Goede middag actievoeren met studenten

De studentenactie waarvan ik vanavond ben teruggekeerd, was een grotendeels plezierige, motiverende ervaring. De actie – eerst een demonstratie vanaf de Dam, daarna een manifestatie op het Museumplein – was een protest tegen bezuinigingen op hoger onderwijs, met name tegen het plan om de studiebeurs af te afschaffen en door een leenstelsel te vervangen. Slecht plan, reden genoeg voor protest dus.

Mijn deelname begon niet vlekkeloos, ik was een uur in de war met reis- en aanvangstijd, bovendien kon ik voor het printen van pamfletten die ik van plan was mee te nemen, pas om 11 uur  de bibliotheek in. Niet supersterk dus, haha. Ik realiseerde me op een vrijwel lege Dam pas wat er mis was. Snel richting Museumplein gelopen, en onderweg hoorde ik luidruchtigheid in een zijstraat. Dat zou best eens de studentendemonstratie kunnen wezen, bedacht ik. En ja hoor, even later liep ik de stoet tegemoet, om me vervolgens bij de optocht te voegen.

Het was een levendige en kleurige betoging,  met klinkende slogans en allerlei borden en spandoeken. Ik zou zeggen pakweg 500 mensen, misschien wat meer. Het voelde – en dat was goed! – niet als een actie van linkse groeperingen die hun studentenachterban mee hadden genomen. Integendeel, het voelde als een demonstratie van studenten waarvan een aantal tegelijk betrokken waren bij linkse groeperingen, en als zodanig opkwamen voor hun studierecht. Twee groeperingen sprongen er qua zichtbaarheid uit: Rood, de jongeren van de SP, die er met flinke aantallen waren; en de Internationale Socialisten (IS), met borden, krant en dergelijke, zoals we van ze gewend zijn.

De stoet ging naar het Museumplein, waar we ons voegden bij de daar al aanwezige deelnemers aan de manifestatie. Totaal aantal: ik denk zo’n 1500 mensen. Niet enorm, zeker ook niet heel slecht. Op de manifestatie ben ik eens rond gaan lopen, spandoeken en borden gaan bekijken en dergelijke. De Rood-mensen hadden als leus op hun borden: Poten af van de Stufi – Stem SP; de IS kwam met Belast de Rijken en Handen Af van de Stufi – onderwijs is ons recht.

Veel aardiger – want vaak onverwachts en origineel – vond ik de talloze borden en spandoeken met vaak eigenhandig geschilderde leuzen erop. Een overzichtje uit mijn aantekenboekje:

• Studeren geen luxe maar recht
• Onderwijskwaliteit mag wat kosten
• Vecht voor je studierecht
• Bezuinigen: de kater komt later
• Baas in eigen beurs
• Pas op!! Lenen kost geld
• Geen rijke pa/ma? Daar gaat je BaMa (Voor de niet-ingewijden: BaMa beduidt Bachelor/Master, namen voor universitaire diploma’s)
• debt = slavery
• Zeg nee tegen bezuinigingscomité

Nogal wat ludieke verwijzingen naar de armoede waar hoge studiekosten en lage inkomens studenten in drijven, en de oneerlijke verdeling achter de bezuinigingen:

• Moet ik soms uitgekleed college volgen?
• spandoek ontoereikend wegens gebrek aan geld (op een schattig onooglijk spandoek)
• Mogen wij ook een kapitaalinjectie?
• Nee tegen meer betalen voor afnemende kwaliteit
• onderweis kwaliteidt

Ook hele platte en contraproductieve leuzen hier en daar. Ik zag ergens  ‘bier tieten & stufi’. Nogal respectloos, en als je over vrouwen als ding praat, is de kans niet echt groter om zij aan zij, vrouwelijke en mannelijke student, je studierecht te verdedigen. Ook de slagzin ‘wij zijn geen Amerikanen’, met een verwijzing naar dure onderwijsinstellingen, vond ik weinig slim: alsof het soort bezuinigingsnarigheid waar we tegen vechten, wel goed genoeg is voor aan de overkant van de oceaan, maar voor onszelf niet.

Veel ernstiger echter dan sommige uitingen van naïviteit of licht wansmakelijke domheid was de aanwezigheid van leuzen, en bijbehorende groepen, die totaal tegengesteld aan de strekking van de actie waren. Wat de uiterst rechtse bezuinigingspartij Trots op Nederland tussen de demonstranten deed, was me een raadsel. maar ook de Jonge Democraten van D66, met hun bordjes en spandoek met Liever goed onderwijs dan stufi waren niet op hun plak. Deze eis speelt twee kanten van onderwijsvoorzieningen – kwaliteit en studenteninkomen – tegen elkaar uit. Het is een aanval op solidariteit, een aanval ook op de actie zelf die immers vooral de verdediging van de stufie als inzet had. Terecht dat linkse studenten van diverse achtergrond fel van leer trokken tegen hun aanwezigheid.

Hoe was het verder met de politieke aanwezigheden? Er waren mensen van het CDA -die partij is immers formeel ook voor het behoud van de stufi (maar vraag niet tegen welke bezuinigingsprijs). Gelukkig bepaalden dit soort  lieden niet het beeld.Ik heb IS en Roodal genoemd, die bepaalden ook op het Museumplein een flink deel van de aanblik. Verder was er weinig linkse aanwezigheid. Ik zag de Turks-linkse organisatie DIDF met een klein groepje en een paar vlaggen. Ik zag iemand de maoistische publicatie Rode Morgen proberen te verkopen. Verder vielen mij wel wat afwezigheden op. Dwars (GroenLinks)was niet zichtbaar voor mijn ogen. Offensief (een trotskistische groep die doorgaan ook wel aanwezig is bij dit soort acties) evenmin. Ik zag wel een zwarte vlag met de anarchisten-A, en daarbij enthousiast leuzen roepende mensen. That was a place to be for me, dus ik deed daar even later luidkeels aan mee. Verder trouwens weinig zichtbaar aanwezige anarchisten, autonomen en aanverwante actievoerders. Dit deel van de actievewegingen zit dit weekend ivoor een flink n Appelscha, op de anarchistische landdagen aldaar, daar zal het wel mee te maken hebben.

Ik had trouwens tijdens de actie wat meer te doen dan alleen kijken en leuzen opschrijven. Natuurlijk waren er tal van hartelijke begroetingen en korte gesprekjes, met bekenden en met enkele mensen die ik alleen van internetcommunicatie kende. Intussen was ik, net als enkele anderen, ook bezig met het verspreiden van die al eerder genoemde juist geproduceerde pamfletten. Het ging hier om een oproep voor een solidariteitsactie vanwege de protesten tegen bezuinigingen in Griekenland, onder het motto Griekenland Is Overal. De oproep stond tijdens de demonstratie nog niet online maar inmiddels wel. Belangrijk om ook daar aan deel te nemen, en dat zeg ik niet alleen omdat ik enigszins medeplichtig ben aan het opzetten ervan.

Er was ook een gaaf spandoek met als tekst Den Haag ga heen – Gelijke kansen voor iedereen -Verhoog de stufi – Stop het kraakverbod . Mooi! Juist het zoeken naar steun buiten de eigen kringen van krakers kan de kraakstrijd impulsen geven. En ja, daar hoort het bieden van solidariteit aan anderen wezenlijk bij. Goed om te zien dat dit ook gebeurde

De manifestatie was verder veel minder insopitrerend dan de demonstratie. Van deelnemers aan een protestactie werden we, deels tegen wil en dank, omgevormd tot toeschouwers bij een spektakel op een podium. We mochten politici elkaar vliegen horen afvangen – grotendeels tegenstanders van het soort eisen waar we voor in actie waren. Dom en kwalijk, een actie is geen debat tussen voor en tegenstanders, maar een drukmiddel van tegenstanders tégen de voorstanders. Kletsen overhun nuances van bezuinigingsbeleid doen ze maar in de Tweede Kamer, zolang we nog niet sterk genoeg zijn voor Griekse vormen van druk-van-de-straat.

Maar we mochten dus toezien hoe we nog kéús te hebben in verschillende vormen waarop ons onderwijs voor de bikl mag. VVD, D66, CDA en ook PvdA stonden dan ook te praten tegen woedende spreekkoren vooraan: “Asociaal, asociaal!” , “Haal het geld waar het zit – belast de rijken!” en vooral het veelvuldig klinkende “Hey hey, ho ho, het onderwijs verneuk je zo!” SP-spreker Jasper van Dijk  kwam met een aanzienlijk beter verhaal en kreeg wel applaus – maar die hoeven na 9 juni het niet in een regering te proberen waar te maken. Tofik Dibi van GroenLinks maakte studenten boos door wél de deur open te doen naar omvorming van stufi in leenstelsel. Dat leenstelsel wordt, zo viel mij op, dan voorzien van het woord ‘sociaal’. Een sociaal leenstelsel dus. Wat er sociaal is aan het op kosten jagen van studenten door ze hetzij een studieschuld op te dringen, hetzij te dwingen er nog meer bij te werken, ontgaat mij. De GroenLinkser kreeg dan ook van actievoerrenden de wind van voren.

Ja, en voor de rest? Veel – veel te harde – muziek. Het werd, om de partijpolitieke trouwtrekkerij heen – vooral;een feestje. “Hebben jullie er zin in?!” riep een presentator herhaaldelijk. En daar ging de stampmuziek weer. Punt hieraan is niet dat ik die muziek niet mooi vond. Punt is dat iedere uiting, iedere vorm van discussie tussen actievoerenden onderling, ieder initiatief van actievoerenden zelf, ernstig werd bemoeilijkt. Toeschouwer en feestvierder zijn is geen actieve rol voor een beweging waarin mensen het toch steeds weer zelf moeten doen, en dus in gesprek moeten komen, juist ook met elkaar. Maar ja, wat wil je als jee omroep FM Wild een hoofdrol geeft in het evenement? Veel van de leuzen die ik zag stonden bijvoorbeeld op borden met het logo van die omroep, kennelijk daardoor beschikbaar gesteld.

Was de actie een succes? Ik denk gedeeltelijk toch wel. Vooral de demonstratie straalde een flinke strijdlust uit van mensen die er tegenaan willen tegen bezuinigingen. Voor de manifestatie gold dat veel en veel minder, maar dat lag in hoge mate aan de al genoemde top-down-opzet waarin we kijkers mochten zijn maar geen actieve deelnemers. De aantallen waren niet van het soort waardoor kabinetten zich onder druk gesteld voelden. Uit gesprekjes ving ik wel op dat het potentieel aan tot actie bereide studenten groter was dan het uiteindelijke aantal mensen die waren gekomen. Het op de been brengen van studenten was niet overal goed gegaan.

Maar een afgang voor studenten die actie aan het opbouwen zijn was het ook niet. Als de actie van 21 mei door studenten en hun bondgenoten vooral gezien en gebruikt wordt als opstap naar volgende activiteiten en versteviging van netwerken, dat heeft deze dag zeer zeker nut gehad. En ik kreeg uit gesprekken her en der de indruk dat deelnemers aan de actie er inderdaad zo tegenaan keken. Nuttige actie dus, waar mensen met goede reden een positief gevoel aan overhielden.