Egypte: opstand!

Onwaarschijnlijke, bijna ongelofelijke gebeurtenissen in Egypte! De eerste berichten over de aangekondigde straatprotesten tegen de dictatuur van Mubarak wijzen op deelname van grote aantallen mensen. Demonstranten staan tegenover de oproerpolitie – en verweren zich. Komende uren zullen we meer te zien en te horen krijgen. Nu al kunnen we vaststellen dat de golf van revolutie, ontketend in Tunesië, daadwerkelijk overslaat naar andere Arabische staten, waaronder dus het nogal belangrijke Egypte. Wat volgt, zijn indrukken en gedachten, ongetwijfeld chaotisch. De gebeurtenissen vinden immers nu plaats, voor afgewogen afwegingen is het veel te vroeg.

Wat we intussen weten is dit. Er zijn “duizenden mensen” actie aan het voeren in Caïro, vertelt de Volkskrant, “de grootste demonstratie tegen de president sinds zijn aantreden”. Moebarak regeert sins 1981. De NRC schrijft dat ook in Alexandrié mensen betogen. In Caïro deed de politie al haar gewelddadige ding, maar dat liep anders dan hogehand ongetwijfeld bedoelde. “Zo zette de politietraangas en een waterkanion in om de betogers uit elkaar te drijven. De betogers dwongen op hun beurt de chauffeur van het waterkanon uit zijn voertuiog te stappen. De politie reageerde door verschillende demonstranten met de wapenstok te slaan.” Dat klinkt niet als bange demonstranten! En het klinkt evenmin als een erg succesvol politie-ingrijpen…

De BBC meldt dat er in meer plaatsen protest is, ook in Ismaliya bijvoorbeeld. Demonstranten in Caïro riepen “Weg met Mubarak”, hielden bij het gebouw van het Hooggerechtshof de leus “Tunesië is de oplossing“ in de lucht, en schreeuwden ook, “Gamal, vertel je vader dat Egyptenaren je haten”. Gamal verwijst naar de zoon van de president; veel mensen gaan ervan uit dat hij het presidentschap van zijn vader gaat overnemen. Eebn demonstrant zegt: “Ik kwam hier vandaag, bereid om te sterven, ik heb niets te vrezen.” Het tekent de volslagen onverschrokkenheid onder de opstandige bevolking die vandaag tot uitbarsting komt.

Aljazeera heeft meer, de verslaggever van dat station zegt: “Dit zijn niet de 50 tot 60 activisten die we hebben zien protesteren de laatste vijf tot zes jaar. Dit waren gewone Egyptenaren, oudere vrouwen, jongere mannen, zelfs kinderen.” Dit is geen gewone woede vanuit oppositiegroepe meer. Dit is volkswoede. “Organisatoren hebben opgeroepen tot ‘een dag  van revolutie tegen marterling, armoede, corruptie en werkloosheid’“, oftewel tegen het soort dingen waartegen ook de Tunesische revolutie zich richtte en nog steeds richt.

Nogmaals, komende uren weten we meer. De Guardian heeft, zoals vaker bij dit soort gebeurtenissen, heet-van-de-naald-updates van de gebeurtenissen, jammer genoeg wel onoverzichtelijk gecombineerd met gebeurtenissen in Tunesië en Libanon. Het blog Lenin’s Tomb heeft een kort stuk met enkele filmpjes erbij, waar je flinke groepen demonstranten ziet, af en toe ook flinke linies oproerpolitie. Die laatsten stralen echter weinig zelfvertrouwen uit, en trekken zich zo te zien soms zelfs terug voor oprukkende betogers. Het stukje meldt echter ook dat er intussen sprake zou zijn van geweervuur.

De acties van vandaag zijn des te opvallender omdat ze openlijk zijn aangekondigd. Toch waren de autoriteiten niet in staat – of vonden het niet tactisch – om het protest in de kiem te smoren. Er was een oproep via, natuurlijk, Facebook, en er is flink getTwitterd ook. Er waren al 80.000 aanmeldingen om mee te doen via dit soort kanalen. Maar volgens een organisator van het protest zijn er ook 150.000 flyers verspreid, zo vertelt een stuk van Al Arabiya. Verspreiding van oproepen buiten internet is van belang, juist ook in een land als Egypte, waar het internetgebruik aanzienlijk minder wijd verbreid is als in Tunesië.

Opvallend is de rol van verschillden oppositiekrachten. Al Baradei, bekend geworden als chef van VN-kerninspecties en dergelijke rond Iran, tegenwoordig gematigd oppositieleider, waarschuwde al eerder voor een “explosie in Tunesische stijl” .Maar hij riep in eerste instantie niet tot deelname aan straatprotest op, maar later wel. Ook erg terughoudend was de omvangrijkste opositiegroepering, de Moslim Broederschap. “Waar (…)Baradei Egyptenaren wel oproep aan deze protesten mee te doen, was de Moslim Broederschap meer ambivalent”, aldus het eerder aangehaalde BBC-bericht. De New York Times schreef zelfs dat deze groepering niet mee wilde doen “om een curieuze reden:  de protesten vallen samen met een nationale feestdag om de politie te eren”  (gevonden via War In Context)!

Het lijkt erop dat de Moslim Broederschap risico’s wil vermijden, geen doelwit van nog méér onderdrukking wil worden, en daarom aanvankelijk haar gezagsgetrouwheid wilde laten zien dioor zich van het protest afwijzig te houden. Toen duidelijk werd dat het protest toch wel eens aan zou kunnen slaan, draaide de club kennelijk  bij, om enig oppositioneel krediet te behouden of herwinnen. Het is een gedraai waarmee deze groep weinig eer zal inleggen, hetgeen overigens voor het potentieel revolutionaire karakter van de protestbeweging gunstig is. Een revolutie is wat nodig is, maar dan een echte, en daarop is onder leiding van de vrij conservatieve Broederschap tamelijk wenig kans.

Met islamisten en een keurige liberaal die hun afzijdigheid en terughoudendheid maar traag overwonnen, is alvast duidelijk uit welke hoek het protest géén doortastende steun vindt. Het laat zien hoezeer zélfvertrouwen van mensen van het grootste gewicht is – en hoe de rol kan zijn van krachten die het aanmoedigen van dat zélfvertrouwen absoluut centraal zetten in hun activiteiten. Als de moed, de onverschrokkenheid en het initiatief van al die duizenden boze mensen in Egyptische steden symptomatisch zijn, dan zien we vandaag wellicht daadwerkelijk het uitbreken van een Egyptische revolutie die qua impact haar Tunesische voorganger nog kan overtreffen.