Den Haag, waardevolle actie tegen bezuinigingsbeleid

 maandag 19 september

De oogst van afgelopen dag in Den Haag is als volgt. Ettelijke duizenden gemotiveerde actievoerders, een paar honderd op het Plein, veel meer op het Malieveld. Toespraken, iets te veel toespraken. Onderlinge gesprekken waar je er nooit geoeg van kunt hebben. Een slordige vijfhonderd kranten helpen verspreiden. En op de kop toe nog twee of drie arrestaties, bij het soort incident waar de politie in Den Haag een soort specialiteit van heef gemaakt en dat tegenwoordig standaard is bij zelfs de meest kalme acties. Een interessante dag, derhalve.

Diverse organisaties hadden vandaag, de dag voor Prinsjesdag, tot protest tegen het bezuinigingsbeleid opgeroepen. Eerst was er een manifestatie op het Plein, opgezet door de Walk of Shame Tour. Enkele honderden mensen name daaraan deel. Aan ballonnen en dergelijke te oordelen waren dat vooral mensen van linkse politieke partijen. Veel SP maar nog iets meer GroenLinks, en dat laatste vond ik opvallend. Ook een enkele PvdA-er. Radicaler links was er ook, met een groep Internationale Socialisten die haar krant verkocht. Zelf was ik samen met enkele mensen lekker in de weer met het uitdelen van “De Crisis Voorbij”, een gelegenheidsuitgave van Klasse! en de Vrije Bond naar aanleiding van Prinsjesdag en bezuinigingsbeleid. Iemand van Doorbraak deelde exemplaren van de krant van die groepering uit.

Op het podium deden vooral politici hun ding. Teemaal een kamerlid van GroenLinks, tweemaal één van de SP. De inhoud varieerde van enerzijds ons uitleggen hoe erg het beleid was – onnodig, want we waren p dat Plein bijeen omdat we dat al wisten – óf klagen dat de regerng het allemaal niet snapte, onredelijk en onaardig was – zinloos, want de regering is niet ingehuurd om begrip te hebben voor de slachtoffers die ze welbewust maakt met haar beleid. Twee uitspraken onderscheidden zich positief: Maina van der Zwan, van de Internationale Socialisten, die duidelijk maakte dat de regering wel degelijk wist waar ze mee bezig was, en de noodzaak om het kabinet met acties ten val te hebben brengen onderstreepte; en iemand van de SP-jongeronorganisatie die slechts een paar zinnen nodig had en eveneens de noodzaak van actie beklemtoonde. Enorm briljant was het misschien niet, maar wel een verademing tussen het gezever van Kamerleden.

Kort erna ginge we lopen. Langs het Binnenhof en de Hofvijver, en toen richting Malieveld. Nog bij de Hofvijver zagen we van links een grote stoet andere betogers toestromen, met vakbondsvlaggen en dergelijke, honderden mensen, méér dan de groen op het Plein. Dat was een mooi gezicht en verhoogde de stemming, en de gecombineerde stoet vervolgde de optocht richting Malieveld. Op dat Malieveld zagen we nog meer mensen groepsgewijs toestromen, en meerdere duizenden mensen waren al aanwezig, buiten, maar ook – zag ik later – in een grote feesttent die was opgezet. Het was gezellig druk, ik schat zeker vijfduizend mensen, wellicht flink méér, ik vind het doen van schattingen bij zoiets moeilijk. Mij viel de opkomst mee, ik had niet heel veel signalen gezien van grote activiteit om veel mensen naar de actie te krijgen, en ik had de laatste weken geen hele hoge verwachtingen meer. Maar kennelijk hadden vooral vakbonden via eigen netwerk en methoden – vakbondsvergaderingen, het benaderen van leden, het organiseren van busvervoer – stevig gewerkt. En kennelijk is er genoeg woede die vakbonden enerzijds aanleiding gaf om toch iets te gaan doen, en anderzijds maakte dat de vakbonden inderdaad flink wat mensen op de been kregen.

De actie was overigens niet enkel vanuit de vakbond opgezet. Initiatief kwam vanuit de Chronisch zieken- en Gehandicapten Raad (CG-raad), en het motto dat op tal van plaatsen opdook als leus was: Stop de Stapeling. Met ‘stapeling’ werd geduid op de opeensapeling van bezuinigingsmaatregelen – sloop van PGB, hogere eigen bijdragen, noem maar op – die juist chronisch zieken en dergelijke zwaar treft. Feitelijk hadden vakbonden zih bij deze oproep gevoegd, daar kwam het ongeveer op neer.

Nu waren het niet meer de politieke partijen wiens ballonnen domineerden, maar vooral de diverse vakbonden. Vooral FNV-bonden. FNV Bouw met “Ik ben een goede CAO waard” en “Elke dag actie” op vlag of shirts.  Abvakabo, met “Je werk is het waard”. De CNV was er ook, met “Wij zijn één samenleving”. Ik zag, grmpf, een handjevol mensen met “politiebond in actie”. Later in de dag maakten collega’s van deze mensen duidelijk in wát voor actie politiemensen goed zijn. De partijen onbraken tussen al dit vakbondsvertoon niet, naast GroenLinks en SP ook een handvol mensen in PvdA-shirts. Ik zag kamerlid Plasterk rondloopen tussen de actievoerende, mét karakteristieke hoed.

Veel aardiger dan het officiële vakbonds- en partijenvertoon waren, zowel op Plein als op Malieveld, de spandoeken en borden vanuit allerlei beroepsgroepen en sectoren zelf, en de handgemaakte creatieve uitingen. Zoals: “baas over eigen zorg”, kennelijk een verwijzing naar de sloop van de PGB. DE thuiszorg: “Wij zijn de thuiszorg utrecht”; “mogen wij ook leven?” De sociale werkvoorziening: “SW Heerenveen”; “Voor mijn huisdier wordt gezorgd   Nu ik nog”;  “RAAR is zo gek nog niet”, “Rutte je bent een rund als je met de SW stunt”;  “Wij willen blijvende erkenning en respect voor het werk in de WSW”. Andere groepen: “door dit kabinet worden doven in de kou gezet”; “Welzijnswerk is preventief”; “Bijstand wordt echte armoede”.

Naast deze noodkreten van mensen in sectoren die zich acuut enmet reden bedreigd voelen, waren er meer algemene leuzen. Over de onzin van bzuinigingsargumenten: “Geld genoeg voor banen, JFF, Betuwe lijn en graiende bestuurders maar voor zorg…?”. Over de verwerpelijkheid en de hardvochtigheid van het beleid: “Stop de uitverkoop en de sloop van de beschaving”; “t is geen schande om arm te zijn – ’t is een schande voor wie het veroorzaakt”; “minder dan 75.000 p/j? Weer de lul”; en, naast een getekende grote schaar, “kut”, met een kennelijke knipoog naar de Engelse taal. En over het feit dat het kabinet dondersgoed weet waar het mee bezig is: “dit kabinet is zeker niet plotsdoof – ze willen niet begrijpen”. En een waarschuwing: “oorlog komt er van als rijk niet luistert naar de achterban”.

Opvallend vond ik de talloze leuzen die de verzakelijking, commercialisering van zorg, het ondergeschikt maken van kwetsbare zaken en vooral mensen aan geldelikj gewin, op de hak namen. De befaamde dichtregel van Lucebert, “Alles van waarde is weerloos”, stond op een spandoek. “Zorg = recht, geen handel”, las ik ook. Een hele reeks plakkaten met leuzen: “hoeveel potentie heeft een amateur”; “wat is de meerwaarde van een dakloze”; “hoeveel kost je oma”; “wat is het rendement van een immigrant”; “hoe rendabel is vrije tijd”; “hoe efficiënt is uw kind”; “wat hebben wij aan helpen”; de teksten hoorden kennelijk bij één initiatief want ze gingen veelal vergezeld van een tweede tekst: “een wereld waarin we alles zakelijk bekijken levert ons niets op”. Dit soort van teksten, met hun afwijzing van commercie als hoogste goed en de weigering om mensen enkel te beschouwen vanuit het ogpunt van rendement en ‘nut’, getuigt van een impliciet, veelal nog latent maar wel degelijk aanwezig antikapitalistisch bewustzijn onder veel van de demonstranten. Iets soortgelijks viel me ook al op in juni, bij het grote protest tegen bezuinigingen in de cultuur- en kunstsector. Ik vind het hoopgevend, iets voor revolutionairen om moed uit te puttenen in argumenten en discussie verder bij aan te knopen.

Hoe deed radicale en revutionaire groeperingen het vandaag? De mensen van de IS noemde ik al. Zij wijdden zich aan kranteverkoop, met kennelijk succes want ik zag aardig wat actievoerenden met een exemplaar van hun maandblad de Socialist bij zich. De IS was ook de spil van een groep die tijdens de optocht aar het Malieveld zich deed horen met het luid roepen van leuzen: “Haal het geld waar het zit – belast de rijken”; “Nee, wij gaan de crisis niet betalen”. Dit is iets waar de IS goed in is, en waar anarchisten – niet door klakkeloze imitatie maar wel door filteren, doordacht overnemen wat waardevol is in dit soort aanpak en de rest te laten liggen – nog best iets van kunnen leren. Leuzen kunnen soms wat steviger bijvoorbeeld, samen met een medestander veranderde ik “belast de rijken” maar vast in “beroof de rijken”. Bij belastingheffing eisen laten we de zaak nog aan anderen over… en het is beter om zélf iets te doen, toch?

Andere groepen waren er ook. Er wapperde een NCPN-vlag, en ik aag ook een handvol mensen die de Rode Morgen aan het verkopen waren, het blad van de maoistische GML. Mensen van Socialistisch Alternatief, een trotskistische groep maar weer anders dan de IS, deelden een flyer uit waarin ze opriepen het verzet te helpen bndelenom het bezuinigngsbeleid te stoppen, en een bijeenkomst daarover aankondigden. Oook IS-ers deelden trouwens een pamflet uit, om aandacht te vestigen op een samenkomst in de Melkweg waaraan onder meer Rekening Retour, een bundeling waar de IS zich breed voor maakt, aan deelneemt.

Echt blij werd ik van de zichtbaarheid en activiteit van anti-autoritaire revolutionaire groepen, van anarchisten en daarmee verwante actievelingen. Dit stond in positief contrast met de vrijwel volledige onzichtbaarheid van anarchistisch links op het kunstenaarsprotest in juni. Nu waren we er wel op een meer merkbare manier, en merkbaar ook. Ik noemdeal Doorbraak, waarva iemand hun blad uitdeelde. De Anarcho-Syndicalistische Bond (ASB), aanwezig met spandoek en rood-zwarte vlag, verspreidde ookeen pamflet: “Eén klasse -Eén strijd”, met een oproep tot stevige directe actie en zelfstandige organisatie van onderop. Mooie slotzin: “een vinger kan men breken:Vijf maken een vuist!” En ik zag ook een jongeman lopen met een kleine maar goed zichtbare anarchistenvlag, zwart met omcirkelde A. Zelf was ik met enkele anderen dus in de weer met het uitdelen van “De Crisis Voorbij”, de gratis gelegenheidskrant die vanuit Klasse! en de Vrije Bond, ook een klein beetje door mijzelf, is vervaardigd. Dat liep heel soepel, de vijfhonderd meegebrachte exemplaren waren pakweg anderhalf uur voor het einde van de manifestatie op.

Ik heb nog weinig gezegd over het officiële programma op het Malieveld. Dat bevatte sprekers, en jazzy muziek van het Residentie Orkest dat zelf door bezuinigingen bedreigd wordt. TV-bekendheid Henk Spaan praatte de boel aan elkaar. Er was eensoort troonrede, waarin een passend uitgedoste nepkoningin met precies die intonatie en woordkeus van Beatrix, de  consequenties van al dat bezuinigen op kwetsbare mensen en collectieve voorzieningen uiteenzette. Mooie vondst wel, goed gedaan ook, maar het ging te lang door. Overigens beschouw ik het officiële programma bij dit soort manifestaties vooral als achtergrond, niet als hoofdzaak. Rondkijken, sfeer proeven, met mensen praten, dat vind ik veel aardiger, en voor heel veel mensen zullen vooral ook de onderlnge gesprekken tussen actievoerders waardevol geweest zijn. Maar af en toe weerkonk, in reactie op toespraken maar veelal níét op rechtstreeks initiatief van sprekers, wel spreekkoren van “actie, actie!”. De hele opzet – vooral een samenkmst op éé plek geen grote gezamenlijke optocht – gaf ze zaak, zals vaak bij dit soort acties, een redelijk tam karakter. Maar er zat absoluut strijdlust in de samengekomen deelnemers. Het was al met al een mooi en wel degelijk ook nuttig gebeuren.

Terwijl ik aan het napraten was en geleidelijk aan de terugreis nabij liet komen, waarschuwde een mede-actevoerder me: er is gedoe met politie, even verderop, die een groep mensen niet door wilde gaan. Ik erheen, samen met anderen. En ja hoor. Pakweg twintig mensen, waaronder de jongen met anarchistenvlag, omsingeld door agenten, waarvan enkelen te paard. De inesloten mensen mochten niet verder. Het zag er intimiderend maar ook nogal belachelijk uit, dit machtsvertoon.

Wat de aanleiding, of beter gezegd het voorwendsel, was voor dit gedoe, was niet duidelijk. Maar toen een jongen zich niet meteen verwijderde nadat een agent hem dit opdroeg werd hij gearresteerd, net als nog een andere man. Twee arrestaties dus, en later vernam ik dat er nog iemand was opgepakt. Zelf hoorde ik een agent tegen iemand dreigend toevoegen: ‘Ik vorder u om u nu te verwijderen’, zoiets. Te paard reden ze herhaaldelijk nét niet op mensen in. Even later mocht de groep verder. Maar nu begon de politie – vijftien tot twintig mensen, terwijl wij met misschien dertig tot veertig mensen waren – ons opdringerig en arrogant aan te sporen dóór te lopen. Ik telde sowieso twaalf agenten te paard! Later verscheen een bataljon fietsagenten, om ons te beletten de binnenstad in te gaan.Enkele van dieagenten reden op het voetpadd en werden natuurlijkdoor sommigenvan ons vermaand dat dit verboden was. Ze verdwenen nog naar het fietspad ook, haha.

Intussen vroeg ik aan mensen wat de reden was voor de insluiting. Kennelijk hadden enkele mensen een mondkapje op, als onderdeel van een actie of zo. Dat was ‘gezichtsbedekking’, en derhalve verboden. Vervolgens werd om ID, en gedoe daaromheen was aanleding voor één van de arrestaties; de andere gebeurde omdat iemand een bevel om zich te verwijderen ook na herhaling niet opvolgde.het was machtsvertoon, en ook in strijd met eigen politieregels bovendien. Identiteitscontrole mogen agenten pas doen als de gecontroleerde persoon van een strafbaar feit wordt verdacht. Niet zomaar.

Het had allemaal vooral veel weg van pesterij van een groep actievoerders waarvan sommigen er wat autonomer ,radicaler uitzagen dan de ettelijke duizenden vakbondsmensen die de overgrote meerderheid van de aanwezigen uitmaakten. Nu kwam de politie hier nog mee weg, maar dat zal niet zo blijven. Vandaag of morgen is de groep mensen die fel reageren om zo’n politieprovocatie, de ingesloten groep te hulp proberen te komen, zo groot en zelfbewust dat ze de politie daadwerkelijk in problemen kunnen brengen. Hoe eerder die dag komt, hoe beter – en juist daarom ook is het verbreiden van radicalere gezichtspunten – zoals we vandaag deden met die “De Crisis Voorbij”– krant, niet alleen qua argumenten, maar ook qua benodgde actie-scherpte, van belang. Ook de Haagse politie krijgt een keer een nederlaag te incasseren – net als het kabinet. Afgelopen dag was weer een bescheiden etappe in die richting.