Na politiegeweld Utrecht: tegenoffensief nodig

dinsdag 3 mei

Het politiegeweld tegen demonstranten en tegen omstanders afgelopen 1 mei in Utrecht verdient een zeer krachtig en veelvormig antwoord. We dienen degenen die dit geweld uitoefenden, en degenen die er direct of indirect de opdracht toe gaven, daarmee te confronteren. Deze lieden dienen een prijs te betalen voor hun daden. Hoe hoger die prijs, hoe kostbaarder herhaling van dit type onderdrukking voor bestuurders en politie wordt, hoe groter de speelruimte voor ons bij toekomstige demonstraties, hoe groter onze actie- en organisatievrijheid. Demonstratierechten moeten we verdedigen, met alle noodzakelijke middelen, hoe soft of juist keihard op zichzelf ook.

De tegenaanval die we nodig hebben, dient veelvormig te zijn, breed van karakter. Publicitaire en juridische middelen, maar ook directe actie en gezamenlijke bezinning, zijn noodzakelijk. We dienen daarbij ons eigen plan te trekken, op eigen voorwaarden te werken, maar tegelijk de mogelijkheden en spelregels van de gevestrigde orde, de media en het rechtssysteem optimaal te benutten. Ik begin met dat laatste.

Politie en bestuurders hebben een reeks vergrijpen gepleegd tegen onze rechten en vrijheden, tegen de rechten en vrijheden van zowel demonstranten als omwonenden en anderen. Daarbij zijn ze keer op keer over wettelijke grenzen gegaan; ze zijn dus keer op keer zelf in overtreding geweest. Het is zelfs meer dan waarschijnlijk dat ze daarbij misdrijven hebben begaan. Ik heb het dan over overtredingen en misdrijven volgens de regels van precies dat rechtsstelsel dat zij zelf geacht worden te verdedigen.

Ik erken dat rechtsstelsel niet als legitiem, ik ben niet voor niets anarchist. Maar ik vind wél dat zij, die dat stelsel dus wel erkennen en er de grondslag van hun ‘werk’ aan ontlenen, zich aan de regels van hún rechtsstelsel hebben te houden. Doen ze dat niet, dan horen ze daarop aangesproken te worden, en dan dienen er consequenties te volgen. Lukt het ons – ook als we dat rechtsstelsel niet erkennen als rechtmatig – om politieagenten in de beklaagdenbank te krijgen als crimineel volgens hun eigen regels, dan betekent dat gezichtsverlies en verzwakking voor de politie, voor het bestuur dat de politie aanstuurt, voor de gevestigde orde. Dat geeft politie en bestuurders een volgende keer redenen tot meer terughoudendheid, om méér gedonder en méér verlies van geloofwaardigheid onder meer mensen te voorkomen, en geeft ons daarmee ruimte.

Politie dienen dan ook gebrandmerkt te worden als daders, of minstens verdachten – in hun eigen termen – van de volgende vergrijpen:

* Openlijke geweldpleging jegens zowel demonstranten als omwonenden. Die geweldpleging vond plaats in de vorm van duwen, slagen met politieknuppel, vuistslagen, toebrengen van ernstig lichamelijk letsel. Op Indymedia doet een lid van de Anarcho-Syndicalistische bond en de Vrije Bond een indringend verslag van wat hij zelf aan geweld te verduren heeft gekregen. Dit alles gingen de grenzen van enige ‘noodzakelijke ‘ ordehandhaving verre te buiten. Wederom: ‘noodzakelijk’ in hún termen die niet de mijne zijn; ik wil niet dat deze orde bestaat, laat staan dat ze gehandhaafd wordt. Maar het gaat er hier even om hún regels te benutten tegen hún macht.

* Schending van de demonstratievrijheid, door volslagen onredelijke beperkingen te stellen aan de omvang van spandoeken, en door inname van stokken aan vlaggen en dergelijke te eisen. Yvonne’s blog is helder en nuttig over dit onderwerp

* Schending van de demonstratrievrihjheid door omstanders met geweld en geweldsdreiging te beletten zich bij de demonstratie aan te sluiten.

* Schending van de vrijheid van meningsuiting door in minstens één geval een omstander te verbieden iets te roepen ter ondersteuning of aanmoediging van de demonstranten. Deze persoon werd om die reden  met arrestatie bedreigd. Dat schrijft Jos van Sambeek in een sterk verslag in De Nieuwe Utrechter.

* Wederrechtelijke vrijheidsberoving, door mensen in de demonstratie te beletten deze te verlaten. Een grote groep mensen insluiten, uren lang, zonder ze de gelegheid te geven om te vertrekken, is een diepe inbreuk om de bewegingsvrijheid van mensen, een nogal fundamenteel recht.

* Het tegenwerken van medische hulpverlening aan gewonde demonstranten. Chris Verwey maakt daarvan melding in een artikel op Facebook dat ruime aandacht verdient. Dit is iets dat thuishoort in politiestaten. Als de autoriteiten in Bahrein artsen en verplegenden aanklagen die betogers hebben verpleegd, als in Syrië volgens bronnen van Aljazeera artsen aangehouden worden die ondanks een verbod demonstranten behandelen, dan zijn we terecht verontwaardigd. Toch? Het tegenhouden van mensen van de Eerste Hulp Bij Acties (EHBA)is een lichtere vorm van hetzelfde vergrijp. Het is een indirecte vorm van, klaarblijkelijk  welbewust, extra toebrengen van lichamelijk letsel. Het is potentieel zelfs levensbedreigend. Volgens mij is het tegenhouden van het Rode Kruis in oorlogssituaties in strijd met het oorlogsrecht. Hebben demonstranten op een zonnige zondagmiddag in Utrecht mínder rechten dan soldaten in een oorlog?

Hoe dit er allemaal precies juridisch uitziet, welke wetsartikelen hier terzake zijn, dat kunnen advocaten allemaal prima uitzoeken. Het zou goed zijn als dit ook daadwerkelijk gebeurt. Het zou goed zijn als een onderzoek wordt geëist op basis van deze ernstige verdenkingen. Het zou goed zijn als er op die basis procedures tegen individuele agenten en vooral ook tegen leidinggevenden onder die agenten worden opgestart. Niet omdat ik vertrouwen heb dat er langs die lijn werkelijk recht gedaan zal worden. Maar wel omdat langs die lijn de politie en hun optreden extra te kijk worden gezet als onaanvaardbaar, óók in de ogen van degenen die nog wel enig vertrouwen in het rechtssysteem hebben, en wiens steun tegenover de machten die ons neerhouden welkom en nodig is.

Naast een juridisch onderzoek, compleet met aangiftes en dergelijke, wegens al deze strafbare feiten, dienen we ook sowieso een klacht naar het onaanvaarbare politieoptreden in te dioenen. Alweer: niet omdat we vertrouwen hebben in het systeem war de klachtenafhandeling deel van uitmaakt. maar wel omdat we elk kanaal om dit geweldsoptreden aan te klagen, en het vertrouwen in degenen die het geweld uitoefenden en aanstuurden, te ondermijnen.

Dit alls maakt deel uit van de juridische poot van het noodzakelijke tegenoffensief. Daar hangt ene publicitaire poot mee samen. Al de bovengenoemde wandaden dienen breed te worden uitgemeten. In onze eigen media, met hun helaas beperkte reikwijdte. Maar ook in elk gevestigd media-kanaal waar we toegang toe weten te krijgen, wiens aandacht we weten te krijgen. Allerhande middelen om die aandacht te krijgen dienen we te verzinnenn en te benutten. Contact zoeken met Amnesty, met Human Rights Watch, en hun reactie dan weer de wereld inslingeren. Mensen van Artsen Zonder Grenzen en het Rode Kruis inlichtten over het dwarsbomen van medische hulpverlening, en vragen wat hun standpunt daarover is. Dat soort dingen. Nee, ik reken niet op dit soort gevestigde clubs. Maar als er vian deze clubs publiciteit en daarmee druk kan worden opgebouwd om politie en burgemeester verder voor de voeten te lopen, is dat gunstig voor ons.

Elk handvat dat we kunnen vinden kunnen we aangrijpen om van de gebeurtenissen te maken wat ze horen te zijn: een publicitair schandaal dat politie én gemeentebestuur – én het overgrote deel van de gevestigde media dat ppolitiepersberichten als feiten presenteert, en daarmee staatspropaganda bedrijft in plaats van integere journalistiek – in grote verlegenheid brengt. Als SP-gemeenteraardsleden bijvoorbeeld lastige vragen aan het gemeenteraadsbestuur van Utrecht gaan stellen over de gebeurtenissen: mooi!

Ik zie, terwijl ik dit stuk aan het maken ben, zojuist op de site van Doorbraak dat er inderdaad vragen over het politieoptredenn aan burgemeester Wolfson van  van raadsleden vanSP, Groenlinks, en Leefbaar Utrecht komen. Gunstige zaak! Alweer: niet omdat ik deze parlementaire procedures vertrouw. Dat doe ik voor geen centimeter, en dat zeg ik openlijk. Maar wel omdat ook hiermee extra schandaal kan worden bevorderd, druk kan worden opgebouwd, breuken in de soliditeit van de macht kunnen worden bevorderd. Zolang we zelf maar duidelijk van onze eigen kracht blijven uitgaan, en op de begrenzingen van parlementair activisme, de juridische weg en de gevestigde media blijven wijzen. maar ook beperkte middelen op het terrein van het systeem dat we bestrijden, kunnen bij die strijd soms hun nut hebben. Zolang we ons daar maar niet toe beperken, ons er niet in opsluiten.

Dat vertrouwen op eigen kracht dient steeds praktische vormen te krijgen, ook waar we ons soms oop terrein van de gevestigde orde wagen. Als bijvoorbeeld de gemeenteraad bijeenkomt en spreekt over het politiegeweld, dan helpt het als er flinke aantallen vastberaden mensen op de publieke tribune aanwezig zijn en zich geducht laten gelden. Dat kan dan leiden tot ontruiming van de publieke tribune. geen nood, vlak buiten de raadzaal kun je ook leuzen roepen, en een sit-in voor de ingang is ook een optie. Ja, dan riskeren we wéér  politegeweld. Maar als de ME uitrukt om mensen die protesteren tegen eerder politiegeweld uit elkaar te knuppelen, wordt het gezichtsverlies voor bestuurders hoger, niet lager.

Bij dit soort demonstratieve acties telt naast onze vastbesloten woede nog wel iets anders: aantallen, en bredere ondersteuning. Daarvoor is het nodig dat veel, heel veel mensen benaderd worden, dat we mensen vertellen wat er is gebeurd, en dat ook hún rechten op het spel staan. Demonstranten die hun ervaringen delen met bekenden, zullen merken dat die bekenden veelal eerder hun versie geloven dan de politieversie. Tweehonderd demonstranten die allemaal hun verhaal aan vijf bekenden vertellen, waarvan er vier aan ons verhaal geloof hechten – dat zijn al achthonderd mensen. Voeg daar  het bereik van Indymedia, diverse sites van linkse groepen, een handvol weblogs, aan toe. De schaal is dan nog erg klein, maar als we oplettend en vasthoudend zijn, en ook de moeite nemen om op zoek te gaan naatr journalisten die ons serieus aan willen horen en erover wiollen schrijven, dan kan het verhaal wel degelijk rond gaan zingen, dan kunnen er bij vervolg-actioviteiten méér mensen worden bereikt, zodat er ook meer mensen zich kunnen laten gelden.

In het bijzonder verdienen de mensen in de buurt waar de 1 mei demonstratie begon, extra aandacht. In die buurt weten mensen wat er echt is gebeurd, in die buurt krijgen de politieleugens waarschijnlijk weinig krediet. Misschien is een buurtbijeenkomst van demonstranten en buurtbewonders samen, waarbij bijvoorbeeld de burgemeester op het matje wordt geroepen over zijn wandadig knuppelende politiekorps, een optie. Misschien kunnen we in andere steden die politiemensen en materieel hebben ‘uitgeleend’ aan Utrecht, dingen verzinnen om bestuurders daar aan te spreken op de langs deze weg verleende medeplichtigheid aan intimidatie en onderdrukking.

Dit alles staan wat mij betreft uin een breder kader. DEmonstratierechten worden al langer en wel vaker ingeperkt, en dat gaat steeds verder. We hebben politionele wandaden gezien bij de één-mei-demonstraties vorig jaar in Nijmegen en Rotterdam. We zagen grof politiegeweld bij kraakdemonstraties in Amsterdam, Den Haag en Nijmegen in de herfst van 2010. De lijst groeit, en nu dus Utrecht, één mei. Een effectieve tegenaanval rond die laatste gebeurtenissen kan opstapje en onderdeel worden van iets dat hopelijk uitgroeit tot een serieuze campagne tegen politierepressie. Zo’n campagne is, in allerhande vormen waarvan ik diverse eveneens nuttige hardere vormen hier nog onbesproken laat, heel dringend nodig.