Demonstreren voor Vrijplaats Koppenhinksteeg

Net als pakweg 150 tussen de 250 en de 300 (1) anderen was ik vandaag in Leiden, als deelnemer aan de demonstratie tegen ontruiming van Vrijplaats Koppenhinksteeg, en voor kraken. Het was een redelijke, nu en dan ook redelijk levendige demonstratie.

Aanvankelijk waren er op het verzamelpunt slechts handjesvol mensen. Daartussen liepen aardig wat politieagenten, terwijl twee agenten te paard uit de hoogte toezicht hielden. Toen de groep tot tegen de honderd was gegroeid, kozen de agenten een plek waar ze weliswaar nog niet thuishoorden, maar waar hun aanwezigheid iets minder irritant was: buiten de demonstratiegroep. Een van de actievoerders deelde keurig een pamfletje uit met gegevens voor het geval dat  mensen gearresteerd zouden worden. Goede voorzorgsmaatregel, gelukkig deze keer niet nodig want het was een volstrekt vreedzame tocht zonder politieprovocaties, afgezien dan van hun aanwezigheid zelf.

Voordat we gingen lopen kregen we een heldere korte toespraak van Jaap, die vertelde wat voor groepen er zoal in vrijplaats Koppenhink actief waren, hoe de stand van zaken was, waarom de strijd geen marginale strijd, geen achterhoedegevecht was. daarna gingen we lopen. Enkele malen hielden we halt, voor nog een  paar toespraakjes, waaronder een verslag van een mislukte, door otie met grof geweld beantwoorde kraakactie.

De groep was, zoals gezegd, iets van 150 mensen, misschien wat meert  tegen de 300 mensen (1). De organisatie had voor een flnke handvol borden gezorgd, met soms grappige, goedgevonden leuzen. Er waren een mooie handvol rood-zwarte anachistenvlaggen, een kleine vlag met de omcircelde A, blauwe en paarse vlaggetjes met VK (Vrijplaats Koppenhiksteeg) een paar mooie spandoeken. Dit was nu eens géén demonstratie waarin omstanders maar mosten raden waar het over ging. Goede voorbereiding, goede zaak. De  leus die keer op keer geroepen werd – “idealen ontruim je niet – kraken gaat door!” – was ook helder.

Toch was de sfeer heel anders dan op de buitengewoon opgewekte, offensief getoonzette demonstratie tegen het kraakverbod in oktober vorig jaar. De opkomst was veel kleiner. Vooral – zo was mijn indruk – mensen uit de kraak – en aanverwante beweging. Vooral ook – zo ving ik op – mensen uit Leiden zelf. De aanval op de Koppenhinksteeg bleek – ook na verbreding van het thema met de leus “Kraken gaat door!” – geen  heel brede reactie onder krakers uit veel steden losgemaakt te hebben. Misschien dat een aantal mensen die anders wel zouden zijn gekomen, nu een andere, trouwens zeer valide, prioriteit hadden gesteld: in Dresden voerden antifascisten actie tegen nazi’s die de datum waarop 65 jaar geleden een zwaar en bloedig bombardement plaatsvond, misbruikten voor een straatactie. Die actie leidde trouwens tot confrontatie, met inzet van traangas door de Duite oproerpolitie. Ik kan me indenken dat ook uit Nederland antifascisten naar Dresden zijn gegaan, en dat kunnen best mensen geweest zijn die anders in Leiden hadden gedemonstreerd.

Maar als dit klopt,  hun afwezigheid verklaart niet de toch vrij lage opkomst. Ik vernam van een plaatselijke activist truwens ook dat uit de plaatselijke bevolking mensen die bij eerdere gelegenheden wel de straat op waren gewees bij manifestaties voor de Vrijplaats, er ook niet waren. Ik kan me – ook qua sfeer- niet helemaal aan de indruk onttrekken dat veel mensen het gevoel hel bben dat de strijd gestreden en zo ongeveer verloren is.  Dat kan de opkomst gedrukt hebben, hetmaakte ook dat de demonstratie niet voelde als een alles-op-alles-poging om de nederlaag af te wenden.  Het voelde, ondanks de goede woorden van Jaap, wèl een beetje als een achterhoedevecht. Maar ook achterhoedegevechten moeten zo goed mogelijk gevoerd worden.

Maar er is nog een factor, en hier kom ik weer met een inmiddels vast en niet erg plezant onderdeel van veel van mijn verslagen van demonstraties. Krakers, autonomen, anarchisten – ze wáren er, zij het niet zoveel als ik (wellicht niet eens erg gefundeerd) had gehoopt. Waar was de rest van links? Antwoord: qua zichtbaarheid vrijwel nérgens. Ik zag één iemand met een SP-hesje. Dat was de publieke rol van de sterkste linkse partij in Nederland. Ik zag iemand die pamfletten uitdeelde  onder het etiket De Vrije Communist, een anarchistische publicatie van een groep die – zo kan ik je verzekeren – geen massaorganisatie is. Dat was vrijwel alles. Ja, Doorbraak  – een in de Vrijplaats gevestigde groepering – was er, ik heb met deze goede socialisten en fijne mensen natuurlijk handengeschud en met met twee van hen goed bijgepraat. Ja, er waren gelukkig een paar mensen van de Internationale Socialisten, ook tof om die te zien en mee te kletsen. Maar borden, een vlag en hun blad De Socialist waren buitengewoon onzichtbaar, als groep was de organisatie afwezig, van zichtbare solidariteit van de organisatie met de demonstratie, van vegroting van het draagvlak ervan, was geen sprake. Offensief, de NCPN, de SAP: spoorloos. Vrijplaats Koppenhinkstraat wordt door links als geheel nauwelijks tot niet  verdedigd. En maar pleiten voor meer eenheid tegen rechts. Zeer, zeer frustrerend wederom, en dat is een understatement.

Ik zal wat vrolijker eindigen. Eén van de charmes van demonstraties is het tegenkomen van mensen met wie ik eerder in de linkse beweging heb samengewerkt, en ook weer van nieuwe mensen. Op de beide punten was het weer raak, hetgeen leidde tot plezierige en nuttige gesprekken, deels tijdens de demonstratie en bij het eindpunt buiten, deels na afloop in de Vrijplaats, met nog een veganistische maaltijd als ondersteuning ook. Zelfs bescheiden demonstraties als deze hebben op deze manier een functie, ook als het doel van de actie niet (meteen) gehaald wordt: de linkse beweging wordt er toch ietsje sterker en samenhangender van.

(1) Gecorrigeerd qua aantallen deelnemers, op basis van reacties hieronder. Bijgewerkt op 15 februari, 23.55)