Uit dineren in Oman

Grote grijns. Beatrix gaat toch. Dat kan nog leuk worden, qua genante publiciteit. Ik doel  op het bezoek van Beatrix aan sultan Qaboos, staatshoofd van Oman.

Eerst zou ze op staatsbezoek gaan, maar er ontstond twijfel of dat wel zo’n goed idee was nu ook daar demonstraties en rellen op gang waren gekomen. Toen ging ze, in overleg met autoriteiten, toch maar niet. “Volgens de RVD ‘vragen de huidige ontwikkelingen alle aandacht en kan het bezoek daarom beter later worden afgelegd.” Het was natuurlijk maar te hopen voor de majesteit dat er “later” nog wel een sultan was om bij op visite te gaan. Maar nu gaat ze dus toch, maar dan op privébezoek. Ze gaat dineren bij de sultan die haar voor die gelegenheide is uitgenodigd. het diner wordt vast omvangrijker dan de maaltijd van arbeiders die vandaag een sit-in houden in Haima, een stad in Oman met een olieveld. Ze eisen meer investeringen in de regio, en dat doen ze vast niet omdat ze zo rijk zijn dat ze zich een zesgangenmaaltijd in een paleis kunnen veroorloven.

Het argument dat voor de aarzeling en het aanvankelijk uitstellen van het bezoek werd aangevoerd was bespottelijk. Ex-minister Van der Broek, in weergave van de Volkskrant: “Veiligheidsrisico’s voor de koningin en haar reisgezelschap, onder wie kroonprins Willem-Alexander en prinses Maxima, staan voorop.” Maar ja, daar tegenover straat het risico dat je de gastheer beledigt door af te blazen, en er hing ook een handelsmissie aan het bezoek, en zaken zijn zaken… Moeilijk derhalve, voor de premier.

Maar die veiligheid van het koninklijk gezelschap, daar draaide het dus om. Die mocht geen gevaar lopen. Ik vind het een ridicuul argument. Veiligheidstroepen hadden vorige week demonstranten doodgeschoten. Betogingen gingen daarna door. Maar liep daardoor het gekroonde Hollandse handelsgezelschap gevaar? Richtte de volkswoede zich potentieel tegen Beatrix? Mij is het ontgaan, maar ik weet natuurlijk ook niet alles. Waren de veiligheidstroepen van Oman in een paar daagjes betogen en rellen al zodanig verzwakt dat ze de zeggenschap op de straten kwijt waren? Ik heb er geen aanwijzingen voor gezien, helaas overigens. Alles wijste erop dat soldaten en politieneenheden nog altijd zeer wel in staat zijn om opstandige menigten uiteen te drijven, uiteen te schieten, als die ook maar binnen een straal van vijf kilomenter van de koningin zouden komen. Jammer genoeg. Daar komt nog bij dat het staatsbezoek naarde hoofdstad zou gaan – neem ik toch aan – terwijl de heftigste confrontatioe vorige week plaatsvond in Sohar. Daar vielen doden, vloog ene politiebureau in brand, evenals een huis van de gouverneur, huizen en een supermarkt. In Muscat, de hoofdstad, was ook protest, maar niet van deze heftigheid.

En nu gaat Bea dus toch. Is het opeens weer veilig genoeg of zo? Zijnn demonstranten voldoende uit elkaar gejaagd en geschoten? Politici – veelal verontwaardigd nu het bezoek, omgevormd tot privediner, toch doorgaat – leggen de vinger op een zere plek. “Het kan worden uitgelegd als steun voor de sultan”, zegt Ineke van Gent, Kamerlid van GroenLinks.  Timmermans, Kamerlid voor de PvdA: “De koningin wordt nu misschien ongewild en onbedoeld  onderdeel van een politieke discussie in Oman.” SP-Kamerlid van Bommel  vindt het ook maar matig: “Volgens de SP-er gaat hier een ‘volstrekt verkeerd signaal’ van uit. De sultan zal het bezoek uitzenden op TV en de kranten zullen er vol van staan, voorspelt hij.”

Wat de Kamerleden hier zo vervelend vinden is dat het Nederlandse staatshoofd gezíén zal worden als bondgenoot van het staatshoofd van Oman. Wat de Kamerleden tegenstaat is dat Nederland hiermee overkomt als goede maatjes met een dictatuur. Wat ze negeren is dat Nederland dat feitelijk ook ís, of Bea nu uit eten gaat bij Qabuus of niet. Voorbeeld. De havenautoriteit SPIC van Dohar is een joint venture. De helft  is eigendom van de staat Oman. De andere helft is eigendom van het Havenbedrijf Rotterdam.  Nederland doet ook wapenleveranties. Het betreft hier volgens een overzicht van RTL Nieuws allerlei radarsystemen, onder meer voor vuurgeleiding, en helicopteronderdelen. Via de de website van de Campagne Tegen Wapenhandel – waar nog altijd een petitie tegen Nederlandse wapenhandel met staten in het Midden-Oosten naar meer ondertekenaars verlangt – zijn deze en meer gegevens te vinden.

Nederland en Oman zijn dus goede maatjes. Wat de diverse politici tegenstaat is niet dat feit, maar het onder de aandacht brengen ervan nu ook in Oman de staat tegenover demonstranten staat. nederlandse politici willen graag heel democratisch overkomen. Ze willen dat Nederland in het buuitenland heel democratisch overkomt. daarom brengt zakendoen met een dictatuur die betogers doodschiet, ze een beetje in verlegenheid. Als de dictatuur Oman haar onderdrukking gewoon buiten de publiciteit had weten te houden – in cellen van gevangenissen, bijvoorbeeld – hadden Timmermans, Van Gent en Van Bommel dan zoveel lawaai gemaakt?

Dat Oman een dictatuur is, lijdt geen twijfel. Een handvol artikelen geven wat meer informatie over het land. Robert Kaplan is in een artikel in Foreign Policy nogal positief. De vorst is een verlicht man, speelt luit en componeert zelf muziek, jawel. Hij heeft zijn vader via een staatsgreep verdreven, en regeert veel milder en wijzer. de staat zorgt voor infrastructuurprojecten, vrouwenrechten zijn redelijk in orde, en aan het milieu wordt ook gedacht. Nee, een democratie is het niet, zo erkent ook Kaplan, en dat moet veranderen. Het sultanaat moet echter blijven, voor de legitimiteit van het staatsgezag.

Er dreigt wel een opvolgingsprobleempje, want de sultan heeft geen kinderen. En er dreigt meer gevaar: werkloosheid, en het snel toenemende aantal jonge mensen. Herinneren we ons die laatste factoren niet ook als oorzaak van de Tunesische opstand? Het is maar een vraagje tussendoor aan de heer Kaplan. Maar over het geheel genomen zou het toch wel erg unfair zijn om suldat Qabuus op één lijn te zetten met potentaten als Kadhafi, vindt deze Kaplan. Alsof het bij de opstanden in het Midden-Oosten primair gaat om de persoonlijkheid van het staatshoofd. Alsof het in Oman vooral draait om opvolgingskwesties en legitimiteit, en het luitspel van het staatshoofd.

Een ander, realistischer, licht op Oman werpt Brian Whitaker. Hij wijst erop dat 43 procent van de bevolking 15 jaar of jonger is, en dat het voorzien in banen voor al deze opgroeiende mensen nogal een lastige klus is. Hij wijst erop hoe onderdrukkend het bewind wel degelijk is. Om een bijeenkomst te beleggen of een vereniging op te richten heb je toestemming nodig van de regering. Kritiek leveren op de sultasn is verboden, de politie mag zonder huiszoiekingsbevel woningen binnengaan. Journalisten hebben erkenning nodig van staatswege, om hun werk te mogen doen. Hij geeft ook nog een grappig anecdotisch inzicht in hoe je in Oman goed kunt protesteren. Je schrijft een leus op de zijkant van een ezeltje! “Er is geen manier waarop de politie zijn waardigheid kan bewaren bij het grijpen en vernietigen van een ezel op wiens flank een leus is geschreven.” Arm ezeltje…

Tot slot. Kaplan noemt de sultan van Oman “een Man van de Renaissance”, met zijn muziekmakerij en alles. Ook daar weet Whitaker raad mee. Klopt, zegt hij, de sultan “is een despoot met klaasse, en hij hoort thuis in de vijftiende eeuw met de Borgia’s en de Medici’s, niet in 2011.” Misschien kan Beatrix de sultan in die vijftiende eeuw wel gezelschap houden ook.