Verdwijning, vernieuwing, uitstapje in Trotskistenland: diversen dus

Even wat aandacht voor wat bescheiden online-nieuwtjes voor de radicale surfer. Een goede internetsite vis stilgelegd; een andere heeft een flink vernieuwde vormgeving.

Eerst de stillegging. Het gaat om de website Cursor, een soort van nieuws-site. Bijna dagelijks waren daar grote anatallen nieuwe links naar artikelen te vinden, aan elkaar gepraat met ironisch, soms sarcastisch, commentaar waaruit de linkse invalshoek van de makers van de website af te lezen was (en is, want de site staat nog steeds online).

De doorgelinkte artikelen zelf kwamen echter niet specifiek uit progressieve hoek. Integendeel, juist Cursor was erg behulpzaam bij het boven water halen van mainstream – maar ook ultraconservatieve, artikelen, met nuttige informatie of met opmerkelijke, schokkende meningen. Zo kwam je terecht bij allerlei spannend spul dat je anders maar al te makkelijk zou missen.

De onderwerpskeuze was breed, maar wel met de VS in het middelpunt. De laatste schandalen in Washington, de verkiezingscampagnes, de ontwikkelingen in de Oorlog Tegen Terrorisme en de diverse fronten ervan – Irak, Iran, Afghanistan – , het viel allemaal via Cursor goed bij te houden. Maar ook over ontwikkelingen in de rest van de wereld – de oorlog in Georgië afgelopen augustus, de revolutieoging tegen de dictatuur in Birma in september 2007 – kregen gepaste aandacht.

Maar de site houydt ermee op, althans voorlopig. Reden: geldgebrek. Hopelijk komt het alsnog in orde, want het stilleggen van Cursor is een verlies voor de progressive internetter/ nieuwsjunk.

Gelukkig zijn er meer linkse nieuwssites die infrmatie uit gevestigde, niet-linkse bronnen, makkelijk toegankelijk maken. Common Dreams is er één. Daarin vind je zes dagen in de week artikelen uit de gevestigde Engelstalige pers. Vooral Amerikaanse en Britse kranten, maar ook Australische, Canadese, Ierse en heel af en toe Zuid-Afrikaanse media, komen aan bod. Dat scheelt het, anders vrijwel ondoenlijke, dagelijks bijhouden van de New York Times, de Washington Post en de Guardian: op deze manier mis je ten minste niet al te veel. Het soort commentaren dat Cursor soms zo amusant maakte, ontbreekt echter, en ook komen de meer obscure bronnen waar Cursor de weg naar wist te vinden, via Common Dreams niet voor het voetlicht. Hoe onmisbaar ook, het voortbestaan van Common Dreams kan het stilleggen van Cursor niet geheel opvangen.

Een andere site die de linkse surfer sinds jaar end ag behulpzaam is, heeft deze week een flinke facelift gekregen. Het gaat om de World Socialist Website (WSWS), verbonden aan een organisatie die zich het Internationale Committee van de Vierde Internationale (ICFI, naar de Engelse naam ervan). Dat behoeft voor niet-ingewijden enige uitleg in de nogal esoterische wereld van de internationale (en internationaal versplinterde ) Trotskistische beweging.

Het zit zo ongeveer als volgt. Ooit, in 1917, had je de Russische revolutie, waarin arbeiders en boeren, aangevoerd door de Bolsjevistische  partij waar Lenin en Trotski leiding aan gaven, zowel het grootgrondbezit, het kapitalisme als de dictatuur van de Tsaar ten val brachten. Ervoor in de plaats kwam de macht van gekozen raden van arbeiders, boeren en soldaten, de zogeheten sovjets.

Maar deze radicale democratie bezweek al snel onder de druk van armoede, buitenlandse interventie en binnenlandse contrarevolutie. Om de kwijnende revolutie overeind te houden zagen de Bolsjevieken zich genoodzaakt om steeds autoritarder op te treden. In plaats van sovjetmacht groeide de macht van een bureaucratisch staats- en partijapparaat. Aan het hoofd daarvan kwam Stalin, in 1917 geen sleutelfiguur maar in de jaren erna naar boven gekomen als bekwaam maar hardhandig bestuurder. In de loop van de jaren twintig consolideerde de bureaucratie onde Stalin’s leiding haar macht en vestigde een dictatuur die revolutionaire taal gebruikte maar de revolutie feitelijk de nek omdraaide.

Lenin probeerde in zijn laatste levensjaren tegengas te geven tegen de opkomende bureaucratie, mwaar was toen al ziek en overleed in 1924. Trotski werd in de jaren twintig aanvoerder van een oppositie binnen de Bolsjevistische Partij tegen de Stalinistische dictatuur. Trotskisme werd de naam van de naar hem genoemde stroming die re revolutionaire traditie van de Oktoberrevolutie voort wilde zetten en opkwam voor de kernwaarden ervan: radicale democratie, internationale solidariteit, beiden te bereiken via een arbeidersrevolutie waarin een revolutionaire partij een wezenlijke rol diende te spelen.

In 1938 – Trotski was inmiddels uit de Sovjetunie verbannen -vormden een aantal revolutionairen, waaronder Trotski zelf, een organisatie van Trotskisten, de Vierde Internationale. Het was een kleine groepering, en dat bleef het. Erger: de stroming raakte keer op keer verdeeld, over de meest uiteenlopende onderwerpen. En – zoals dat gaat bij mensen voor wie principes ertoe doen – dat leidde tot splitsing na splitsing na splitsing.

Zo zijn er inmiddels meerdere groeperingen die zich de Vierde Internationale noemen, en allemaal zeggen zij dat uitgerekend zij de legitieme voortzetting van Trotski’s Vierde Internationale uit 1938 zijn. Andere groeperingen zeggen weliswaar niet die Internationale ter zijn, maar wel om haar weer tot leven te willen roepen. En er is zelfs een heuse Vijfde Internationale. Gelukkig zijn er ook mensen die in de Trotskistische traditie staan maar aan deze cultus niet meedoen. Een voorbeeld  vormt de International Socialist tendency (IST), waarvan de Internationale Socialisten, waarvan ik na bijna 20 jaar lidmaatschap een pijnlijk maar onontkoombaar afscheid heb genomen, deel uitmaken. Daaraan kleven ook wel weer bezwaren – vandaar mede dat afscheid – maar dat is voor een andere keer.

Zelf overweeg ik nog eens om een Zesde  Internationale op te richten, eentje die naast het werk van Marx, Lenin, Engels en Trotski ook het werk van Bob Dylan als geldig erkent. Dat zou wel eens goed kunnen zijn voor de menselijke maat die in het soms wat groteske gekkenhuis van Internationale Splijters en Splinters die de revolutionaire beweging vandaag de dag maar al te vaak is. Aan de andere kant: ik denk alweer aan de mensenmenigte in de prachtige Monty Python-film “The Life of Brian” die allemaal gelijktijdig scandeert: “We Are All Individuals”. Een absurdistische nachtmerrie. Misschien is die Zesde toch geen goed idee.

Maar genoeg hierover! De WSWS – want daar hadden we het over, nietwaar? – is het internetproject van één van die enige echte Vierde Internationale, daar komt het op neer. De organisatie erachter hanteert een nogal kort-door-de-bocht-versie van het boven beschreven Trotskisme. Het komt er op neer dat alle traditionele organisaties van de arbeidersbeweging hebben afgedaan. Sociaaldemocratische en Stalinistische partijen zijn feitelijk organisaties van klassenverraad. Vakbonden – in werkelijkheid tegenstrijdige organen, waarin arbeiders proberen samen voor hun belangen op te komen maar waarin een bureruacratisch apparaat die strijd belemmert, afremt en vaak uitverkoopt – zijn bij het ICFI alléén maar ingekapseld, en daarmee totaal vijandig aan de arbeiders geworden. Revolutionaire groeperingen buiten het ICFI zijn allemaal dolenden, misleiden en/of misleiders, radicale groepen van intellectuelen uit de middenklasse die uiteindelijk de arbeiders in het moeras leiden van ondergeschiktheid aan slappe vakbondsleiders en sociaaldemocraten of erger. Alleen een zelfstandige arbeidersbeweging kan ons redden, en alleen onder leiding van de ICFI kan zoiets werken, alleen de WSWS en gelijkgezinden hebben gelijk. Dat is, kort gezegd, de politieke lijn van de website.

Je zou zeggen: hoe is het mogelijk dat uit zo’n sectarische opstelling een zinnige website kan voortkomen? Want dat is de WSWS: een zinnige website, en een volhouder ook. Vanaf 1998 bestaat de website al, op een moment dat grote delen van links het internet vrijwel negeerden, als ze het al niet boycotten. En het is een website waarnaar vrij breed verwezen wordt, ver buiten links. Vanaf 1999, het jaar dat ik frequent internetbezoeker werd, ben ik dan ook een zeer geregelde bezoeker van de site geworden.

De kracht van de site is niet de gehanteerde nogal steriele versie van Trotskisme zelf. De kracht is wat ze ermee doen: het nieuws analyseren, zes dagen in de week. Ze lezen de gevestigde pers, en dat doen ze goed. Ze lezen tussen de regels door, en ook dat doen ze goed. Ze ontwaren achter de brei van feiten en uitspraken de belangen van de klassen die tegenover elkaar staan, plus ook de conflicten binnen die klassen – en ook dát doen ze goed. De politieke conclusies – dat, simpel gezegd, alleen de ICFT ons kan redden – staan keurig in de slotalinea’s, die je vaak straffeloos kunt negeren. Ze staan uitvoerger in aparte documenten voor de liefhebber uiteengezet. Maar de hoofdmoot van de site is: nieuwsduiding vanuit marxistisch gezichtspunt, maar met rechtstreekse verwijzing naar gevestigde nieuwsbronnen.

Het krediet dat ze daarmee in brede kring hebben opgebouwd, is geheel en al terecht. Mocht dat krediet leiden tot grotere invloed van de organisatie achter de site, dan vind ik dat niet bepaald erg. Vergeleken bij de machthebbers in de huidige wereld  zijn zelfs de sectarische trotskisten van de WSWS veruit te prefereren. Bovendien worden sectariërs vaak minder sectarisch als ze meer in contact komen met het werkelijke leven, en met mensen buiten hun eigen politieke universum.

De WSWS was altijd een zeer sobere site, wat vormgeving betreft. Gewoon een lijst hyperlinks in het hoofdscherm, een menu rechts, en een handvol artikelen waar speciale aandacht op gevestigd werd in de rechterkolom. Ik vond en vind die opzet aangenaam: rustig en overzichtelijk. Bovendien dient een al te flitsende vormgeving maar al te gemakkelijk om gebrekkige inhoud aan het gezicht te onttrekken. Saai en degelijk, daar hou ik van op internet. Ook dat was een pluspunt bij de WSWS. Plaatjes vond je er niet, en pas het laatste jaar zie je er steeds vaker stukjes video, hetgeen in het YouTube-tijdvak vrijwel onvermijdelijk lijkt te zijn geworden.

Maar ook de WSWS blijft niet steken bij gisteren. De vormgeving is vernieuwd, en tot mijn opluchting tegelijk sober gebleven. Tegelijk ademt de site nu ruimte, en begint er een herkenbare indeling van rubrieken te komen. Ik vind het een stap vooruit, en ik blijf de site sowieso bezoeken. Maar het simpele lijstje met linkjes waaruit de site jarenlang bestond zal ik, ouderwets mannetje dat ik nu eenmaal ben, nog wel eens missen.