“Dit hou je toch niet” – venijnige en vrolijke actie tegen politiegeweld

donderdag 12 mei

Vanavond nam ik met werkelijk groot plezier deel aan de actie duie bij het stadhuis van Utecht plaatsvond tegen het 1-mei-politiegeweld dat in diezelfde stad plaatsvond. Het was een  venijnig en tegelijk verrassend vrolijk protest van tussen de honderd en de honderdvijftig mensen, van diverse politieke achtergrond en uitstraling. Ik had op iets meer gehoopt, maar voor een snel georganiseerde actie op een doordeweekse avond vond ik het toch niet slecht. Er was politie, maar niet in de absurde aantallen en uitdossing als op één mei. Vooral aanvankelijk keken ze vooral op afstand toe. Helemaal zonder aggresie en botheid konden de geïniformeerde staatshuurlingen het niet stellen. Maar over het geheel genomen konden we als actievoerdenden ons strijdbare ding ding toch doen. En daar ging het om.

Zoals gezegd waren een deelemers van diverse pluimage. Flink wat rood-zwarte vlaggen duidden op anarchistische, in het bijzonder ook anarcho-syndicalistische, inzet. De Anarcho-Syndicalistische Bond (ASB) has er met een spandoek: “Onze solidariteit tegen hun repressie”. De Anarchistische Groep Nijmegen (AGN) deelde een flyer uit: “voor een vrije, solidaire samenleving”, een iets gewijzigde versie van de oproep die al op de AGN-site stond. Doorbraak was er, iemand van die organisatie voerde het woord.

Maar het was niet enkel libertair-revolutionaire deelname wat de klo0k sloeg. Een SP-gemeenteraadslid – iemand die, zoals ik had gezien, door grof duwende politie op 1 mei ervan as weerhouden om zich toen bij de optocht te voegen – was ook onder de demonstranten. En de Internationale Socialisten (IS) waren erm met een flink groepje, met flyers voor hun Marxisme-festivfal, met hun blad  en met een een handvol borden. “Politierepressie: nu tegen links, straks ook tegen de vakbonden?  Stop de aanval op burgerrechten”; “Investeren in onderwijs, niet in onderdrukking” (als ik het goed zag), en ook het wel aandoenlijk lieve: “Blijf met je poten van de anarchisten”. Ze moeten natuurlijk ook met hun poten van de trotskisten afblijven, en van iederéén die in verzet probeert te komen. Maar de speciale aandacht vond ik  toch ook wel weer aardig : ) En best goed dat de IS het niet bij een online pro-forma-steunoproep had gelaten, maar echt werk had gemaakt van haar deelname. Van enkele andere groepen die hadden opgroepen zag ik helaas geen zichtbare deelname. Daaronder onder meer Socialistisch Alternatief, waarvan op 1 mei juist wel nadrukkelijk mensen meededen.

Ik zag weer mooie spandoeken her en der. Het ASB-doek noemde ik al. Andere teksten op textiel: “Pas op! Dit is een gevaarlijk spandoek! 5 x de toegestane grootte!”. Ernaast, op een veel en veel kleiner spandoek: “Dit is een veuilig spandoek”. Grote grijns. Iemand liep rond met een bord: “Please don’t hurt me, mr. policeman”. Weer op een doek: “Protect & Serve: Who?” – met daaronder tekeningetjes van oproerpolitie en dollartekens. En, treffend, gezien de hoofdverantwoordelijke voor het geweld, burgemeester Aleid Wolfsen: “He Aleid, hou jij ook zo van vrijheid?”

Zoals ik gisteren schreef, had AK-Utrecht één en ander voorbereid voor de actie. Er waren bijvoorbeeld sprekers, die onder meer het politiegeweld van 1 mei belichtten, maare ook wezen op de diverse andere vormen van onderdrukking: de vervolging van mensen zonder verblijfspapieren bijvoorbeeld. De noodzaak van solidariteit, met allerlei groepen zoals bijvoorbeeld de schoonmakers en personeel van het openbaar vervoer kreeg aandacht. Zelf mocht ik ook een praatje doen. Daarin probeerde ik aan ter geven wat de bedoeling van het politiegeweld was, waar de andere kant zo bang voor was, en in welke richting ons antwoord gezocht zou kunnen worden.

Het programma was niet totaal ‘opgevuld’, hetgeen tot stille momenten leidde, maar ook tot ruime gelegenheid voor eigen initiatief – en tot bijpraten. Zo’n initiatief kan zijn: leuzen roepen. Aanvankelijk gebeurde dat nauwelijks. Een groepje met IS-borden deed een dappere poging, en begion: “Nederland democratie? Je hoort het wel, je ziet het niet!” te roepen. Dat sloeg niet erg aan. Het groepje stond op dat moment ook een beetje aan de rand van de manifestatie, enigszins afzonderlijk. Daardoor kwam het initiatief een beetje gekunsteld over, naar mijn indruk. Trotskisten noemen hun actieve aanwezigheid in campagnes en acties nogal eens een ‘interventie’, en spreken daar dan over, zo van ‘onze interventie op de demonstratie leidde tot succesvolle krantverkoop en ledenwinst’. Welnu, dít was duidelijk een ‘interventie’ in deze actie, iets wat van buiten de actie zelf kwam… Later, toen mensen van alle aanwezige kleuren en gezindten gewoon door elkaar stonden, was die gekunstekldheid weg, en maakte het niet meer wezenlijk uit wie welke leus riep. Op dat moment was er geen ‘interventie’ meer maar gewoon enthousiaste déélname, ook van IS-ers. Ik zie dat veel liever.

De echt5e gangmaker van dat leuzenroepen was niemand minder dan burgemeester Wolfsen zelf. Die kwam naar buiten, meteen ondervraagd door lieden met microfoons. Demonstranet begonnen eerst aanhoudend te roepen: “Aftreden!”. Even later “Schande, schande, bloed aan je handen!” De groep verplaatste zich even daarna naar de ingang van het gemeentehuis, en nu kwamen we echt op dreef. Daar gingen we: “Hey, regéring, krijg de téring”, “A- anti-anticapitalista!”, “One Solution, Revolution”, “Geen bazen en politici, voor zelfbestuur en anarchie”, “Bezet, blokkeer, dit beleid pik ik niet meer”, “Ik kán niks, ik wíl niks, geef me een uniform!” en steeds weer: “Aftreden!”

De groep verwijderde zich voor een deel van de ingang – totdat daar opeens rumoer was. Er stond opeens een tiental agenten, agressieve uitstraling, knuppel gereed, vóór de ingang. Die moest vrigehouden worden, of zoiets. Even later, na dreigende gebaren van hun kant en heftig geroep van de onze, verplaatste het politiegroepje zich, en er verscheen een politielinie van enkele tientallen agenten aan de zijkant van het plein achter het stadhuis waar de actie plaatsvond. Weer leuzen roepen: “Schande!”, “Zoek een baan”. 

Zo stonden de groepen tegenover elkaar: de agenten, sommigen vaag bedremmeld lachend, anderen met een poging om streng te kijken die niet echt succesvol was als intimidatiepoging. Eerst stond een groep fiets-agenten er nog vóór. Die vertrokken een tijdje later, opgewekt nagezwaaid door ons. Even later vertrok ook de politielinie-te voet, de andere kant op. Nog meer opgewekt gezwaai… Het was allemaal erg irritant, die politie die tóch weer kans zag zichzelf een soort excuus te geven om een dreigende politielinie te formeren tegenover ons. Kennelijk mocht er geen indruk worden nagelaten dat acties vreedzaam kunnen verlopen als de politie wegblijft. Kennelijk moest er toch enig imponeergedrag worden vertoond. Erg imponerend was het echter niet, eerder nogal lachwekkend en tegelijk triest.

Geleidelijk aan begonnen mensen in groepjes de manifestatie te verlaten, nadat we nog even heel veel herrie hadden gemaakt zodat de gemeenteraad, die binnen vergaderde,  ons protest goed zou kunnen horen. Ik vertrok met een handvol mensen naar het station. We waren het plein nét af, langs een handvol toeziende agenten, toen we achter ons onrust hoorden. Er stond politie, en daarachter mensen die dezelfde kant op wilden als wij. Dat mocht niet, agenten poogden mensen door een andere straat – een flink eind om, als je naar het station moest – te sturen. Wij waren teruggelopen, naar die dwarsliggende politie, en moedigden mensen aan om gewoon door te lopen, langs de agenten. Die stonden slechts met vijf zes mensen tussen groepjes actievoerders aan beide kanten. Dat was geen effectief sluitende politielinie, en mensen kwamen dus gewoon erdoor. Een agent riep tegen zijn collega: “dit hou je toch niet”, om duidelijk te maken dat verdere pogingen om mensen van ons tegen te houden, zinloos waren. Ik beaamde dat maar even luidruchtig: dit hou je toch niet…

De poging om mensen een andere kant op te sturen – een poging die door geen enkel begin van argument werd ondersteund, het was orders geven en gehoorzaamheid eisen als zodanig – draaide op een smadelijke mislukking uit, zoals dat ook hoort. We konden onze weg naar het station ongehinderd vervolgen, en de verdere thuisreis beginnen. Aldus geschiedde, en na thuiskomst resste eventjes weinig anders dan meteen een verslagje schrijven. Waarvan akte.