Tegen de luchtaanvallen én tegen Kadhafi’s terreurbewind

De luchtaanvallen op Libië hebben effect. Helaas is het geen geweldig gunstig effect, maar dat was te verwachten en had ik ook verwacht. Kadhafi benut de interventie al heel behendig om zich te profileren als nationale held, strijder tegen kruisvaarders en kolonialisme. De opstand wordt door de aanvallen intussen langzaamaan omgebogen tot hulpstuk van die interventiemachten, al zien veel rebellen dat anders. Die praten over de luchtmacht van Frankrijk, Groot-Brittannië, de VS en dergelijke alsof het een zwaarbewapende arm van de opstand is. Is het naiviteit, of politieke tactiek, en weten opstandelingen beter? In beide gevallen is het tragisch en verkeerd. De interventiemachten dienen hun eigen belangen, willen hun eigen prioriteiten gewapenderhand opleggen. Voorzover ze het de opstand militair iets makkelijker maken, is dat een bij-effect, geen kerndoel.

Nu toe woeden er twee oorlogen: eentje tussen opstand en Kadhafi-bewind, en een andere tussen de interventiemachten en dat bewind. Maar ze raken meer verstrengeld naarmate het langer duurt, en daarbij hebben de interventiestatenn de overhand. Het is een tragische ontwikkeling, zefs als de uitkomst ervan een redelijk snelle val van Kadhafi zou zijn. Met regens van bommen en raketten wordt niet alleen dat regime aangevallen. Met diezelfde regen van bommen en raketten wordt het volksverzet in Libië aan de ketting gelegd, in het gareel gedrongen, in pro-Westers vaarwater gemanipuleerd. Ik ben en blijf daarom tégen die luchtaanvallen, en tegen de besluitvorming die deze aanvallen heeft ontketend.  Het vormt een aanvalsoorlog die de belangen van de aanvalsmogendheden dient, niet de belangen van de Libische bevolking.

Wat echter, juist nu, enorm belangrijk is dat we de aandacht blijven richten op de opstand. Dat de  luchtaanvallen nu tot belangrijke machtsfactor in de gebeurtenissen is geworden, dat het succes van de opstand deels verbonden is geraakt met die bombardementen en beschietingen is waar. En het is ongunstig. De opstand gaat erdoor nog minder op eigen kracht vertrouwen, en wordt afhankelijk van andere machten. En die machten rekenen het het niet tot hun taak om de opstand als zodanig te steunen. “Geen missie om een grondoffensief van de Libische oppositie ter steunen, zegt VS-generaal”, meldt Aljazeera.

Maar dit maakt het verzet vanuit de bevolking, ook het gewapend verzet, daarom nog niet minder legitiem. Ik ben falikant tegen de luchtaanvallen. Ik ben net zo falikant tegen de pogingen van het regime om de opstand neer te slaan en de bevolking met grote wreedheid te blijven vertrappen, zoals in Misurata nog steeds gebeurt, onder meer met sluipschutters, en in Zintan met bombardementen. Amnesty bericht dat er zelfs in Benghazi, bolwerk van de opstand, Kadhafi-lieden die zich een tijdje gedeisd hielden, willekeurig mensen onder vuur nemen en doden. Daar helpen geen kruisraketten tegen, geen bliegverbod en geen luchtaanvallen. Het laat zien hoe weinig de luchtaanvallen echt bijdragen aan het stopzetten van de terreur. Die verandert van vorm, maar stopt pas als het bewind echt is omvergegooid. En dat is het werk van de opstandelingen, niet van de luchtaanvalsmachten.

Er dreigt zelfs het gevaar dat Kadhafi, als hij uit het staatsbestuur maar niet uit het land wordt verdreven en niet wordt gevangen of gedood, zijn milities omvormt tot een keiharde gewelddadige terreurbeweging, vermomd als nationale verzetsgroep, maar feitelijk voornamelijk gericht op herovering van de macht. Zoiets deed de Baath-partij na de Amerikaanse verovering van Irak; zoiets deed de Taliban na de Amerikaanse bombardementen in 2001. Beiden bestaan nog steeds, en spelen hun gewelddadige rol tegen een gewelddadige bezeeting en de politieke verlengstukken ervan. Het is geen scenario dat we voor Libië zouden moeten verwelkomen, het is echter wél een scenario dat juist door de luchtaanvallen in de hand wordt gewerkt. Die maken het hem immers makkelijker zich in de beeldvorming om te vormen in een soort van verzetsleider tegen Westerse agressie. Dat er daadwerkelijk verwerpelijke Westerse interventie plaats vindt, maakt dit geloofwaardiger, dat is hiervan de tragiek.

Een verwant scenario is dat Kadhafi de greep op het oosten van Libié kwijtraakt, maar in het westen standhoudt. Dan dreigt verdeling van het land. Als Kadhafi’s troepen verder zouden afzien van aanvallen op Benghazi en dergelijke, hun terreur tot Tripoli en omstreken beperken en die uitoefenen via voor luichtaanvallen ongrijpbare doodseskaders, dan kan gezegd worden: Libië heeft aan de VN-resolutie voldaan, de luchtaanvallen worden beëindigd. Dan hebben we een opstand in een half land, afhankelijk geworden van Westerse steun; een rompregime in het westen, dat doorgaat met terreur; en een westerse versterking van arrogante macht die haar ‘succes’ weer eens heeft mogen bewijzen. Is dit nu echt wat linksere voorstanders van Westers ingrijpen langs lijnen van vliegverbod en VN beogen?!

Ik sprak van twee oorlogen, niet één. In de botsing tussen Kadhafi en Westerse staten kies ik géén kant: beiden zijn reactionair, het beste is als ze allebei afhaken, hoe eerder hoe beter. In de botsing tussen Kadhafi en opstand kies ik wél een kant: de opstand verdient te winnen, het bewind dient ineen te storten, hoe eerder hoe beter. Dat de opstand een verzwakking van Kadhafi’s troepen verwelkomt en benut door tot tegenaavallen over te gaan, is logisch. Dat vanuit de opstand de luchtaanvallen worden toegejuicht, en zelfs om méér wordt gevraagd, is echter  tragisch. Maar het is, gezien de aanhoudende terreur door Kadhafi’s eenheden ook begrijpelijk. En de verkeerde stellingname van opstandelingen mag geen reden zijn om de opstand onze steun en solidariteit te onthouden. Sterker nog: een links dat de opstand wél de steun onthoudt, werkt het zoeken vanuit de opstand naar ándere steun, Westerse steun, alleen maar extra in de hand. Als Chavez en Castro voor de opstand waren opgekomen en Kadhafi hadden laten vallen – of hem sowieso nooit hadden gesteund -, hadden mensen in de opstand andere opties gezien dan smeken bij het Westen om steun. Maar dan hadden deze twee herenrevolutionairen moeten zijn, in plaats van doodgewone nationalistische (ex-)staatshoofden en leiders. Als de revoluties in Tunesië en Egypte inmiddels zo sterk waren geweest dat de zélfgeorganiseerde bevolkingover de wapens van de legers van die landen kon beschikken, dan hadden die bevolkingm, die revolutie, actief de Libische opstandelingen kunnen steunen, met veel meer dan humanitaire hulp zoals nu al is gebeurd. dan waren ern  Tunesische en ERgyptische revolutionairen met Libische revolutionairen mee gana vechten, en dan was het idee van een no-fly zone en luchtaanvallen op Kadhafi’s militairen nooi zo aangeslagen bij leiders in het opstandige Benghazi. Dan hadden ze hun échte vrienden herkend.

Het is de relatieve zwakte van revolutionaire krachten wereldwijd die ruimte biedt om dan maar steun te zoeken in andere hoeken, bij staten, regeringen en hun legers. Solidariteit met het Libische verzet , onverkort, ongeremd maar niet kritiekloos, is een hoognodige houding, ook om deze zwakte te boven helpen komen. Wie nu alleen maar zegt: handen af van Libië, zónder met nadruk op te komen voor de Libische opstand, doet misschien het werk van een anti-imperialist maar niet van een internationalist. De twee zijn niet hetzelfde.