt in arbeidsvoorwaarden in de OV-bedrijven. Dat klopt natuurlijk ook.

Maar veel belangrijker: arbeiders dienen helemaal de rechterlijke bevoegdheid om in te grijpen tegen stakingen en publieksvriendelijke acties als deze, niet te erkennen. Een houding van principiële en nadrukkelijke respectloosheid tegenover de rechterlijke macht, dát is wat arbeidersstrijd nodig heeft. Dán wordt de optie om tóch actie te voeren, ongeacht een rechterlijk verbod, veel meer voor de hand liggend – en  zien bedrijfsdirecties ook eerder dat de gang naar de rechter hen niet helpt, zelfs niet als de rechter ze hun zin geeft, zoals nu. En algemener: een ‘rechtsstaat’ die er niet voor ons is, verdient ons respect helemaal niet.

Intussen waren er andere acties. Schoonmakers op Schiphol kondigden via en woordvoerder van FNV Bondgenoten een 24-uursstaking tegend de AOW-plannen aan. De website van de FNV bericht dat die actie inderdaad heeft plaatsgevonden, en dat 80 schoonmakers,niet alleen van Schiphol trouwens, voor een manifestatie bijeen waren, op het Buitenhof in Den Haag Verder vond vandaag een protestbijeenkomst plaats op het Plein, dichtbij het Tweede Kamer-gebouw. Enkele tientallen brandweerlieden gingen zelfs dat gebouw binnen, een paar rookbommen werden afgestoken op het Plein, er waren in totaal ettelijke honderden deelnemers. Een fellere actie dan ik had durven hopen! Dat meldt de Volkskrant. De FNV-site spreekt van 500 deelnemers, geeft mooie foto’s, en meldt nog dat FNV-voorzitter Jongerius symblisch het kabinetsplan met een kettingzaag te lijf iets gegaan.

Deze heftigheid verandert overigens niets wezenlijks aan de opstelling van de vakbewegingstop. Dit blijft gekenmerkt door uiterste vooorzichtigheid en het ontwijken van een harde confrontatie. Nu heeft ook ABVA KABO zich neergelegd bij het beleid van de hele FNV-bestuurstop: inzet is niet het volledig afwijzen van de hogere AOW-leeftijd, maar het bijschaven van de plannen. Maar bij die zwakke opsteling hoeven we ons niet neer te leggen. Die brandweerlieden in het Kamergebouw en die rookbommen laten iets zien…

Vakbondsacties tegen hogere AOW-leeftijd verdienen steun

Er zit gelukkig nog leven in de vakbondscampagne om de verhoging van de AOW-leeftijd tegen te houden. De draaierige opstelling van FNV-voorzitter Jongerius heeft bepaald geen goed gedaan, maar de strijd gaat desondanks door. Komende woensdag zijn er acties.

Zo heeft ABVA KABO aangekondigd dat het openbaar ervoer in Den Haag en Amsterdam komende woensdag, als de Tweede Kamer spreekt over het kabinetsplan,  tussen 10 en 14 uur gratis is voor reizigers. In Utrecht wil de vakbond hetzefde, maar dan tussen 10 en 15.30. Tegen dat laatste voornemeen hebben directies van OV-bedrijven al wel een kort ging aangespannen. We zullen zien of ook hierin het actie-recht van arbeiders wordt vertrapt en, zo ja, of arbeiders dan de kracht vinden om zo’n verbod te trotseren – met of zonder vakbondssteun.

Op dezelfde dag houden  vakbonden ook een protstbijeenkomst op het Beursplein in Amsterdam en op het Plein in Den Haag. De oproep voor de actie in Amsterdam – ondertekend door ABVA KABO FNV Amsterdam en FNV Bondgenoten Amsterdam – is te vinden op de website van de Internationale Socialisten. Daar neem ik ook even plaats, tijd en leuzen van de actie uit over:

“WOENSDAG 20 JANUARI TUSSEN 12 EN 14 UUR BEURSPLEIN IN AMSTERDAM

• VOOR EEN GOEDE AOW
• TEGEN DE PLANNEN AN HET KABINET
• WEG MET DE SLECHTE REGELING ZWARE BEROEPEN”

Het is zaak dat deelname aan deze en andere verwante acties stevig is. Ons AOW-recht is het waard – en juist ook mensen die de slappe opstelling van de bondsleiding zeer kritisch mogen die vakbondstop niet het excuus geven dat er voor acties op dit front ‘weinig animo’ is.

Nieuwe knieval vanuit FNV

Wordt de top van de FNV nu zelf niet helemaal zeeziek van haar eigen gedraai? Dat vroeg ik me af nadat ik las over het nieuwste compromisvoorstel van FNV-bestuurder Jan Berghuis over de AOW-leeftijd. Het voorstel houdt in dat mensen met lagere inkomens vanaf 65 jaar gewoon AOW krijgen. Het idee is dat daaronder de meeste mensen met zware beroepen zouden vallen. Dat lijkt aardig. Maar het is een nieuwe knieval voor het kabinet en haar AOW-beleid.

Het voorstel lijkt sociaal, deels vanwege die zware beroepen, deels ook omdat juist armere werkende mensen meer problemen zullen hebben om voor eigen rekening met 65 jaar met pensioen te gaan. Maar het voorstel is vooral een nieuwe knieval vanuit de FNV, een erkenning dat men daar het principe van een hogere AOW-leeftijd inderdaad nu accepteert. Wat ik eerder al aangaf: achter een rookgordijn, eerder opgetrokken door middel van een brief aan de leden waarin de FNV volhoudt dat ze doorgaat met acties, laat ze nu de centrale eis los. De leeftijd mag nu wat in ieder geval FNV-bestuurder Berghuis betreft in principe inderdaad omhoog van 65 naar 67 jaar. Dat is een erkenning van de nederlaag, voordat de strijd werkelijk goed gestreden is.

De poging om voor lagere inkomens de 65 jaar wel te redden, heeft ook nog eens weinig kans van slagen. Het kabinet heeft het idee al van de hand gewezen. Alle kans dat de uiteindelijke uitkomst van het getouwtrek erop neerkomt dat hooguit sómmige groepen werkende mensen met 65 jaar gewoon AOW krijgen. Nu in de FNV eenmaal openlijk erkend wordt dat de oorpro9kelijke eis – iedereen gewoon met 65 recht op AOW – is losgelaten, zou het hek wel eens van de dam kunnen zijn.

Wat betekent dit alles nu voor arbeiders die voor hun rechten willen blijven opkomen? We zullen een verklaring moeten zoeken voor de fatale opstelling van de FNV-top. Het weblog Kritisch Links wijst er in een nieuw artikel terecht op dat er meer aan de hand is dan enkel geklungel van Jongerius en collega-bestuurders. Ook is het, aldus het artikel,  niet afdoende om de knieval van de FNV-top te duiden als enkel het product van ene bureaucratische bestuurstop die geen belang heeft bij al te radicale strijd die de speelruimte voor bestuurders als onderhandelaars immers beperkt, en dus de bestuurders hindert in hun werk. Overigens vind ik niet dat wijzen op de bureaucratische bestuursbelangen erg verwant is aan het hanteren van een samenzweringstheorie, zoals het artikel zegt. De belangen zijn maar al te reeël, zoals het artikel ook wel erkent, al is het verband tussen die belangen en de opstelling van bestuurders niet altijd rechtstreeks, en al spelen andere factoren een rol. Het artikel houdt het erop dat Jongerius gewoon werkelijk niet zo oneens is met de verhoging van de AOW-leeftijd, en dat ze daarom de strijd niet bepaald effectief voert.

Maar dat laat de vraag open: hoe raakt een bond die vol zit met vol mensen die hun rechten willen verdedigen, keer op keer opgezadeld met bestuurders die dat niet doen, dat vaak niet eens echt willen? Is er misschien iets veel diepgaanders mis met het verschijnsel “vakbond”? Diepgaander dan een klunzige voorzitter, diepgaander dan een vooritter die het eigenlijk wel eens is met het kabinetsbeleid in grote lijnen, en diepgaander nog dan bureaucratische bestuurdersbelangen, die wel iets verklaren maar inderdaad niet alles?

Technische opmerking, 30 december, 4.48: ik heb geen idee waarom woorden in dit artikel zo ver uit elkaar staan, met zoveel wit ertussen. Er is iets misgegaan maar ik weet niet wat. Wie enig idee heeft, mag het zeggen.